Τα τυριά κατέχουν σημαντική θέση στο τραπέζι και στην καρδιά των Κρητικών.
Η κτηνοτροφία ως κύρια πηγή εσόδων των ορεινών όγκων του νησιού, εκτός από υψηλής ποιότητας κρέας αιγοπροβάτων, πρόσφερε και προσφέρει άφθονο γάλα το οποίο τυροκομείται είτε στα υπαίθρια τυροκομία στα όρη (μιτάτα), είτε σε σπίτια, και σήμερα περισσότερο σε οργανωμένα τυροκομεία υψηλών προδιαγραφών.
Υπάρχουν πολλές παραλλαγές τυροκομικών προϊόντων, πολλά από αυτά ιδιαίτερα δημοφιλή και εκτός Κρήτης.
Οι Κρήτες κατανάλωναν το τυρί σε διάφορα γεύματα κατά την διάρκεια της ημέρας, και είχε ιδιαίτερη θέση στο εδεσματολόγιο των επιδορπίων όπως και στην παραδοσιακή ζαχαροπλαστική.
Το γάλα που χρησιμοποιείται είναι πρόβειο και κατσικίσιο σε διάφορες αναλογίες και ποτέ αγελαδινό.
- Ανθότυρος ξηρός (ή Αθότυρος) :Τυρί από μίγμα τυρογάλακτος και φρέσκου γάλακτος με συνεκτική μάζα και ελάχιστο αλάτι.
- Ανθόγαλο: Το ανθόγαλο μπορεί να αντικαταστήσει ζωικά λίπη που χρησιμοποιούνται ευρέως στην μαγειρική και ζαχαροπλαστική.
- Γαλομυζήθρα: Τυρί, με πολύ απλή διαδικασία τυροκόμησης, όπου το γάλα μετατρέπεται σε τυρί με φυσική όξυνση, δηλαδή κόβει .
- Γραβιέρα Κρήτης (ΠΟΠ): Γεύση ελαφρά αλμυρή, γεμάτη από βούτυρο και πρωτεΐνες γάλακτος. Φτιάχνεται από αιγοπρόβειο γάλα.
- Κεφαλοτύρι: Τυρί με συνεκτική μάζα και υποκίτρινο χρώμα. Η γεύση του είναι αλμυρή, πικάντικη και λιπαρή.
- Λευκό τυρί άρμης: Δεν αποτελεί παραδοσιακό τυρί αν και παράγεται και καταναλώνεται ευρέως στο Νησί. Είναι τυρί τύπου φέτα.
- Μαλάκα (τυρομάλαμα): Είναι η τυρόμαζα που προκύπτει στο πρώτο στάδιο της τυροκόμησης της γραβιέρας.
- Μυζήθρα: Ένα τυρί που φτιάχνεται σ’ όλη την Ελλάδα και προέρχεται από το τυρόγαλο της τυροκόμησης άλλου τυριού.
- Ξυνομυζήθρα (ΠΟΠ): Η γεωγραφική ζώνη στην οποία παράγεται το γάλα από το οποίο παρασκευάζεται η Ξινομυζήθρα Κρήτης, οριοθετείται από τα διοικητικά όρια των νομών Χανίων, Ρεθύμνης, Ηρακλείου και Λασιθίου
- Ξύγαλο Σητείας (ΠΟΠ): Το Ξύγαλο Σητείας είναι ένα ξεχωριστό προϊόν, που παρασκευάζεται στηριζόμενο στην ακραίωνη παράδοση της γεωγραφικής περιοχής της Σητείας
- Πηχτόγαλο Χανίων (ΠΟΠ) : Απλό καθημερινό τυρί που παρασκευάζεται στον νομό Χανίων της Κρήτης. Έχει γιαουρτώδη υφή και ελαφρά υπόξινη γεύση
- Στάκα: Μεταξύ τυριού και γιαουρτιού ένα ακόμα διαφορετικό γαλακτοκομικό προϊόν.
- Στακοβούτυρο:: Ο στακοβούτυρος όπως είναι ακόμα σε υγρή μορφή, συσκευάζεται σε γυάλινα βάζα και τοποθετείται στο ψυγείο. Χρησιμοποιείται στη ζαχαροπλαστική και στη μαγειρική
- Τουλουμοτύρι: Είναι τυρί παραδοσιακής τυροκόμησης. Το τυρί ωριμάζει μέσα στο δέρμα του ζώου. Σήμερα η διαδικασία σπανίζει.
- Τυροζούλι: Παραδοσιακό τυρί της οικόσιτης αιγοπροβατοτροφίας.