Του Γιώργου Θεοδοσάκη
Αντί προλόγου.
ΤΑΦΙΚΗ ΛΑΤΡΕΊΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΌΤΗΤΑ.
Η ΤΑΦΙΚΗ λατρεία είναι σημάδι που κοινοποιεί ότι η οικογένεια του νεκρού προσώπου είναι ακόμη ζωντανή και ακμάζουσα.
ΣΠΟΝΔΕΣ ΚΑΙ ΧΟΕΣ.
Είχαν καθιερώσει τις θυσίες κ α Ι τις Σπονδές.
Συχνα μετά την σπονδή σε νεκρό έβαζαν ολόγυρα στο μνήμα κλαδιά Μυρσίνης, η άλλων μυριστικων θαμνων.
… σπονδάς τε λύσας ασκόν, ον φέρω έπεισα, τύμβω δ αφέθηκαμυρσίνας…. ΕΥΡΙΠ. ΗΛΕΚΤΡΑ511
Έλυσα και το ασκί με το κρασί που φέρνω για τους ξένους και έκανα στο μνήμα του Σπονδες και έβαλα ολόγυρα και κλαδιά Μυρσίνης.
ΑΝΑΤΟΛΙΚΉ ΒΙΑΝΝΟΣ
ΧΩΡΙΌ ΠΕΥΚΟΣ
Αφηγήσεις
Σταυρουλακη Νικολάου (1927)
Βασιλακη Μαρία από μουρι (1935)
Κοκκινακη Μαρία.
Πριν τη κατοχή τη δεύτερη μέρα της Ανάστασης την ημέρα των ψυχών, απέξω από την εκκλησία του Άη Νικόλα γινότανε μεγάλο γλέντι
Εκεί στην άκρη ήταν μια χαρουπια κι εκεί έκανε καφενείο ο Γιώργης ο Βασιλάκης και πουλούσε καφέδες, λεμοναδες, πορτοκαλαδες, λουκούμια.
Έφερναν οι χωριανοί φαγητά από τα σπίτια τους.
Κάθονταν γύρω γύρω από το νεκροταφείο τρωγαν πιναν και χόρευαν όλη μέρα με το βιολί του Χρήστο Χατζημανωλακη. Την καμπάνα τσ εκκλησίας την έπαιζαν όλη μέρα χαρμόσυνα.
Στο πανεγυρι έρχονταν και η Αριστομενενα του Ανέστη μηλιαρακη η γυναίκα. Ήταν από το Κεφαλοβρυσι από τους Κοντακηδες.
Έπιανε πάντα στην ο προς μερά και χόρεευγε ετσα παράξενα γιατί ήτανε χοντρή σαν τη βαρέλα.
Χωριο ΣΎΜΗ ΒΙΆΝΝΟΥ.
ΕΠΙΤΑΦΙΑ ΔΕΙΠΝΑ ΜΕ ΚΟΙΝΉ ΛΑΪΚΉ ΕΣΤΊΑΣΗ ΜΕΤΆ ΧΟΡΟΎ ΚΑΙ ΟΙΝΟΠΟΣΙΑΣ.
ΕΠΙΤΑΦΙΟΣ ΚΡΕΩΦΑΓΕΙΑ
ΑΊΓΑ ΒΡΑΣΤΉ ΚΑΙ ΠΙΛΑΦΙ
ΚΑΤΆ ΤΗΝ ΔΕΥΤΈΡΑ ΗΜΈΡΑΝ ΤΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ.
ΑΦΗΓΗΣΗ
Της Χατζοβασιλακη Ευαγγελίας Σύμη και Αρβη, έτος γεννήσεως 1935.
Καταγραφη 12/10/2014.
Δευτερη μέρα της Ανάστασης.
Χρονικό
Από την αυγή της δεύτερης μέρας της Ανάστασης στο χωριό επικρατεί μια αναστάτωση.
Όχι μόνο γιατί είναι λαμπριατικη σκολη μα ειναι και μέρα των ψυχών.
Και ποιο σπίτι δεν έχει τους δικούς νεκρούς. Κάθε πόρτα έχει και το δικό της καρφί λένε.
Άλλες νοικοκυρές ετοιμάζουν δύο τρεις δίσκους κόλλυβα για να φτάσουν να πάρουν όλοι. Το χωριό τώρα έχει πολύ κόσμο. Έχουν έρθει ξένοι και οι μαθητές και οι φοιτητές έχουν κάνει πάψεις.
Άλλες πάλι κάνουν ξεροτηγανα η δίπλες κι άλλες πάλι ψήνουν στο τηγάνι "ανεβατά" κουλουράκια προζυμένια.
Οι νέοι του χωριού κουβαλούν τραπεζάκια και καρέκλες στην εκκλησία της Παναγίας της γαλατοχτισμενης που είναι στην άκρη του χωριού.
Βοηθούν και στο στρώσιμο των τραπεζιών στην πάνω αυλή της εκκλησίας.
Ο βροντινός σφάζει αίγες γιατί έχει πολλές χτηνοτροφικες οικογένειες το χωριό και κάθε μία χαρίζει και από μια αίγα για να συχωρεθουν τ αποθαμένα τους.
