Ένα μοναδικό βιβλίο για τον εθνικό ήρωα της Μονής
Πριν ένα μήνα, στη Μονή, παρουσιάσαμε το βιβλίο της φίλης και συναδέλφου Νεκταρίας Σπυριδάκη, «Αθάνατος και Ζωντανός». Το βιβλίο αναφέρεται στο θάνατο του Καταδρομέα Νικολάου Καβροχωριανού, ο οποίος ήταν μεταξύ των ηρωικώς πεσόντων, κατά τη μυστική και αποτυχημένη αποστολή «Νίκη», στην Κύπρο τον Ιούλιο του 1974. Τότε, στα γεγονότα της τουρκικής εισβολής. Με αφορμή τη μικρή αυτή επέτειο, σας αναφέρω και από εδώ τα όσα είπα στην παρουσίαση για το πράγματι αξιόλογο αυτό βιβλίο.
Του Νίκου Αγγελάκη*
Η φίλη μου η Νεκταρία, μου έκανε την τιμή να είμαι ένας εκ των δύο παρουσιαστών του βιβλίου, στο όνομα της φιλίας μας και της συναδελφοσύνης μας. Ο έτερος παρουσιαστής ήταν ο εκ Μονής επίσης καταγόμενος, Φιλόλογος κ. Μανώλης Σκραφνάκης.
Με τη συγγραφέα, δουλέψαμε μαζί στη σημερινή Τηλεόραση Creta – τότε Creta Channel – και στην εφημερίδα «Μεσόγειος», η οποία έπεσε και αυτή, όπως και άλλα Μέσα Ενημέρωσης, μικρά και μεγάλα της χώρας μας, σαρωμένη από τη λαίλαπα που έφερε η, ακόμη, δυστυχώς, παραμένουσα στην Ελλάδα, οικονομική κρίση! Έπεσε με τρόπο αντιστρόφως ανάλογο της αξίας της, αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία.
Εκείνη την ημέρα , λοιπόν, βρεθήκαμε στη Μονή για να μιλήσουμε για την ιστορία που γράφει η Νεκταρία. Γιατί, αυτό κάνει, γράφει κυριολεκτικά ιστορία. Όχι μόνο επειδή αναφέρεται τεκμηριωμένα στον ηρωικό θάνατο για την πατρίδα ενός συγχωριανού της του Νίκου Καβροχωριανού, αλλά και επειδή αποτυπώνει μια εικόνα από την κοινωνική ιστορία της Ελλάδας, ακολουθώντας τον ίδιο και την οικογένειά του μέσα εδώ, στο χωριό του, παραθέτοντας τη ζωή του. Μια ζωή γεμάτη από τα έντονα λαογραφικά στοιχεία της τότε καθημερινότητας, αλλά και των ημερών γιορτής. Περιγράφοντας τις ανεπανάληπτες προσωπικότητες εκείνων των ανθρώπων, με τα ήθη και τα έθιμά τους, τα βιώματά τους, τις χαρές και τις λύπες τους.
Να σημειώσω ότι η παρουσίαση του βιβλίου έγινε στον αίθριο χώρο της αίθουσας εκδηλώσεων της Ευαγγελιστρίας, στο προαύλιο της οποίας δεσπόζει το μνημείο του Νικολάου Καβροχωριανού. Εκεί όπου έγινε και η καθιερωμένη τελετή εις μνήμη του. Η παρουσίαση έγινε μετά την τελετή.
Στο βιβλίο περιέχεται επίσης ιστορική στιγμή της ανεύρεσης των οστών του Νίκου Καβροχωριανού, ο επαναπατρισμός τους και οι τιμές που απέδωσε, και αποδίδει, η Πολιτεία και ο τόπος, τόσο στον ίδιο, όσο και στους άλλους ήρωες που πολέμησαν στην Κύπρο, για την ίδια τη μεγαλόνησο, την Ελλάδα και κατ’ επέκταση για την ελευθερία!
