Γράφει η Βασιλική Μολφέση
Συγκλονιστικό και διαφορετικό από τα προηγούμενα είναι το νέο βιβλίο της Πασχαλίας Τραυλού με τίτλο «Σαντέ και λικέρ τραντάφυλλο» από την πλούσια λογοτεχνική της πένα.
Υπόθεσή του είναι η ζωη μιας γυναίκας σε ένα ορεινό χωριό της Ημαθίας, το Γκουλέμα Ρέκα γύρω στο 1933, από τη μικρή της ηλικία σαν δειλό κοριτσάκι έως σήμερα πλήρης ημερών, εστιάζοντας στις συνθήκες ζωής, τη νοοτροπία, τους άγραφους νόμους της κοινωνίας για τη γυναίκα και πως η ίδια η κοινωνία και το οικογενειακό της περιβάλλον επηρέασαν το βίο της, τις ιδέες κι τις πράξεις της.
Μια συναρπαστική αληθινή ιστορία που καθηλώνει, με πρωταγωνίστρια τη Ζαχαρώ «που τίναξε τη ζωή της στον αέρα σαν τη στάχτη του Σαντέ της για μια αγάπη», παρόλη την κακή εμπειρία της, με την τυρρανία και την κακοποίηση στο περιβάλλον της και που, όπως η ίδια αναφέρει, οι γυναίκες ήταν «ψιχουλάκια στο τραπέζι των σερνικών που κατάτρωγαν τις καρδούλες τους» σε μια εποχή, που αλίμονο αν ήσουν θηλυκό και δη θηλυκό που να είχες όνειρο αλλιώτικο απ΄το γάμο και τα παιδιά.
Η Ζαχαρώ βίωσε τα χρόνια της Κατοχής , του εμφυλίου και της δικτατορίας και σε κάθε εποχή από τότε έως και σήμερα, τονίζει «τη λογοκρισία και τα κάγκελα ακόμη και στις σκέψεις της γυναίκας», χρησιμοποιώντας την απλή γλώσσα και το ύφος της γενιάς της , αυτό το όμορφο «το ανεπανάληπτο μοτίβο αφήγησης, το εντελώς αφτιασίδωτο, το αυθόρμητο, το τσαλακωμένο, το πηγαίο, το γεμάτο λάθη συνταντικά και ιδιωματισμούς που σημαδευει απευθείας την καρδιά».
Άπειρα τα συναισθήματα που νιώθει μαζί της ο αναγνώστης, με κυρίαρχο την κατανόηση στις πληγές, τις απώλειες, τις μνήμες, τις τύψεις , τα μυστικά, τις αγωνίες, τις χαρές, τα φονικά, τα τραγούδια, τα γλέντια, τους θρήνους, όλα αυτά που δημιούργησαν το παράταιρο υφαντό της ζήσης της, καμωμένο στον αργαλειό μιας μοίρας που την εχθρεύοταν, δίνοντάς της τον πόνο, τη μοναξιά, τη φιλία, το θάνατο, το φόβο, την οργή και την μετάνοια. Θαυμάσιο και καλογραμμένο βιβλίο με συγκινητικό κι ανατρεπτικό επίλογο για τη ζωή της Ζαχαρώς που αγάπησε κι αδικήθηκε και με μηνύματα κατά της κακοποίησης, γιατί η βία κατά των γυναικών δεν έχει εποχή ούτε πατρίδα. Και κάποια ξεχωριστά λόγια της ηρωίδας με μεγάλο νόημα: «οι άντρες της ζωής μου, ο πατέρας, ο έρωτας, ο σύζυγος, και κάποιοι του κοινωνικού περίγυρου, πλέξανε το δίχτυ που με παγίδεψε, το έκανα κομμάτια, άφησα τα δάκρυα κι αποφάσισα να κάνει το καλό, να βοηθάω και να γελάω, να καμαρώνω όχι μόνο γι αυτό που έγινα μα και για όσα άντεξα». «ούλοι είμαστε φυλακισμένοι κι ας μην το ξέρουμε. Μα ευτυχισμένοι είναι εκείνοι που διαλέγουν το κελί τους.
Που το στολίζουν και το φτιάχνουν κατά πως λαχταράει η καρδιά τους. Όχι εκείνοι που αναγάζονται να ζουν σε φυλακές που τους έφτιαξαν άλλοι». «έπρεπε να ζησω τη δική μου ζωή, να κάνω τα δικά μου λάθη , να πάθω για να μάθω πως , όσο κι αν μορφωθεί μια γυναίκα, όσο ανεξάρτητη κι αν είναι οικονομικά, όσο κι αν ακονίσει τη σκεψη της, η καρδιά παραμένει το ίδιο ευάλωτη και η βία κάποιου αρσενικού παραμονεύει πάντα να την τσακίσει».