Μέχρι σήμερα, η μετάλλαξη Όμικρον είναι ίσως η γνωστότερη και -πλέον- πιο κοινή παραλλαγή του κορονοϊού.
Είναι η μετάλλαξη που ανησύχησε και άλλαξε την πορεία της πανδημίας παγκοσμίως, «εκτοξεύοντας» τις μολύνσεις από τον ιό. Μαζί με τον μεγάλο αριθμό κρουσμάτων, η Όμικρον έφερε και μία σειρά από υποπαραλλαγές, όπως οι BA.2, BA.4 και τώρα η BA.5. Αυτές οι υποπαραλλαγές έχουν «γεννήσει» φόβο για επαναλοίμωξη των ανθρώπων και άρα, μία νέα «έκρηξη» του κορονοϊού.
Γιατί, όμως, βλέπουμε όλο και περισσότερες τέτοιες υποπαραλλαγές; Μήπως ο ιός μεταλλάσσεται με ταχύτερους ρυθμούς; Και ποιες θα είναι οι συνέπειες για το μέλλον της πανδημίας;
Η Guardian αναμεταδίδει έρευνα επιστημόνων που απαντούν σε αυτά τα κρίσιμα ερωτήματα.
Δείτε Επίσης
Γιατί υπάρχουν τόσοι πολλοί τύποι της Όμικρον;
Όλοι οι ιοί, συμπεριλαμβανομένου και του Sars-CoV-2, μεταλλάσσονται συνεχώς. Η συντριπτική πλειονότητα των μεταλλάξεων έχει ελάχιστη έως καμία επίδραση στην ικανότητα του ιού να μεταδίδεται από ένα άτομο σε άλλο ή να προκαλεί σοβαρή ασθένεια.
Όταν εμφανίζεται ικανός αριθμός μεταλλάξεων ενός ιού, οι ειδικοί θεωρούν ότι δημιουργείται μια δεύτερη «οικογένεια» -ένα καινούργιο κλαδί στο γενεαλογικό δέντρο. Ωστόσο, μια καινούρια «οικογένεια» δεν χαρακτηρίζεται παραλλαγή έως ότου συσσωρεύσει αρκετές μοναδικές μεταλλάξεις που είναι γνωστό ότι ενισχύουν την ικανότητα του ιού να μεταδίδει ή/και να προκαλεί σοβαρότερη ασθένεια.
Αυτό συνέβη στην περίπτωση της γενεαλογίας BA (μερικές φορές γνωστή ως B.1.1.529), την οποία ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας χαρακτήρισε ως Όμικρον. Η Όμικρον εξαπλώθηκε ταχύτατα, αντιπροσωπεύοντας σχεδόν όλα τα τρέχοντα κρούσματα με αλληλουχία γονιδιωμάτων σε παγκόσμιο επίπεδο.
Επειδή η παραλλαγή εξαπλώθηκε γρήγορα και είχε πολλές ευκαιρίες να μεταλλαχθεί, απέκτησε επίσης συγκεκριμένες δικές του μεταλλάξεις. Αυτές έχουν οδηγήσει σε διάφορες υποπαραλλαγές.
Οι δύο πρώτες ονομάστηκαν BA.1 και BA.2. Ο σημερινός κατάλογος περιλαμβάνει τώρα επίσης τις BA.1.1, BA.3, BA.4 και BA.5.
Αν και «παλαιότερες» υποπαραλλαγές του ιού είχαν τις δικές τους μεταλλάξεις, όπως η Δέλτα, η Όμικρον τις ξεπέρασε. Αυτό ενδεχομένως συνέβη λόγω της αυξημένης μεταδοτικότητάς του. Έτσι, οι υποπαραλλαγές παλαιότερων παραλλαγών του ιού είναι πολύ λιγότερο συχνές σήμερα και για αυτό δίνεται λιγότερη έμφαση στον εντοπισμό τους.
Γιατί οι υποπαραλλαγές είναι μεγάλη υπόθεση;
Υπάρχουν ενδείξεις ότι αυτές οι υποπαραλλαγές της Όμικρον -συγκεκριμένα οι BA.4 και BA.5- είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικές στην επαναμόλυνση ατόμων με προηγούμενες μολύνσεις από BA.1 ή άλλες. Υπάρχει επίσης ανησυχία πως μπορεί να μολύνουν άτομα που έχουν εμβολιαστεί.
Αναμένεται, λοιπόν, να δούμε μια ραγδαία αύξηση των κρουσμάτων Covid-19 τις επόμενες εβδομάδες και μήνες λόγω των επαναμολύνσεων, τις οποίες ήδη βλέπουμε στη Νότια Αφρική.
Ωστόσο, πρόσφατες έρευνες δείχνουν πως η τρίτη δόση του εμβολίου κατά του κορονοϊού είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για την επιβράδυνση της εξάπλωσης της Όμικρον (συμπεριλαμβανομένων των υποπαραλλαγών της) και την πρόληψη των εισαγωγών σε νοσοκομεία.
Πρόσφατα, η BA.2.12.1, τράβηξε επίσης την προσοχή επειδή εξαπλώνεται με ταχείς ρυθμούς στις ΗΠΑ και ανιχνεύθηκε πρόσφατα σε λύματα στην Αυστραλία. Είναι ανησυχητικό ότι, ακόμη και αν κάποιος έχει μολυνθεί με την υποπαραλλαγή BA.1, είναι δυνατή η επαναμόλυνση με τις υποπαραλλαγές BA.2, BA.4 και BA.5 λόγω της ικανότητάς τους να «αποφεύγουν» τις ανοσολογικές αντιδράσεις.