Ο Λιαπακης ο Μανώλης και ο Αγγελάκης βράζουν τα κρέατα σε μεγάλα καζάνια. Θα βγάλουν τα κρέατα και στο ζουμί θα ρίξουν ριζι να φτιάξουν οηλαφι. Στις 12 το μεσημέρι θα στρώσουν τα τραπέζια. Θα ανέβουν όλοι οι χωριανοί με τους δίσκους και τα πανιερια στα χέρια. Θα ξανά ανάψουν τα καντήλια στους τάφους και το γλέντι ξεκινά.
Λύρα παίζει ο πατέρας μου Εμμανουήλ Λιαπακης και ο Χαράλαμπος ο Μπεχρακης ο "κουτσός". Θ φάμε θα πιούμε και θα χορέψουμε.
Ότι κάναμε ητονε ψυχικά. Εγλεντιζαμε κοντά στους αποθαμενους μας μαζί με τις ψυχές των αποθαμενων μας. Ετούτη η μέρα ητονε για τους αποθαμενους μας. Όσοι είχανε χάσει πρόσφατα δικούς τους δεν εχορευγανε μα έκλαιγαν η την ώρα.
Στις 4 το απόγευμα ο παπάς διεκοπτε το γλέντι και διάβαζε τα κόλλυβα. Όλοι πέρναμε από κείνα τα κόλλυβα, για να συχωρεσουμε των αποθαμενων μας.
Εδώ τελείωνε η γιορτή των ψυχών και ο κάθε ένας φορτώνονται τα πράγματα του και γύριζε στο σπίτι του. Τούτο το έθιμο με το γλεντοκοπι και τη φαγοπιοτουρα πλάι στα μνήματα μαζί με τους αποθαμενους μας προς τιμήν των
νεκρών μας,σταματησε με την κατοχή.
ΚΆΤΩ ΒΙΑΝΝΟΣ
ΕΠΙΤΆΦΙΟ ΓΛΈΝΤΙ ΣΤ ΑΛΏΝΙΑ.
Την δεύτερη μέρα της Ανάστασης γλέντιζαν και χόρευαν στ αλώνια και από Αναστασιμη θρησκευτική νεκρό γιορτή κατέληγε σε εαρινή αγροτική γιορτή των αλωνιών.Ηταν μια,μέρα γιορτης όμοια με την γιορτή της καθαρής Δευτέρας που εσπαζαν τα κουμπουλα στο "κουμπουλιστικό κεφάλι".
Στον ποταμό στ αλώνια, γλέντι δε γινεται
Χορεύουν και γλεντούν και τους νεκρούς τιμούν.
Με τι καρδιά να χορέψεις πλάι στα μνήματα,μες το νεκροταφείο. Τέλη του 19ου αιώνα στην κάτω Βιαννο. Αφήγηση της κυρίας φραγκακη 95 ετών το2014
Θυμάμαι τη θεία μου που έζησε κι αυτή πολλά χρόνια και ελεγε
Τα παλιά χρόνια (τέλη του 19ου αιώνα) τη δεύτερη μέρα της Ανάστασης επηγαιναμε στο νεκροταφείο, λειτουργούσε ο παπάς και μετά με τα φαγητά μας παρέες παρέες πηγαίναμε στα κοντινά αλώνια και τρώγαμε και πίναμε και γλ εντουσαμε ως το βράδυ
ΑΠΆΝΩ ΒΙΑΝΝΟΣ
Αρχές του 20ου αιώνα. Αφήγηση της Ιωάννας Μπλατζουνακη Σωρός Βιάννου, έτος γεννήσεως 1921(96ετων) το 2014
Καταγραφη Αύγουστος 2014.
Την δεύτερη μέρα της Ανάστασης όλος ο Σωρός αναιβαινε στον κάτω Άη Γιάννη στο νεκροταφείο του Λουτρακίου. Ολλες οι νοικοκυρές εβαστουσαν ένα καλάθι και είχαν μέσα κόκκινα αυγά, καλιτσουνια, κεφαλάκια και συκωτάκια τηγανητά. Μερικές νοικοκυρές είχαν και κόλλυβα.. Λειτουργούσε ο παπάς, περνάμε τα κόλλυβα και μετά με το καλάθι κερνουσαμε τα ψυχικά. Ύστερα φεύγαμε από το νεκροταφείο και πηγαίναμε κάτω από μια μεγάλη χαρουπια έξω από το νεκροταφείο. Εκεί στρωναμε τις πετσέτες μας. Εκαθιζαμε παρέες παρεες και τρώγαμε και πίναμε.
Στην εποχή μας δεν θυμαμαι να παίζανε όργανα.
Κάθε νοικοκυρά εβαστα ένα ποτηρι και μ αυτό πεινάνε όλοι κρασί.
Ήτανε χρόνια δύσκολα. Ο κόσμος επείνα κι αν ήθελα του δόσεις, ότι κι αν τόνε κερνουσες το χαύγουνταν ντελόγο. Ότι κι αν ητονε οϊ δεν ελέγανε. Όλα τα πέρνανε.