Οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι πριν από το σημερινό νησί Καμμένη, την περίφημη Καλντέρα της Σαντορίνης που δημιουργήθηκε κατά την έκρηξη του ηφαιστείου πριν από περίπου 3.600 χρόνια, υπήρχε μία παλαιότερη Καμμένη στο ίδιο περίπου σημείο, η οποία καταστράφηκε ολοσχερώς από την έκρηξη.
Για πρώτη φορά στα χρονικά Έλληνες και ξένοι επιστήμονες που μελέτησαν τα υποβρύχια υπολείμματα στον πυθμένα εκείνης της μινωικής έκρηξης, καθώς και τα κομμάτια λάβας στην ελαφρόπετρα, προχώρησαν στην ανασύσταση της λεγόμενης Καλντέρας πριν από την Καμμένη και υπολόγισαν την έκτασή της, τον τρόπο δημιουργίας της και την ηλικία του ηφαιστείου.
Αν και η κυρίαρχη επιστημονική άποψη ήταν ότι οι ηφαιστειακές καλντέρες σχηματίζονται από την κατάρρευση του ηφαιστειακού κώνου μετά την εκκένωση του μαγματικού θαλάμου που βρίσκεται κάτω από τον κώνο, οι διάφοροι μηχανισμοί σχηματισμού της καλντέρας παραμένουν ακόμα αντικείμενο συζήτησης, επειδή παρουσιάζουν διαφορές που επηρεάζουν τόσο την εξέλιξη της καλντέρας, όσο και τον τύπο επαναφόρτωσης του μαγματικού θαλάμου πριν από την επόμενη ηφαιστειακή έκρηξη.
Ήταν άνοιξη του 1613 π.Χ κι αυτό αποδεικνύεται από τα γεωλογικά ευρήματα όταν η ανθρωπότητα ζούσε την μεγαλύτερη ηφαιστειακή έκρηξη στην ιστορία της. Ήταν σαν να έπεφταν ταυτόχρονα πολλές ατομικές βόμβες στο Αιγαίο. Τα πρώτα 24ωρα της έκρηξης σύμφωνα με τους επιστήμονες σταμάτησε κάθε είδος ζωής σε ακτίνα 100 χιλιομέτρων, ενώ στη συνέχεια άρχισαν τα τσουνάμι. Το "ξύπνημα" του ηφαιστείου κατέστρεψε ολοσχερώς την Σαντορίνη όπως και τα γύρω νησιά, αφήνοντας ένα ανεξίτηλο αποτύπωμα στο πώς οι άνθρωποι αντίκριζαν εφεξής τον κόσμο.
Οι πρώτες όμως ενδείξεις για έκρηξη δεν ήταν τίποτα μπροστά σε αυτό που θα ακολουθούσε. Αυτό το ηφαίστειο που έδωσε μία από τις μεγαλύτερες εκρήξεις που έγιναν ποτέ – ίσως και τη μεγαλύτερη – κρύβει καλά τα μυστικά του και τώρα η εξέλιξη της επιστήμης φέρνει σιγά σιγά νέα δεδομένα στην επιφάνεια. Τα προϊόντα της έκρηξης υπολογίζεται ότι είχαν όγκο από 117 έως 129 κυβικά χιλιόμετρα που ισοδυναμεί με 78 έως 86 κυβικά χιλιόμετρα πυκνών πετρωμάτων που εκτοξεύτηκαν στον αέρα. Ένα μέρος αυτών των πυροκλαστικών κοιτασμάτων στο βυθό της Σαντορίνης προέρχεται από την προϋπάρχουσα Καμμένη η οποία διαλύθηκε πλήρως από την μινωική έκρηξη.
