Η πρώτη μελέτη για το θέμα του κρητικού σιδηροδρόμου χρονολογείται από την περίοδο της αυτονομίας του νησιού (1898-1913)! Μάλιστα από τότε είχε προβλεφθεί η λειτουργία σιδηροδρομικής γραμμής στην ενδοχώρα και όχι παραλιακά.
Το χρονικό της ιδέας
Η πρώτη νύξη για σιδηρόδρομο στην Κρήτη χρονολογείται από το 1893, όταν ο οθωμανός γενικός διοικητής Κρήτης, Μαχμούτ Τζελάλ υπόσχεται μεταξύ διαφόρων έργων και την κατασκευή σιδηροδρόμου.
Ακολουθεί το 1895 επίσκεψη του βέλγου προξένου στην Αθήνα Louis Rochelle, ο οποίος μαζί με τον μηχανικό Σαββάκη και κλιμάκιο ξένων και ντόπιων μηχανικών, περιοδεύουν σε περιοχές της διαδρομής Χανίων- Ηρακλείου και καταλήγουν σε σχέδιο γραμμής που θα άρχιζε από τα Χανιά και θα διερχόταν από το Ρέθυμνο και το Ηράκλειο, θα κατέβαινε προς Μεσαρά και Κόκκινο Πύργο με προοπτική κατάληξης προς το Ρέθυμνο.
Το 1903 στην αυτόνομη πλέον Κρήτη, ο μηχανικός Ε. Μεϊμαράκης, είχε εκπονήσει μελέτη σιδηροδρομικής σύνδεσης του Ηρακλείου με τη Μεσαρά.
Το 1908 εκπονείται μελέτη από τον μηχανικό Σ. Πεζανό σύμφωνα με την οποία, σε πρώτη φάση προβλεπόταν σιδηροδρομική γραμμή από το Καστέλλι Κισσάμου προς Χανιά, Ρέθυμνο, Μυλοπόταμο, Άγιο Μύρωνα, Ηράκλειο, Αρχάνες, Καστέλλι Πεδιάδος, Άγιο Νικόλαο και διακλάδωση από Καστέλλι Πεδιάδος προς Ίνι. Σε δεύτερη φάση προβλέπονταν επεκτάσεις από Άγιο Νικόλαο προς Ιεράπετρα και Σητεία, από Ίνι προς Τυμπάκι, Άγιο Βασίλειο και Ρέθυμνο, από Ίνι προς Βιάνο και από Καστέλλι Κισσάμου προς Κάνδανο.
Το 1913 μετά την ένωση με την Ελλάδα, υποβάλλονται δύο προτάσεις για σιδηρόδρομο στην πεδιάδα της Μεσαράς και τραμ στα Χανιά, με τη συμμετοχή και γάλλων τεχνοκρατών.
Το 1921 ο ήδη γνωστός Σαββάκης πρότεινε εν όψει της από τότε προγραμματιζόμενης διαπλάτυνσης των Θεσσαλικών Σιδηροδρόμων, το υλικό του δικτύου που θα αποξηλωνόταν (επιδομή, τροχαίο υλικό, σήματα), να μεταφερθεί στην Κρήτη και να χρησιμοποιηθεί για κατασκευή σιδηροδρομικού δικτύου μετρικού εύρους, στη διαδρομή: Κίσσαμος Χανιά- Γεωργιούπολη- Ρούστικα- Άγιος Βασίλης- Τυμπάκι- Καστέλλι Πεδιάδος- Αρχάνες- Ηράκλειο.
Το 1990, επί των ημερών της κυβέρνησης Μητσοτάκη, το θέμα του σιδηροδρόμου αναζωπυρώνεται με την πρόταση ιαπώνων επενδυτών για συνδυασμένη δημιουργία τουριστικών επενδύσεων και σιδηροδρόμου υψηλής ταχύτητας, κατά μήκος της βόρειας ακτής, όπου βρίσκονται τα μεγάλα αστικά κέντρα του νησιού. Μάλιστα συμπληρώθηκε από πρόταση για δημιουργία Σταθμού Διαλογής στο Ηράκλειο και σύνδεσή του μέσω σιδηροδρομικών πορθμείων με την Ιταλία, για προώθηση με βαγόνια ψυγεία (Ιnterfrigo) των κρητικών προϊόντων, ιδιαίτερα των πρώιμων.
Πηγές:
http://sitianews.blogspot.com/2008/12/blog-post_2385.htmlhttp://www.tanea.gr/default.asp?pid=2&ct=1&artId=4490739