Όλα αυτά η Νεκταρία τα εξιστορεί με τόσο ζωντανό τρόπο λες και τα έχει ζήσει, λες και ο Καβροχωριανός και η ίδια είναι σόκαιροι, λες και η συγγραφέας είναι στην ηλικία που θα ήταν σήμερα ο Νίκος. Όμως, γνωρίζουμε, ότι η ίδια δεν υπήρχε καν τότε.
Αυτή η ζωντάνια οφείλεται στο γεγονός ότι η συγγραφέας έχει το ταλέντο να αξιοποιεί τα στοιχεία που τις δίνονται. Ένα ταλέντο που συντίθεται από: Την οξυδερκή αντίληψή της, από την ικανότητά της να μεταδίδει πιστά και με τα χρώματά τους τις εικόνες που ίδια έχει στο μυαλό της, τα βιώματά της σε αυτό το ίδιο το χωριό, αλλά και από την ευχαρίστησή της να ασχολείται με κάτι που αγαπά πολύ: Τη δημοσιογραφία.
Όταν ξεκινά κάποιος να σπουδάσει Δημοσιογραφία, ένα από τα πρώτα και στοιχειώδη πράγματα που του λένε – και τα έχουν βέβαια πει και σε εμάς που επιλέξαμε να τη σπουδάσουμε – και που αποτελεί μία από τις αρχές της είναι: Γράφουμε απλά, χωρίς περιττές λέξεις, για να μας καταλαβαίνει όλος ο κόσμος! Μάλιστα, ένας δικός μου δάσκαλος επέμενε: Σαν να λες μια ιστορία σε ένα φίλο σου. Ε, αυτό η Νεκταρία το τηρεί με ευλάβεια. Όμως δεν το τηρεί επειδή είναι κανόνας, το τηρεί επειδή το έχει έμφυτο. Επειδή είναι συνεπής στον αυθορμητισμό της, στον ενθουσιασμό της, την αμεσότητά της, την ευθυκρισία της, αλλά και στις αδυναμίες της. Σε όλα τα στοιχεία που συνιστούν την προσωπικότητά της.
Στοιχεία όμως που τα συναντάς όχι μόνο στον πρωταγωνιστή της αλλά και στους άλλους ήρωες του βιβλίου της. Είτε αυτοί είναι ζωντανοί σήμερα – όπως είναι οι αδελφές του Νίκου – είτε είναι ζωντανοί στη μνήμη μας.
Ενθουσιώδης, παραδείγματος χάριν, ο Νίκος, έτοιμος να πέσει στη φωτιά για την πατρίδα του, αγωνιστές ο πατέρας του και η μάνα του να μεγαλώσουν με αγάπη και μόχθο την οικογένειά τους, ανθεκτικές στις πραγματικές, αλλά και τις ψυχικές κακουχίες οι αδελφές του, σηκώνουν το βάρος του θανάτου όχι μόνο του Νίκου αλλά και των γονέων τους και του άλλου αδελφού τους. Ηρωίδες και αυτές της σύγχρονης ζωής!
Ηρωίδα των ηρωίδων όμως είναι η μάνα του Νίκου! Και το μεγαλείο της ψυχής της φαίνεται στο μοιρολόι της, όταν μαθαίνει για το χαμό του παιδιού της! Είναι τόσο ζωντανή η σκηνή και τα λόγια , όπως τα περιγράφει η συγγραφέας, που θα συγκλονίσουν τον αναγνώστη. Εγώ – ομολογώ – όταν έφτασα εκεί, διαβάζοντας το βιβλίο, βούρκωσα.
