Την 1 Ιουνίου 1941 λήγει η Μάχη της Κρήτης, με την κατάληψη όλου του νησιού από τους Γερμανούς. Οι βρετανικές δυνάμεις αποσύρονται από την Κρήτη με βαριές απώλειες. Περίπου 3.000 Αυστραλοί χάνουν την ζωή τους κατά την εκκένωση του νησιού.
Για τη μάχη της Κρήτης (ξεκίνησε στις 20 Μαΐου 1941) έχει γραφτεί πως ήταν μια “παράξενη” μάχη . Τι ήταν αυτό που την έκανε να φαίνεται παράξενη; Η καθολική σχεδόν συμμετοχή και ο άφθαστος ηρωισμός του κρητικού λαού στη μάχη .
1941 Χανιά, Αγγλοι στρατιώτες χαλαροί και ακροβολισμένοι κάτω από τις ελiές, περιμένουν την επίθεση
Στις 21 Απρίλη 1941, σε ειδική στρατιωτική σύσκεψη, που συγκάλεσε ο Χίτλερ στο Βερολίνο, αποφασίστηκε η κατάληψη της Κρήτης .
Από τις 23 Απρίλη, η γερμανική αεροπορία σφυροκοπούσε καθημερινά σχεδόν την Κρήτη .
1941 Χανιά, αεροπορική λήψη του ταγματάρχη Heidrich απο το παράθυρο ενός βομβαρδιστικού Junker 88
Στις 20 Μάη 1941 μπήκε σ’ εφαρμογή το γερμανικό σχέδιο “Ερμής” για την κατάληψη της Κρήτης .
Η γερμανική επίθεση άρχισε στις 6 το πρωί της 20ής Μάη 1941, ύστερα από σφοδρότατο αεροπορικό βομβαρδισμό και τη ρίψη αλεξιπτωτιστών στην περιοχή Χανίων, με σκοπό την κατάληψη του αεροδρομίου στο Μάλεμε. Η πρώτη απόπειρα των Γερμανών για την κατάληψη του Μάλεμε απέτυχε εξαιτίας της σφοδρής αντίστασης που συνάντησαν κυρίως από το λαό της Κρήτης. Ανδρες, γυναίκες και παιδιά, με όποια μέσα διέθεταν, αντιμετώπισαν τους εισβολείς. Ομως, η διοίκηση των συμμαχικών δυνάμεων διέπραξε βαρύτατο σφάλμα, αφού δεν έριξε στη μάχη τις εφεδρείες που διέθετε, υπολογίζοντας ότι η κύρια επιχείρηση των Γερμανών θα γινόταν από θαλάσσης. Ετσι, οι Γερμανοί το βράδυ της 20ής Μάη κατάφεραν να δημιουργήσουν ισχυρό προγεφύρωμα και το μεσημέρι της 21ης Μάη κατέλαβαν το αεροδρόμιο του Μάλεμε. Η μάχη είχε ουσιαστικά κριθεί.
1941 Χανιά, αιχμάλωτοι Αγγλοι στρατιώτες στην περιοχή Βαμβακόπουλου
Ομως, ο ηρωικός λαός της Κρήτης συνέχισε την αντίστασή του, δημιουργώντας το έπος της Μάχης της Κρήτης , που έγινε αντικείμενο παγκόσμιου θαυμασμού. Αυτή η πολύνεκρη μάχη κράτησε περίπου 10 μερόνυχτα σ’ όλο το νησί. Στις 27 Μάη, το στρατηγείο της Μέσης Ανατολής διέταξε την κατάπαυση των εχθροπραξιών και την αποχώρηση των συμμαχικών δυνάμεων, μια απόφαση που εξέπληξε ακόμη και τους ίδιους τους Γερμανούς.
Πορεία στρατιωτικού αποσπάσματος γερμανών ΝαΖί αλεξιπτωτιστών κατά τη διάρκεια της Μάχης της Κρήτης
Στο Ηράκλειο την ίδια μέρα (21 Μαΐου) στις 3.00 το απόγευμα αρχίζει ο βομβαρδισμός και αμέσως μετά η ρίψη αλεξιπτωτιστών, ενώ στο Ρέθυμνο οι επιχειρήσεις άρχισαν την ίδια μέρα στις 1.00 μετά το μεσημέρι.