Μεταλλάσσεται ταχύτερα ο ιός;
Θα έλεγε κανείς ότι ο Sars-CoV-2 είναι ένας εξαιρετικά γρήγορος όταν πρόκειται για μεταλλάξεις. Όμως, ο ιός μεταλλάσσεται σχετικά αργά. Οι ιοί της γρίπης, για παράδειγμα, μεταλλάσσονται τουλάχιστον τέσσερις φορές ταχύτερα.
Ο Sars-CoV-2 έχει, ωστόσο, κάποια «μεταλλακτικά σπριντ» για μικρά χρονικά διαστήματα, όπως δείχνει η έρευνα των επιστημόνων. Κατά τη διάρκεια ενός από αυτά τα σπριντ, ο ιός μπορεί να μεταλλαχθεί τέσσερις φορές ταχύτερα από το κανονικό για μερικές εβδομάδες.
Μετά από τέτοια σπριντ, η γενεαλογία έχει περισσότερες μεταλλάξεις, μερικές από τις οποίες μπορεί να παρέχουν πλεονέκτημα έναντι άλλων γενεαλογιών. Παραδείγματα περιλαμβάνουν μεταλλάξεις που μπορούν να βοηθήσουν τον ιό να γίνει πιο μεταδοτικός, να προκαλέσει πιο σοβαρή ασθένεια ή να αποφύγει την ανοσολογική μας αντίδραση και έτσι έχουμε την εμφάνιση νέων παραλλαγών.
Το γιατί ο ιός υφίσταται μεταλλαξιακά σπριντ που οδηγούν στην εμφάνιση παραλλαγών δεν είναι σαφές, πάντως. Υπάρχουν όμως δύο κύριες θεωρίες σχετικά με την προέλευση της Όμικρον και το πώς «συσσώρευσε» τόσες πολλές μεταλλάξεις.
Πρώτον, ο ιός θα μπορούσε να έχει εξελιχθεί σε χρόνιες (παρατεταμένες) λοιμώξεις σε άτομα που είναι ανοσοκατασταλμένα (έχουν εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα).
Δεύτερον, ο ιός θα μπορούσε να έχει «μεταπηδήσει» σε ένα άλλο είδος, πριν μολύνει ξανά τους ανθρώπους.
Τι άλλα κόλπα «κρύβει» ο ιός;
Μία μετάλλαξη δεν είναι ο μόνος τρόπος με τον οποίο μπορούν να προκύψουν παραλλαγές. Η παραλλαγή Όμικρον XE φαίνεται να προέκυψε από ένα συμβάν ανασυνδυασμού. Αυτό συμβαίνει όταν ένας μόνο ασθενής μολύνθηκε ταυτόχρονα με τον BA.1 και τον BA.2. Αυτή η «διπλή» μόλυνση οδήγησε σε μια «ανταλλαγή γονιδιώματος» και σε μια υβριδική παραλλαγή.
Άλλες περιπτώσεις ανασυνδυασμού στον Sars-CoV-2 έχουν αναφερθεί μεταξύ Δέλτα και Όμικρον, με αποτέλεσμα αυτό που ονομάστηκε Deltacron.
Μέχρι στιγμής, οι ανασυνδυασμοί δεν φαίνεται να έχουν μεγαλύτερη μεταδοτικότητα ή να προκαλούν πιο σοβαρά περιστατικά. Αυτό όμως μπορεί να αλλάξει γρήγορα με τους νέους ανασυνδυασμούς. Έτσι, οι επιστήμονες τούς παρακολουθούν στενά.
Τι μπορεί να δούμε στο μέλλον;
Όσο ο ιός κυκλοφορεί, θα συνεχίσουμε να βλέπουμε νέες μεταλλάξεις του ιού. Καθώς η Όμικρον είναι η πιο κοινή παραλλαγή επί του παρόντος, είναι πιθανό να δούμε περισσότερες υποπαραλλαγές της και ενδεχομένως ακόμη και ανασυνδυασμένες.
Οι επιστήμονες θα συνεχίσουν να παρακολουθούν νέες μεταλλάξεις και γεγονότα ανασυνδυασμού (ιδίως με υποπαραλλαγές). Θα χρησιμοποιήσουν επίσης γονιδιωματικές τεχνολογίες για να προβλέψουν τον τρόπο με τον οποίο αυτές μπορεί να συμβούν και οποιαδήποτε επίδραση μπορεί να έχουν στη συμπεριφορά του ιού.
Αυτή η γνώση θα μας βοηθήσει να περιορίσουμε την εξάπλωση και τον αντίκτυπο των παραλλαγών και των υποπαραλλαγών. Θα καθοδηγήσει επίσης την ανάπτυξη εμβολίων αποτελεσματικών κατά πολλαπλών ή συγκεκριμένων παραλλαγών.
Πρώτο κρούσμα της υποπαραλλαγής BA.5 στη Νέα Ζηλανδία
Το υπουργείο Υγείας της Νέας Ζηλανδίας ανακοίνωσε τον εντοπισμό του πρώτου κρούσματος της υποπαραλλαγής BA.5 της παραλλαγής Όμικρον, κατά τη διάρκεια ελέγχου σε πύλη εισόδου της χώρας.
Το πρόσωπο που φέρει την υποπαραλλαγή BA.5 ταξίδεψε στη Νέα Ζηλανδία από τη Νότια Αφρική. Την 1η Μαΐου, το υπουργείο είχε ανακοινώσει τον εντοπισμό του πρώτου κρούσματος της υποπαραλλαγής BA.4, φορέας της οποίας ήταν επίσης υπήκοος Νότιας Αφρικής που ταξίδεψε στη χώρα.
Παράλληλα, το υπουργείο Υγείας ανακοίνωσε ότι επιβεβαιώθηκαν 12.392 κρούσματα του SARS-CoV-2 στην κοινότητα.
