Το εκτός πρωτοκόλλου δείπνο που επισφράγισε το εμπάργκο των αμερικανικών αεροσκαφών στην Τουρκία – Το παρασκήνιο της επίσκεψης Μητσοτάκη στις ΗΠΑ και των επαφών του, ορισμένες από τις οποίες «δεν ανακοινώθηκαν για ευνόητους λόγους»
Νέα εποχή, τόσο στις ελληνοαμερικανικές σχέσεις όσο, πολύ περισσότερο, στη θέση του υπολογίσιμου παίκτη στο διεθνές γίγνεσθαι που διεκδικεί η Ελλάδα στο καινούριο γεωπολιτικό περιβάλλον που αναδεικνύεται μέσα από την ουκρανική κρίση, σηματοδοτεί η επίσκεψη του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στις Ηνωμένες Πολιτείες, σύμφωνα με την ανάγνωση την οποία κάνουν στο κυβερνητικό επιτελείο αποτιμώντας τα αποτελέσματα του «πολύ επιτυχημένου», όπως χαρακτηρίζεται, ταξιδιού.
Το ουσιαστικό περιεχόμενο που είχαν οι υψηλού επιπέδου επαφές τις οποίες έκανε ο Κυριάκος Μητσοτάκης στον Λευκό Οίκο και στο Καπιτώλιο, πριν και μετά την εντυπωσιακή ομιλία που εκφώνησε στο Κογκρέσο, προκαλώντας διακομματικό ενθουσιασμό στους Αμερικανούς γερουσιαστές και βουλευτές, εκτιμάται ότι οδηγεί σε νέα δεδομένα για τις γεωπολιτικές ισορροπίες στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, με έμφαση στον ενεργειακό τομέα αλλά και στους συσχετισμούς δυνάμεων στην περιοχή μας.
4
«Η αποθεωτική αποδοχή της οποίας, όπως είδε όλος ο κόσμος, έτυχε ο Ελληνας πρωθυπουργός είναι μόνον μία πτυχή των πολυσήμαντων θετικών επιπτώσεων που είχε η παρουσία Μητσοτάκη στην αμερικανική πρωτεύουσα και θα φανούν το προσεχές διάστημα», μεταφέρουν στο «ΘΕΜΑ» κυβερνητικές πηγές με άμεση γνώση των όσων διημείφθησαν στην Ουάσινγκτον. «Η πιο σημαντική δουλειά έγινε πίσω από τις κλειστές πόρτες και στις κατ’՚ ιδίαν συναντήσεις που είχαν ο πρωθυπουργός και οι υπουργοί που τον συνόδευαν, αρχικώς με τον πρόεδρο Τζο Μπάιντεν και το επιτελείο του και εν συνεχεία στο Κογκρέσο με ηγέτες και από τις δύο μεγάλες παρατάξεις της χώρας», συμπληρώνουν οι ίδιες.
Σχεδιασμένα και μεθοδικά, όπως εξηγούν, η κυβερνητική αντιπροσωπεία παρουσίασε τις ελληνικές απόψεις και θέσεις, συνοδεύοντας τη στέρεη επιχειρηματολογία που ανέπτυξαν ο κ. Μητσοτάκης και οι συνεργάτες του με τα απαραίτητα στοιχεία. Κορυφαία στιγμή στις «off camera» εντυπώσεις που δημιούργησε η ελληνική πλευρά, σύμφωνα με πληροφορίες, ήταν όταν ο πρωθυπουργός άνοιξε το ντοσιέ του και έδειξε στον Αμερικανό Πρόεδρο αντίγραφο ενός από τους χάρτες της λεγόμενης «Γαλάζιας Πατρίδας» που κυκλοφορούν με την επίσημη σφραγίδα της Αγκυρας.