Για την επίθεση διατέθηκαν από την πλευρά των Γερμανών δυνάμεις (αλεξιπτωτιστών και αλπινιστών) ήταν 22.400 άνδρες, 610 βομβαρδιστικά αεροπλάνα και «Στούκας», 502 μεταγωγικά αεροπλάνα. Από την αρχή ακόμα των μαχών είχαν 3.986 νεκρούς και 2.594 τραυματίες, σύνολο 6.580 άνδρες (το 1/3 περίπου της συνολικής τους δύναμης).
Σφακιά 1941, Βρεταννοί στρατιώτες στο δρόμο της υποχώρησης για την αναχώρηση προς τη Μέση Ανατολή
Οι συμμαχικές δυνάμεις που είχαν συγκεντρωθεί στην Κρήτη ανέρχονταν σε 42 χιλιάδες άνδρες (30 χιλιάδες Αγγλοι, Νεοζηλανδοί και Αυστραλοί και 12 χιλιάδες Ελληνες). Υστερούσαν, όμως, σε οπλισμό και πολεμική εμπειρία.
Οι Βρετανοί και κυρίως οι Νεοζηλανδοί και Αυστραλοί, είχαν 1.738 τραυματίες, σύνολο 3.489 άνδρες (το 11,6% της συνολικής τους δύναμης).
(Στηρίχτηκε σε δημοσιεύματα του «Ριζοσπάστη»)
Γερμανοί αιχμάλωτοι στα Χανιά!
Το Χρονικό
28 Οκτωβρίου 1940: Κήρυξη ελληνο-ιταλικού πολέμου.
Νοέμβριος 1940: Βρετανικά συμμαχικά στρατεύματα αναλαμβάνουν την άμυνα της Κρήτης. Η 5η Μεραρχία Κρητών μεταφέρεται στην Αθήνα.
15 Απριλίου 1941: Μετά από αλλεπάλληλες συσκέψεις, το γερμανικό επιτελείο αποφασίζει την κατάληψη της Κρήτης. Στο δεύτερο δεκαπενθήμερο του Απριλίου σχεδιάζεται η μεταφορά ελληνικών και βρετανικών δυνάμεων από την ηπειρωτική Ελλάδα στην Κρήτη.
21 Απρίλη 1941, σε ειδική στρατιωτική σύσκεψη, που συγκάλεσε ο Χίτλερ στο Βερολίνο, αποφασίστηκε η κατάληψη της Κρήτης .
23 Απριλίου 1941: Η Ελληνική Κυβέρνηση μεταφέρεται στην Κρήτη.
23 Απρίλη 1941, η γερμανική αεροπορία σφυροκοπούσε καθημερινά σχεδόν την Κρήτη
25 Απριλίου 1941: Αποβίβαση σημαντικής δύναμης Νεοζηλανδών στην Κρήτη.
28 Απριλίου 1941: Υπό την προεδρία του Έλληνα πρωθυπουργού Ε. Τσουδερού πραγματοποιείται στα Χανιά σύσκεψη της Ελληνικής Ηγεσίας και των Βρετανών αξιωματικών. Ζητείται ενίσχυση για την στρατιωτική προετοιμασία και την αποτελεσματικότερη άμυνα του νησιού.
29 Απριλίου 1941: Ο διοικητής της Νεοζηλανδικής Μεραρχίας Στρατηγός Φράιμπεργκ φθάνει στην Κρήτη.
30 Απριλίου 1941: Ο Φράιμπεργκ αναλαμβάνει τη διοίκηση των συμμαχικών δυνάμεων του νησιού.
14 Μαΐου 1941: Στρατιωτικοί στόχοι της Κρήτης βομβαρδίζονται συστηματικά και επακολουθεί μεγάλη επίθεση.
8 – 19 Μαΐου 1941: Προσγειώνονται τα πολεμικά αεροπλάνα της Γερμανικής αεροπορίας στα αεροδρόμια της Αττικής και της νότιας Ελλάδας και προετοιμάζονται για επίθεση.