Η σύνθεση από μαύρο υαλώδη ενδεσίτη ο οποίος είναι γεωχημικά ευδιάκριτος, επέτρεψε στους επιστήμονες να αναγνωρίσουν ποια προϊόντα της έκρηξης προέρχονται από την προ – Καμμένη και ποια από την μινωική έκρηξη. Μην ξεχνάμε πως ένα ηφαίστειο είναι ένα άνοιγμα στον φλοιό του πλανήτη μας, δηλαδή υπάρχει πρόσβαση σε κομμάτια ανεξερεύνητα κι αυτό μας φέρνει πάρα πολλές εκπλήξεις.
Μάλιστα, σεισμική έρευνα του βυθού της θάλασσας της Σαντορίνης με χρήση ηχητικών κυμάτων αποκάλυψε ένα άγνωστο μέχρι τότε ηφαιστειακό κέντρο θαμμένο κάτω από τις αποθέσεις ηφαιστειακών εκρήξεων, δυτικά της Σαντορίνης. Οι επιστήμονες αποκάλυψαν επίσης για πρώτη φορά πως στη Σαντορίνη τα ηφαίστεια Κολούμπος και Χριστιανά, αναπτύχθηκαν με την πάροδο του χρόνου.
Το έτος όμως 2011 συνέβησαν κάποια πράγματα που λίγοι άκουσαν και έδωσαν σημασία. Η κίνηση στην Καλντέρα ήταν έντονη, ενώ πλήθος κόσμου από όλο τον κόσμο είχε κατακλύσει το νησί με την αγωνία να είναι τεράστια. Υπήρξε λοιπόν μία περίοδος ενάμιση έτους πολλών μικρών σεισμών και ηφαιστειακής δραστηριότητας που ενεργοποίησε τους επιστήμονες. Στην κρίση του 2011 – 2012 έφτασε πολύ κοντά στην έκρηξη το ηφαίστειο. Πλέον η ηρεμία έχει αποκατασταθεί. Ωστόσο, οι επιστήμονες θεωρούν βέβαιο ότι θα έχει κάποια ελεγχόμενη δραστηριότητα στο εγγύς μέλλον.
Οι εκρήξεις με το πέρασμα των εκατονταετιών οδήγησαν στο σχηματισμό της Νέας Καμμένης που ξεκίνησε να δημιουργείται το 1570 μ.Χ και αποτελεί το πιο πρόσφατο δημιουργημένο τμήμα ξηράς σε ολόκληρη τη Μεσόγειο. Αυτή τη στιγμή ενεργά ηφαιστειακά κέντρα είναι οι Καμμένες και το υποθαλάσσιο ηφαίστειο Κολούμπος που μάλιστα έχει πολλά κοινά χαρακτηριστικά με το ηφαίστειο Τόνγκα, γι αυτό και παρακολουθείται με ιδιαίτερη προσοχή από τους επιστήμονες.
Στη διάρκεια της ζωής ενός ηφαιστείου, αναπτύσσονται διάφορα κέντρα. Για παράδειγμα τα Χριστιανά στο Ημεροβίγλι είναι το παλαιότερο ηφαιστειακό κέντρο του νησιού. Από κει ξεκίνησαν όλα. Οι ομοιότητες με το ηφαίστειο της Χαβάης είναι πολύ μεγάλες. Όπως προκύπτει από τις επιστημονικές έρευνες, αλλά και από τα ηφαιστειακά στρώματα που έχουν βρεθεί στο νησί, η κύρια έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας πραγματοποιήθηκε 4 φάσεις, οι οποίες διήρκησαν συνολικά 18 ώρες. Είχε προηγηθεί μια μικρότερη έκρηξη η οποία επίσης πραγματοποιήθηκε σε διάφορες φάσεις. Επιπλέον, είχαν εκδηλωθεί μετάλλιο σεισμοί ως προεόρτια φαινόμενα της έκρηξης, πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα πριν από την εκδήλωση της κύριας έκρηξης.