«Δείτε την εικόνα για να αντιληφθείτε γιατί μιλάμε για τον αναθεωρητισμό, την αμφισβήτηση της κυριαρχίας και την ενεργή απειλή, η οποία παίρνει σάρκα και οστά με τις καθημερινές παραβιάσεις του ελληνικού εναερίου χώρου από τα τουρκικά αεροπλάνα τα οποία κάνουν επικίνδυνες υπερπτήσεις πάνω από κατοικημένα ελληνικά νησιά», ήταν το περίγραμμα των όσων είπε ο Ελληνας πρωθυπουργός στον Αμερικανό Πρόεδρο όσο ήταν οι δυο τους στο Οβάλ Γραφείο του Λευκού Οίκου.
Η ίδια σκηνή επαναλήφθηκε την επόμενη μέρα στο Κογκρέσο στη διάρκεια των πυκνών επαφών που είχε με αξιωματούχους και από τα δύο νομοθετικά σώματα, όπως τη νυν πρόεδρο της Βουλής Νάνσι Πελόζι, αλλά και τον πιθανότερο αντικαταστάτη της που θα είναι ο τωρινός ηγέτης της μειοφηφίας Κέβιν ΜακΚάρθι, εφόσον οι Ρεπουμπλικανοί κερδίσουν τις ενδιάμεσες εκλογές του προσεχούς Νοεμβρίου και ανατρέψουν την πλειοψηφία που έχουν στην παρούσα φάση οι Δημοκρατικοί.
«Είμαστε μαζί σας», ήταν, σύμφωνα με καλά πληροφορημένες πηγές, η αντίδραση της κυρία Πελόζι όταν ο κ. Μητσοτάκης έδειξε στην ίδια αλλά και σε άλλους παράγοντες από τα δύο νομοθετικά σώματα τους τουρκικούς χάρτες για να καταδείξει τους λόγους για τους οποίους αφενός η Ελλάδα υποχρεώνεται να εξοπλίζεται και αφετέρου τάσσεται κατά της παραχώρησης προς την Αγκυρα αεροσκαφών F-16 και F-35.
Τα εξοπλιστικά
Γνωρίζοντας ότι το κλειδί για τα εξοπλιστικά το κρατάει η Γερουσία και κυρίως η πανίσχυρη Επιτροπή Εξωτερικών Σχέσεων, στην οποία προεδρεύει ο φιλέλληνας γερουσιαστής του Νιου Τζέρσεϊ Μπομπ Μενέντεζ, ο πρωθυπουργός έριξε μεγάλο βάρος στις επαφές του στο Κογκρέσο, αρκετές από τις οποίες δεν ανακοινώθηκαν «για ευνόητους λόγους», όπως λένε συνεργάτες του.
Την προηγούμενη ημέρα, άλλωστε, ο κ. Μητσοτάκης και η σύζυγός του Μαρέβα Γκραμπόφσκι συνέφαγαν, εκτός πρωτοκόλλου, με τον γερουσιαστή και τη σύζυγό του, ενώ το ζεύγος Μενέντεζ έδωσε το «παρών» στις περισσότερες δημόσιες εμφανίσεις που είχε ο πρωθυπουργός, όπως στη δεξίωση στον Λευκό Οίκο, από όπου έφυγαν μαζί για το δείπνο, αλλά και στην εκδήλωση των ομογενειακών οργανώσεων με τις οποίες ο συγκεκριμένος πολιτικός διατηρεί πολύ στενούς δεσμούς.
Αν και «για λόγους που μπορεί να γίνουν εύκολα κατανοητοί», όπως επισημαίνουν κυβερνητικοί αξιωματούχοι, δεν έγιναν επίσημες ανακοινώσεις ή δηλώσεις -και πιθανότατα δεν θα γίνουν ούτε κατά το προσεχές διάστημα-, η ελληνική αντιπροσωπεία έλαβε ισχυρές διαβεβαιώσεις ότι δεν πρόκειται το Κογκρέσο να άρει το εμπάργκο και να ανάψει πράσινο φως στην προμήθεια των αμερικανικής κατασκευής αεροσκαφών 5ης γενιάς (F-35), που παλαιότερα η Αγκυρα είχε πετύχει συμμετοχή της στη συμπαραγωγή τους, ή στην αναβάθμιση όσων ήδη έχει από την παλαιότερη γενιά, δηλαδή των F-16.