20 Μαΐου 1941: Την 6:30 πρωινή αρχίζει η γερμανική επίθεση. Βομβαρδίζονται και ρίχνονται αλεξιπτωτιστές στα Χανιά, στο Ρέθυμνο και το Ηράκλειο. Σημειώνονται κατά τόπους συγκρούσεις των Γερμανών αλεξιπτωτιστών με τα συμμαχικά στρατεύματα, τα οποία ενισχύονται από τον ντόπιο πληθυσμό.
21 Μαΐου 1941: Οι Γερμανοί ρίχνουν το βάρος της επίθεσής τους στην κατάληψη του αεροδρομίου του Μάλεμε. Το απόγευμα προσγειώνεται αεροπλάνο με σημαντικές στρατιωτικές δυνάμεις και υλικό για την επίθεση.
Ο Βρετανικός ναυτικός στόλος της Μεσογείου χτυπά τη γερμανική νηοπομπή, που κατευθύνεται προς την Κρήτη. Βυθίζονται 15 επιταγμένα σκάφη με άγνωστο αριθμό θυμάτων ή αγνοουμένων.
22 Μαΐου 1941: Το αεροδρόμιο του Μάλεμε καταλαμβάνεται οριστικά από τους Γερμανούς. Προσπάθεια ανακατάληψης από Ελληνικές και Συμμαχικές δυνάμεις δεν αποδίδει.
23 Μαΐου 1941: Η Ελληνική πολιτική ηγεσία εγκαταλείπει την Κρήτη με το αντιτορπιλικό «Ντικόι».
24 Μαΐου 1941: Οι βομβαρδισμοί των πόλεων της Κρήτης συνεχίζονται. Στα Χανιά οι Γερμανοί παίρνουν την πρωτοβουλία των κινήσεων. Στο Ρέθυμνο και το Ηράκλειο οι αμυνόμενοι δηλώνουν ότι θα συνεχίσουν τη μάχη «μέχρις εσχάτων».
25 Μαΐου 1941: Οι Γερμανοί καταλαμβάνουν την Κάντανο. Η απρόσμενη αντίσταση του λαού της Καντάνου πυροδοτεί το μίσος των Γερμανών, που ξεσπά σε αντίποινα με ομαδικές εκτελέσεις, πυρπολήσεις και άλλες σημαντικές καταστροφές.
26 Μαΐου 1941: Καταλαμβάνεται ο Γαλατάς.
27 Μαΐου 1941: Ο αρχιστράτηγος της Μέσης Ανατολής Ουέιβελ στέλνει μήνυμα να εκκενωθεί το νησί από τις συμμαχικές δυνάμεις. Για τη διάσωση και μεταφορά τους στέλνονται πλοία του Βρετανικού Στόλου. Τα Χανιά περιέρχονται στα χέρια των εισβολέων.
28 Μαΐου 1941: Αρχίζει η κάθοδος για αποχώρηση των συμμαχικών στρατευμάτων προς τα Σφακιά. Οι Βρετανοί χωρίς να ενημερώσουν τις Ελληνικές δυνάμεις εκκενώνουν τη νύχτα την πόλη του Ηρακλείου και επιβιβάζονται στα πλοία, που καταφτάνουν για το σκοπό αυτό στο λιμάνι.
Ιταλικά στρατεύματα, που προέρχονται από τα Δωδεκάνησα, αποβιβάζονται στη Σητεία και καταλαμβάνουν το Νομό του Λασιθίου.
29 Μαΐου 1941: Οι τελευταίες εστίες αντίστασης στο Ρέθυμνο καταλαμβάνονται από τους Γερμανούς.
30 Μαΐου 1941: Ο Στρατηγός Φράιμπεργκ αποχωρεί από την Κρήτη.
31 Μαΐου 1941: Το τελευταίο βρετανικό πλοίο παραλαμβάνει μέρος των συμμαχικών στρατευμάτων. Οι δυνάμεις, που δεν κατορθώνουν να επιβιβαστούν, παραδίδονται, συλλαμβάνονται ή καταφεύγουν στα βουνά της Κρήτης. Η Γερμανική σβάστικα κυματίζει στο νησί, η κατοχή απλώνεται σε αυτό και ταυτοχρόνως κορυφώνεται η αντίσταση του κρητικού λαού.
