Ένα από τα σημαντικότερα βυζαντινά μνημεία του Μαλεβιζίου, είναι ο ναός της Παναγίας της Ροδέας στη Ροδιά.
Αφιερωμένος στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου, αγαπημένος ναός των Ροδιανών και γνωστός πέρα από τα όρια του χωριού πανηγυρίζει και τιμάται μαζί με την εθνική επέτειο.
Πρόκειται για ένα αγαπημένο ναό των Ροδιανών που κάθε χρόνο τιμούν όχι μόνον με την παρουσία τους και τη συμμετοχή τους στις πανηγυρικές εκδηλώσεις αλλά και τον φροντίζουν στολίζοντας τον με ότι εκλεκτότερο διαθέτουν στους κήπους τους.
Βρίσκεται δίπλα στην μεγαλοπρεπή έπαυλη των Μοδινών του 16ου αιώνα, στο φέουδο της οποίας εντασσόταν ο οικισμός. Ο επιμήκης θολοσκέπαστος ναός που φέρει στα βορειοανατολικά του μικρό παρεκκλήσι, έχει διαμορφωθεί μετά από διαδοχικές επεμβάσεις σε ξυλόστεγο προϋπάρχοντα ναό του 11ου αιώνα.
Στον αρχικό ναό ανήκει ο βόρειος τοίχος του σημερινού ναού που διαμορφώνεται με αλλεπάλληλα τριπλά τυφλά αψιδώματα και κόγχες, κατασκευασμένα με την τεχνική της κρυμμένης πλίνθου. Ως χαρακτηριστικό στοιχείο της περιόδου αυτής διασώζεται και τμήμα επιχρίσματος που φέρει εγχαράξεις, οι οποίες μιμούνται ισόδομη τοιχοποιία. Ο ναός έφερε πιθανόν στα βόρεια και ένα άλλο κτίσμα, όπως διαπιστώνεται από τα τμήματα κολόνας και τόξου από πλίνθους, τα οποία είναι ενσωματωμένα στο βόρειο τοίχο του μεταγενέστερου – ίσως του 16ου αιώνα – παρεκκλησίου.
Η πρώτη μεγάλη παρέμβαση στο ναό πραγματοποιήθηκε τον 13ο αιώνα, όταν αντικαταστάθηκε η στέγη με θόλο και συγχρόνως προστέθηκαν εσωτερικά σειρές αψιδωμάτων, παράλληλα με τους επιμήκεις τοίχους. Στα μέσα περίπου του 13ου αιώνα ο ναός ιστορήθηκε με καλής ποιότητας τοιχογραφίες, οι οποίες σώζονται πολύ αποσπασματικά. Ο ναός ανακαινίσθηκε από τους Καλλέργηδες το 1577, σύμφωνα με σωζώμενη επιγραφή στο θύρωμα, αλλά και τα οικόσημά τους. Την ίδια περίοδο πρέπει να ανακαινίσθηκε και η νότια όψη με το θύρωμα, πλαισιωμένα από δύο παράθυρα με φυτικό ανάγλυφο διάκοσμο.
Αρκετά αργότερα, ίσως τον 19ο αιώνα, ο ναός επεκτάθηκε στα δυτικά. Τότε προφανώς ανακατασκευάστηκε και το βόρειο θύρωμα με την τοποθέτηση ανάγλυφης πλάκας του Ευαγγελισμού και την τοποθέτηση της επιγραφής με το έτος 1863.
* Οι φωτογραφίες είναι του Δημήτρη Δαμιανάκη