Υπενθυμίζεται ότι η Τουρκία αποκλείστηκε από την προοπτική ενίσχυσης της αεροπορικής της ισχύος εξαιτίας της απόφασης να αγνοήσει τις αμερικανικές προειδοποιήσεις και να αγοράσει τα ρωσικής κατασκευής αντιαεροπορικά συστήματα S-400. Η κατάσταση περιεπλάκη έτι περαιτέρω λόγω της στάσης που τηρούν στην ουκρανική κρίση οι γείτονές μας, οι οποίοι είναι οι μόνοι από τους εταίρους του ΝΑΤΟ που δεν ακολούθησαν τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας.
Πρόσφατα έγινε γνωστό από δημοσίευμα στον αμερικανικό Τύπο ότι το Στέιτ Ντιπάρτμεντ ζήτησε εγγράφως από το Κογκρέσο να επιτρέψει την αναβάθμιση των τουρκικών F-16. Γι' αυτό και η ελληνική αντιπροσωπεία έδωσε μεγάλη έμφαση στις επαφές με «τα ηγετικά στελέχη των δύο αμερικανικών σωμάτων», τα οποία, «χωρίς να το διακηρύσσουν, δεν δείχνουν», σύμφωνα τουλάχιστον με όσα αποκόμισαν ο πρωθυπουργός και οι συνεργάτες του, «διάθεση ούτε καν για να συζητήσουν το θέμα, πόσο μάλλον να συναινέσουν στα αιτήματα που πιεστικά διατυπώνει η Αγκυρα».
Το «παζάρι» του Ερντογάν με το βλέμμα στις κάλπες
Προς την ίδια κατεύθυνση, διπλωματικοί παρατηρητές εκτιμούν ότι δεν πρόκειται να αποδώσει ούτε το «ανατολίτικο παζάρι» το οποίο επιχειρεί να κάνει η Αγκυρα, απειλώντας με βέτο την ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης έκανε σχετικές νύξεις από την Ουάσινγκτον, ενώ αντίστοιχα μηνύματα εκπέμφθηκαν και από Αμερικανούς αξιωματούχους στις συνομιλίες τους με Ελληνες ομολόγους τους.
Η επιβεβαίωση, πάντως, του αεροπορικού εμπάργκο προς την Αγκυρα, ήταν μόνον η μία όψη των θετικών εξελίξεων για την Ελλάδα που δρομολογήθηκαν στη διάρκεια της πρωθυπουργικής επίσκεψης στην Ουάσινγκτον. Η άλλη εξίσου θετική όψη ήταν η συμφωνία Μπάιντεν – Μητσοτάκη για τη μελλοντική προμήθεια μιας μοίρας αεροσκαφών F-35 που θα ενισχύσει την αμυντική θωράκιση της χώρας μας.
Την ίδια στιγμή ανακοινώθηκε στην Ουάσινγκτον ότι η κατασκευάστρια των F-35 αμερικανική πολεμική βιομηχανία Lockheed Martin εκδήλωσε επενδυτικό ενδιαφέρον για την Ελληνική Αεροπορική Βιομηχανία (ΕΑΒ) και σύντομα θα ξεκινήσουν επίσημες διαπραγματεύσεις για να αποκτήσει μειοψηφικό πακέτο μετοχών στο κεφάλαιο της επιχείρησης, στην οποία, πάντως, λόγω της στρατηγικής της σημασίας, το Ελληνικό Δημόσιο θα διατηρήσει την πλειοψηφία.
Κατόπιν όλων αυτών και με αφορμή την αποθεωτική υποδοχή του Ελληνα πρωθυπουργού στην αμερικανική πρωτεύουσα, ο Τούρκος πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν και οι στενότεροι συνεργάτες του εκδήλωσαν εντονότατη ενόχληση, η οποία από την Αθήνα ερμηνεύεται ως μία επιπλέον απόδειξη για την επιτυχία του πρωθυπουργικού ταξιδιού στις ΗΠΑ αλλά και των αποτελεσμάτων της ασκούμενης εξωτερικής πολιτικής από την κυβέρνηση.