Σούδα 1941
Πηγή φωτογραφιών: Αντιστασιακή Τέχνη και Λαϊκή Δημιουργία στην Κρήτη 1940-1950
Την 1 Ιουνίου 1941 λήγει η Μάχη της Κρήτης, με την κατάληψη όλου του νησιού από τους Γερμανούς. Οι βρετανικές δυνάμεις αποσύρονται από την Κρήτη με βαριές απώλειες. Περίπου 3.000 Αυστραλοί χάνουν την ζωή τους κατά την εκκένωση του νησιού.
Για τη μάχη της Κρήτης (ξεκίνησε στις 20 Μαΐου 1941) έχει γραφτεί πως ήταν μια “παράξενη” μάχη . Τι ήταν αυτό που την έκανε να φαίνεται παράξενη; Η καθολική σχεδόν συμμετοχή και ο άφθαστος ηρωισμός του κρητικού λαού στη μάχη .
1941 Χανιά, Αγγλοι στρατιώτες χαλαροί και ακροβολισμένοι κάτω από τις ελiές, περιμένουν την επίθεση
Στις 21 Απρίλη 1941, σε ειδική στρατιωτική σύσκεψη, που συγκάλεσε ο Χίτλερ στο Βερολίνο, αποφασίστηκε η κατάληψη της Κρήτης .
Από τις 23 Απρίλη, η γερμανική αεροπορία σφυροκοπούσε καθημερινά σχεδόν την Κρήτη .
1941 Χανιά, αεροπορική λήψη του ταγματάρχη Heidrich απο το παράθυρο ενός βομβαρδιστικού Junker 88
Στις 20 Μάη 1941 μπήκε σ’ εφαρμογή το γερμανικό σχέδιο “Ερμής” για την κατάληψη της Κρήτης .
Η γερμανική επίθεση άρχισε στις 6 το πρωί της 20ής Μάη 1941, ύστερα από σφοδρότατο αεροπορικό βομβαρδισμό και τη ρίψη αλεξιπτωτιστών στην περιοχή Χανίων, με σκοπό την κατάληψη του αεροδρομίου στο Μάλεμε. Η πρώτη απόπειρα των Γερμανών για την κατάληψη του Μάλεμε απέτυχε εξαιτίας της σφοδρής αντίστασης που συνάντησαν κυρίως από το λαό της Κρήτης. Ανδρες, γυναίκες και παιδιά, με όποια μέσα διέθεταν, αντιμετώπισαν τους εισβολείς. Ομως, η διοίκηση των συμμαχικών δυνάμεων διέπραξε βαρύτατο σφάλμα, αφού δεν έριξε στη μάχη τις εφεδρείες που διέθετε, υπολογίζοντας ότι η κύρια επιχείρηση των Γερμανών θα γινόταν από θαλάσσης. Ετσι, οι Γερμανοί το βράδυ της 20ής Μάη κατάφεραν να δημιουργήσουν ισχυρό προγεφύρωμα και το μεσημέρι της 21ης Μάη κατέλαβαν το αεροδρόμιο του Μάλεμε. Η μάχη είχε ουσιαστικά κριθεί.
1941 Χανιά, αιχμάλωτοι Αγγλοι στρατιώτες στην περιοχή Βαμβακόπουλου
Ομως, ο ηρωικός λαός της Κρήτης συνέχισε την αντίστασή του, δημιουργώντας το έπος της Μάχης της Κρήτης , που έγινε αντικείμενο παγκόσμιου θαυμασμού. Αυτή η πολύνεκρη μάχη κράτησε περίπου 10 μερόνυχτα σ’ όλο το νησί. Στις 27 Μάη, το στρατηγείο της Μέσης Ανατολής διέταξε την κατάπαυση των εχθροπραξιών και την αποχώρηση των συμμαχικών δυνάμεων, μια απόφαση που εξέπληξε ακόμη και τους ίδιους τους Γερμανούς.
Πορεία στρατιωτικού αποσπάσματος γερμανών ΝαΖί αλεξιπτωτιστών κατά τη διάρκεια της Μάχης της Κρήτης
Στο Ηράκλειο την ίδια μέρα (21 Μαΐου) στις 3.00 το απόγευμα αρχίζει ο βομβαρδισμός και αμέσως μετά η ρίψη αλεξιπτωτιστών, ενώ στο Ρέθυμνο οι επιχειρήσεις άρχισαν την ίδια μέρα στις 1.00 μετά το μεσημέρι.