Γενικά, η απλότητα του λόγου της Νεκταρίας κάνει τις εικόνες να μεταδίδονται με μεγαλύτερη ευκρίνεια και αυτό με τη σειρά του κάνει τα συναισθήματα να ξεπηδούν πιο έντονα. Ακόμη, η πίστη της στην τεκμηριωμένη αλήθεια και στην αγωνιστικότητα της δημοσιογραφικής έρευνας κάνει την αναφορά της, τόσο στα γεγονότα πριν και μετά την τουρκική εισβολή στην Κύπρο, όσο και στην αποτυχημένη μυστική αποστολή των ελληνικών δυνάμεων στη μεγαλόνησο, να ρέουν μέσα στο βιβλίο με τέτοιο τρόπο που ο αναγνώστης έχει την ίδια αγωνία που έχει, όταν διαβάζει ένα μυθιστόρημα έντονης δράσης.
Δεν ξέρω αν αυτή η αγωνία υπάρχει σε βιβλία που περιγράφουν γεγονότα που βασίζονται σε ντοκουμέντα. Πάντως σε αυτό το βιβλίο η παρουσία των ντοκουμέντων είναι πολύ έντονη και αυτά χρησιμοποιούνται ως μέρος του περιεχομένου και όχι ως παραπομπές. Αυτό όμως δεν λειτουργεί εις βάρος της ροής του. Εκτιμώ ότι η συγγραφέας έχει βρει το σημείο ισορροπίας ώστε να λειτουργήσει τόσο ως δημοσιογράφος όσο και ως λογοτέχνις.
Όμως, διαβάζοντας αυτά τα ντοκουμέντα μια απορία μου δημιουργήθηκε : Θα αποδοθούν άραγε ποτέ ευθύνες για εκείνη την αποτυχημένη αποστολή; Για αυτό το μεγάλο ιστορικό λάθος; Διότι περί λάθους πρόκειται. Εξάλλου αυτό αποτυπώνεται στις μαντινάδες που ο ξάδερφος του Νίκου, ο Γιάννης της Ελενάρας, όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στο βιβλίο, απήγγειλε στον επικήδειο για τον ξάδερφό του:
Πολλά τα ερωτηματικά
και πιο πολλά τα λάθη
πλήρωσες παλικάρι μας
τα πιο μεγάλα πάθη
Έτσι σε αντιμετώπισε
για χρόνια αυτό το κράτος,
λέτε και φταίξατε εσείς
για το δικό τους λάθος!¨
Απάντηση απ’ ότι φαίνεται θα πάρουμε όταν ανοίξει ο περιβόητος Φάκελος της Κύπρου.
Ό, τι όμως και να αποκαλυφθεί, το σίγουρο είναι ότι ο Νίκος Καβροχωριανός και όλοι οι άνδρες που έπεσαν τότε εκεί είναι ήρωες! Ήρωες της πατρίδας και της ελευθερίας της!
Τελειώνοντας θα ήθελα να προτείνω το εξής: Το βιβλίο της Νεκταρίας Σπυριδάκη, «Αθάνατος και Ζωντανός» να το αποκτήσουν όλα τα μέλη των οικογενειών των ανθρώπων που έπεσαν εκείνη την αποφράδα ημέρα στην Κύπρο, να μπει στις βιβλιοθήκες των Ενόπλων Δυνάμεων και των αξιωματικών και υπαξιωματικών τους, στις βιβλιοθήκες των σχολείων, τις δημοτικές βιβλιοθήκες και τις βιβλιοθήκες των Συλλόγων. Να το διαβάσουν μικροί και μεγάλοι.
Δεν θα το βαρεθούν.
Είναι σαν ένα παραμύθι που θα τους διάβαζε ένας δικός τους άνθρωπος.
Μόνο που είναι ένα παραμύθι με πραγματικά γεγονότα. Μια ιστορία ηρωισμού, αυτοθυσίας, συνέπειας στις αξίες της ζωής, στις καθημερινές δύσκολες και όμορφες στιγμές της αλλά και στις παραδόσεις της!
*Ο Νίκος Αγγελάκης είναι Δημοσιογράφος, Δημοτικός Σύμβουλος Ηρακλείου, Αντιπρόεδρος της Μονομετοχικής Εταιρίας Ηρακλείου – ΔΕΠΑΝΑΛ Α.Ε.