Πριν τις μεγάλες εκρήξεις των ηφαιστείων, εκδηλώνονται ισχυροί σεισμοί, μία αρχή για όλα τα ηφαίστεια του πλανήτη. Μάλιστα, μπορεί να προηγηθούν ένα έως δύο έτη πριν από την κύρια έκρηξη του ηφαιστείου. Μετά τους σεισμούς ακολουθεί μία πρόδρομη έκρηξη μικρού μεγέθους και στο τέλος ξεκινάει η κύρια έκρηξη, ίσως με μερικές ώρες διαφοράς. Αυτό όμως που πρόσφατα ανακάλυψαν είναι η ύπαρξη μίας ρηχής και σχετικά στενής κυλινδρικής ανωμαλίας, ακριβώς στο σημείο ανόδου του μάγματος που είχε προκαλέσει την ανησυχητική σεισμό – ηφαιστειακή έκρηξη του 2011 – 2012.
Για πρώτη φορά στην ιστορία, οι επιστήμονες χαρτογράφησαν τη γεωμετρία του μαγματικού θαλάμου του ενεργού ηφαιστείου με τη βοήθεια της τεχνικής της σεισμικής τομογραφίας, χάρις την οποία κατέστη δυνατό να φωτογραφηθεί τι συμβαίνει στο υπέδαφος, κάτω από το βυθό της Καλντέρας. Οι ανωμαλίες της πυκνότητας που ανακαλύφθηκαν κάτω από την επιφάνεια, μπορούν να επηρεάσουν τη συγκέντρωση του μάγματος, επηρεάζοντας έμμεσα και τα μελλοντικά επεισόδια ηφαιστειακής δραστηριότητας. Ένα συμπέρασμα που θεωρούν οι ερευνητές εξαιρετικά σημαντικό τόσο για την Σαντορίνη, όσο και για άλλα ηφαίστεια σε παγκόσμιο επίπεδο.
Ο μηχανισμός είναι αρκετά απλός. Η πτωτική στάθμη της θάλασσας, αφαιρεί μάζα από τον φλοιό της Γης και εξαιτίας αυτού, ο φλοιός ρηγματώνεται. Αυτά τα ρήγματα επιτρέπουν στο μάγμα να ανυψωθεί και να προκαλέσει εκρήξεις στην επιφάνεια. Όπως είναι γνωστό, οι ηφαιστειακές εκρήξεις μπορούν να αλλάξουν το κλίμα. Για παράδειγμα, η έκρηξη του ηφαιστείου Πινατούμπο στις Φιλιππίνες το 1992, οδήγησε σε πτώση της παγκόσμιας θερμοκρασίας κατά 0,5°C . Όμως ισχύει και το αντίστροφο, δηλαδή το κλίμα να επηρεάσει την ηφαιστειακή δραστηριότητα.
Νέα διεθνής επιστημονική μελέτη η οποία συσχέτισε την ηφαιστειακή δραστηριότητα στο νησί της Σαντορίνης με τις αλλαγές στο επίπεδο της θάλασσας κατά τα προηγούμενα 360.000 χρόνια κατέληξε για πρώτη φορά στο συμπέρασμα ότι όταν η στάθμη του νερού πέφτει κατά 40 μέτρα, αυξάνει πλέον η πιθανότητα ηφαιστειακής έκρηξης. Συνεπώς, στην εποχή μας που λόγω κλιματικής αλλαγής συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο, δηλαδή η στάθμη τείνει να ανεβαίνει, η ηφαιστειακή δραστηριότητα έχει σαφή τάση ύφεσης. Η διαπίστωση αυτή μπορεί να έχει τεράστιες επιπτώσεις για εκατομμύρια ανθρώπους που ζουν σε ηφαιστειακά νησιά σε όλο τον κόσμο κι άρα το ίδιο ισχύει και για τους κατοίκους στο νησί της Σαντορίνης, όπως και για τους κατοίκους των γύρω νησιών στο άμεσο μέλλον.
https://www.youtube.com/watch?v=tBPPHWWqz5E
Πηγή : Lab of Datum