Για την επίθεση διατέθηκαν από την πλευρά των Γερμανών δυνάμεις (αλεξιπτωτιστών και αλπινιστών) ήταν 22.400 άνδρες, 610 βομβαρδιστικά αεροπλάνα και «Στούκας», 502 μεταγωγικά αεροπλάνα. Από την αρχή ακόμα των μαχών είχαν 3.986 νεκρούς και 2.594 τραυματίες, σύνολο 6.580 άνδρες (το 1/3 περίπου της συνολικής τους δύναμης).
Σφακιά 1941, Βρεταννοί στρατιώτες στο δρόμο της υποχώρησης για την αναχώρηση προς τη Μέση Ανατολή
Οι συμμαχικές δυνάμεις που είχαν συγκεντρωθεί στην Κρήτη ανέρχονταν σε 42 χιλιάδες άνδρες (30 χιλιάδες Αγγλοι, Νεοζηλανδοί και Αυστραλοί και 12 χιλιάδες Ελληνες). Υστερούσαν, όμως, σε οπλισμό και πολεμική εμπειρία.
Οι Βρετανοί και κυρίως οι Νεοζηλανδοί και Αυστραλοί, είχαν 1.738 τραυματίες, σύνολο 3.489 άνδρες (το 11,6% της συνολικής τους δύναμης).
(Στηρίχτηκε σε δημοσιεύματα του «Ριζοσπάστη»)
Γερμανοί αιχμάλωτοι στα Χανιά!
Το Χρονικό
28 Οκτωβρίου 1940: Κήρυξη ελληνο-ιταλικού πολέμου.
Νοέμβριος 1940: Βρετανικά συμμαχικά στρατεύματα αναλαμβάνουν την άμυνα της Κρήτης. Η 5η Μεραρχία Κρητών μεταφέρεται στην Αθήνα.
15 Απριλίου 1941: Μετά από αλλεπάλληλες συσκέψεις, το γερμανικό επιτελείο αποφασίζει την κατάληψη της Κρήτης. Στο δεύτερο δεκαπενθήμερο του Απριλίου σχεδιάζεται η μεταφορά ελληνικών και βρετανικών δυνάμεων από την ηπειρωτική Ελλάδα στην Κρήτη.
21 Απρίλη 1941, σε ειδική στρατιωτική σύσκεψη, που συγκάλεσε ο Χίτλερ στο Βερολίνο, αποφασίστηκε η κατάληψη της Κρήτης .
23 Απριλίου 1941: Η Ελληνική Κυβέρνηση μεταφέρεται στην Κρήτη.
23 Απρίλη 1941, η γερμανική αεροπορία σφυροκοπούσε καθημερινά σχεδόν την Κρήτη
25 Απριλίου 1941: Αποβίβαση σημαντικής δύναμης Νεοζηλανδών στην Κρήτη.
28 Απριλίου 1941: Υπό την προεδρία του Έλληνα πρωθυπουργού Ε. Τσουδερού πραγματοποιείται στα Χανιά σύσκεψη της Ελληνικής Ηγεσίας και των Βρετανών αξιωματικών. Ζητείται ενίσχυση για την στρατιωτική προετοιμασία και την αποτελεσματικότερη άμυνα του νησιού.
29 Απριλίου 1941: Ο διοικητής της Νεοζηλανδικής Μεραρχίας Στρατηγός Φράιμπεργκ φθάνει στην Κρήτη.
30 Απριλίου 1941: Ο Φράιμπεργκ αναλαμβάνει τη διοίκηση των συμμαχικών δυνάμεων του νησιού.
14 Μαΐου 1941: Στρατιωτικοί στόχοι της Κρήτης βομβαρδίζονται συστηματικά και επακολουθεί μεγάλη επίθεση.
8 – 19 Μαΐου 1941: Προσγειώνονται τα πολεμικά αεροπλάνα της Γερμανικής αεροπορίας στα αεροδρόμια της Αττικής και της νότιας Ελλάδας και προετοιμάζονται για επίθεση.