Ο κ. Ερντογάν, άλλωστε, βρίσκεται υπό τεράστια πίεση, καθώς η ρήξη του με τη Δύση σε συνδυασμό με τα μεγάλα οικονομικά προβλήματα και τον φρενήρη πληθωρισμό που αντιμετωπίζει τον φέρουν να κινδυνεύει να χάσει τις εκλογές που είναι προγραμματισμένες για το 2023 και εν όψει των οποίων όλες οι δημοσκοπήσεις δείχνουν να υστερεί έναντι των αντιπάλων του.
Στα θετικά του ταξιδιού Μητσοτάκη στην Ουάσινγκτον, το κυβερνητικό επιτελείο προσμετρά και τις συζητήσεις για τα ιδιαιτέρως κρίσιμα στην παρούσα διεθνή συγκυρία ενεργειακά θέματα. Ο πρόεδρος Μπάιντεν αλλά και η ηγεσία του Κογκρέσου αναγνώρισαν τον κρίσιμο ρόλο που έχει αναλάβει να διαδραματίσει η Ελλάδα στην ενεργειακή απεξάρτηση της Ευρώπης από τη Ρωσία. Ταυτόχρονα δεσμεύτηκαν να ενισχύσουν παντοιοτρόπως τη μετατροπή της Ελλάδος σε ενεργειακό κόμβο εναλλακτικής ενεργειακής όδευσης από την Αφρική, την Ασία αλλά και τις ΗΠΑ με τη μεταφορά υγροποιημένου αερίου (LNG).
Πηγές που έχουν γνώση των συζητήσεων υποστηρίζουν ότι το προσεχές διάστημα θα υπάρχουν επίσημες ανακοινώσεις για τις εξελίξεις που δρομολογήθηκαν. Δεν είναι τυχαίο, εξάλλου, ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης επέλεξε την Ουάσινγκτον για να κάνει γνωστό ότι θα αναλάβει θέση συμβούλου του για τα ενεργειακά ο Ελληνοαμερικανός Νίκος Τσάφος που ζει στις ΗΠΑ και θεωρείται εξπέρ στο είδος του. Συμφωνήθηκε, μάλιστα, με τον Τζο Μπάιντεν, ο κ. Τσάφος, ο οποίος από καιρό συμβουλεύει το Μαξίμου, να έχει απευθείας επαφή με τον αντίστοιχο σύμβουλο του Αμερικανού Προέδρου για τα ενεργειακά, Αμος Χοκστάιν.
«Η επίσκεψη του πρωθυπουργού στις ΗΠΑ ήταν ένα μεγάλο πολιτικό γεγονός με διεθνείς διαστάσεις», υποστηρίζουν κυβερνητικοί επιτελείς. Στις συναντήσεις με τον πρόεδρο Μπάιντεν, την αντιπρόεδρο Καμάλα Χάρις και κοινοβουλευτικούς ηγέτες, «έδειξε εκ νέου το ειδικό βάρος που έχει ως πολιτικός και το βάθος της σκέψης του», συμπληρώνουν. «Κατόρθωσε», επισημαίνουν, «να προωθήσει ελληνικές θέσεις και επιδιώξεις χωρίς να αναλωθεί σε ελληνοκεντρισμό, απευθυνόμενος σε ένα πολύ ισχυρό ακροατήριο που έχει ευρείες προσλαμβάνουσες, αλλά και αναδεικνύοντας παράλληλα τη στενή, ιστορική συνεργασία ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Ελλάδα».
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις που γίνονται στο Μέγαρο Μαξίμου, «η παρουσία του Κυριάκου Μητσοτάκη στις ΗΠΑ σήκωσε πιο ψηλά την Ελλάδα, “συστήνοντάς” την εκ νέου ως μία χώρα που έρχεται από μακριά και που μπορεί να πάει πολύ μακριά, που δεν είναι περιχαρακωμένη, αλλά μιλά την ίδια γλώσσα με τις σύγχρονες Δημοκρατίες του Δυτικού κόσμου και μάχεται για τις ίδιες αξίες, ιδέες και δημοκρατικές αρχές».
protothema.gr