20 Μαΐου 1941: Την 6:30 πρωινή αρχίζει η γερμανική επίθεση. Βομβαρδίζονται και ρίχνονται αλεξιπτωτιστές στα Χανιά, στο Ρέθυμνο και το Ηράκλειο. Σημειώνονται κατά τόπους συγκρούσεις των Γερμανών αλεξιπτωτιστών με τα συμμαχικά στρατεύματα, τα οποία ενισχύονται από τον ντόπιο πληθυσμό.
21 Μαΐου 1941: Οι Γερμανοί ρίχνουν το βάρος της επίθεσής τους στην κατάληψη του αεροδρομίου του Μάλεμε. Το απόγευμα προσγειώνεται αεροπλάνο με σημαντικές στρατιωτικές δυνάμεις και υλικό για την επίθεση.
Ο Βρετανικός ναυτικός στόλος της Μεσογείου χτυπά τη γερμανική νηοπομπή, που κατευθύνεται προς την Κρήτη. Βυθίζονται 15 επιταγμένα σκάφη με άγνωστο αριθμό θυμάτων ή αγνοουμένων.
22 Μαΐου 1941: Το αεροδρόμιο του Μάλεμε καταλαμβάνεται οριστικά από τους Γερμανούς. Προσπάθεια ανακατάληψης από Ελληνικές και Συμμαχικές δυνάμεις δεν αποδίδει.
23 Μαΐου 1941: Η Ελληνική πολιτική ηγεσία εγκαταλείπει την Κρήτη με το αντιτορπιλικό «Ντικόι».
24 Μαΐου 1941: Οι βομβαρδισμοί των πόλεων της Κρήτης συνεχίζονται. Στα Χανιά οι Γερμανοί παίρνουν την πρωτοβουλία των κινήσεων. Στο Ρέθυμνο και το Ηράκλειο οι αμυνόμενοι δηλώνουν ότι θα συνεχίσουν τη μάχη «μέχρις εσχάτων».
25 Μαΐου 1941: Οι Γερμανοί καταλαμβάνουν την Κάντανο. Η απρόσμενη αντίσταση του λαού της Καντάνου πυροδοτεί το μίσος των Γερμανών, που ξεσπά σε αντίποινα με ομαδικές εκτελέσεις, πυρπολήσεις και άλλες σημαντικές καταστροφές.
26 Μαΐου 1941: Καταλαμβάνεται ο Γαλατάς.
27 Μαΐου 1941: Ο αρχιστράτηγος της Μέσης Ανατολής Ουέιβελ στέλνει μήνυμα να εκκενωθεί το νησί από τις συμμαχικές δυνάμεις. Για τη διάσωση και μεταφορά τους στέλνονται πλοία του Βρετανικού Στόλου. Τα Χανιά περιέρχονται στα χέρια των εισβολέων.
28 Μαΐου 1941: Αρχίζει η κάθοδος για αποχώρηση των συμμαχικών στρατευμάτων προς τα Σφακιά. Οι Βρετανοί χωρίς να ενημερώσουν τις Ελληνικές δυνάμεις εκκενώνουν τη νύχτα την πόλη του Ηρακλείου και επιβιβάζονται στα πλοία, που καταφτάνουν για το σκοπό αυτό στο λιμάνι.
Ιταλικά στρατεύματα, που προέρχονται από τα Δωδεκάνησα, αποβιβάζονται στη Σητεία και καταλαμβάνουν το Νομό του Λασιθίου.
29 Μαΐου 1941: Οι τελευταίες εστίες αντίστασης στο Ρέθυμνο καταλαμβάνονται από τους Γερμανούς.
30 Μαΐου 1941: Ο Στρατηγός Φράιμπεργκ αποχωρεί από την Κρήτη.
31 Μαΐου 1941: Το τελευταίο βρετανικό πλοίο παραλαμβάνει μέρος των συμμαχικών στρατευμάτων. Οι δυνάμεις, που δεν κατορθώνουν να επιβιβαστούν, παραδίδονται, συλλαμβάνονται ή καταφεύγουν στα βουνά της Κρήτης. Η Γερμανική σβάστικα κυματίζει στο νησί, η κατοχή απλώνεται σε αυτό και ταυτοχρόνως κορυφώνεται η αντίσταση του κρητικού λαού.
Σούδα 1941
Πηγή φωτογραφιών: Αντιστασιακή Τέχνη και Λαϊκή Δημιουργία στην Κρήτη 1940-1950
