Αύγουστος τραπεζοφόρος και νοσοφόρος, γιατί γαστρικές ασθένειες και ελώδεις πυρετοί συχνά παραμονεύουν.
Ο πιο πλούσιος μήνας όλης της χρονιάς που ‘ θρέφει ’ τους άλλους έντεκα, που ανεβαίνει στις πιό ψηλές κορφές να συναντήσει τον ίδιο το Χριστό στην χάρη του.
Ο μήνας της Παναγίας, της Ελλάδας ολόκληρης, των διακοπών, της σιέστας του μεσημεριού, των σταφυλιών, των καρπουζιών, των σύκων, του ολόγιομου φεγγαριού, των Αλουστίνων, των πανηγυριών.
τραπεζοφόρος
Από την 1η του Αυγούστου κάθε καλή νοικοκυρά, έβαζε ένα πιάτο ελιές μισές μαύρες , μισές άσπρες και τις έστελνε στη γειτονιά σ όσους δεν είχαν να φάνε. Πήγαιναν στην εκκλησιά σύκα και σταφύλια και τα μοίραζαν στους νηστευτές. Κι επειδή δεν κατανάλωναν σχεδόν καθόλου γάλα , έφτιαχναν τραχανά και χυλοπίτες και τα έλιαζαν στις ταράτσες να τα χουν το χειμώνα.
Δείτε Επίσης
Δεν έμπαιναν στ αμπέλι όλες αυτές τις μέρες ή δεν έκοβαν σύκα σε πολλά μέρη της Ελλάδας γιατί θα ξεραινότανε και η κουρμούλα και το δέντρο που θα έπαιρνες τους καρπούς του. Οι γυναίκες επίσης δεν κάθονταν καθόλου στον αργαλειό κι αν παρόλα αυτά έπρεπε κάποια στιγμή να πλύνουν κάτι κι έπεφτε νερό έξω απ τη γούρνα και φύτρωναν χόρτα που δεν ξεραίνονταν μέχρι το χειμώνα ,τουλάχιστον αυτό θα ήταν καλό σημάδι για την καλοχρονιά που θα ερχόταν.
Σ΄ άλλα μέρη πάλι πίστευαν πως στις 31 Ιουλίου και λίγο μετά τα μεσάνυχτα που έμπαινε ο νέος μήνας άνοιγαν οι ουρανοί και ότι πρόφταιναν να ζητήσουν οι άνθρωποι , θα τόχαν. Πλούτη, υγεία, χωράφι ή ότι άλλο σκεφτόταν. Ύστερα έριχναν άμμο μέσα στο σπίτι για να υπάρχει αφθονία και ευτυχία και σαν ξημέρωνε οι γυναίκες καθάριζαν τα χάλκινα αγγεία τους πρωί πρωί για να τα προλάβουν μέχρι να πάνε στην εκκλησιά μιας κι ήταν πρωταυγουστιά.
Μερομηνάς
Δυο είναι και οι μεγάλες γιορτές τούτου του μήνα . Η μεταμόρφωση του Σωτήρος στις 6 Αυγούστου και της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στις 15 . Το βράδυ της παραμονής του Αφέντη Χριστού πίστευαν πως άνοιγαν πάλι οι ουρανοί μόνο που τούτη τη φορά έβλεπαν το άγιο φως και όσοι το πίστευαν το χαν για καλό.
Ο Αφέντης Χριστός , όπως συνηθίζεται να λέγεται στα μέρη μας έχει τις περισσότερες εκκλησίες του ψηλά στις κορφές των βουνών και τιμάται με αργία , προσευχή και προσφορές. Βουνό σημαίνει ανύψωση, ανάταση και επαφή με τον ίδιο το Θεό. Είναι η μέρα που διακόπτεται η νηστεία του δεκαπεντάγουστου και μπορεί να καταναλωθεί για φαγητό το ψάρι και η σκορδαλιά. Είναι η μέρα που ο παπάς λέει ευχή για τα σταφύλια και τα σύκα που θα προσκομιστούν στην εκκλησία και ανάλογα με τον καιρό που θάχει θα φανεί σαν προμήνυμα φθινοπώρου πως οι πελαργοί αρχίζουν το φευγιό τους σε χώρες με θερμότερο κλίμα.
Στη μέση του μήνα η γιορτή της Παναγιάς, το Πάσχα του καλοκαιριού. Μέρα ταυτισμένη με όλους τους Έλληνες που θέλει πολλούς ξενιτεμένους να επιστρέφουν στα χωριά τους για να γιορτάσουν τούτη την μεγάλη μέρα με πανηγύρια , ψητά και χαρά. Από την επόμενη μέρα κιόλας οι γεωργοί είχαν πολύ δουλειά να κάνουν. Τα ώριμα σταφύλια δεν άφηναν άλλα περιθώρια στους καλλιεργητές , έπρεπε να απλώσουν την σταφίδα, να μαζέψουν τα σουλτανιά και τα πρώιμα λιάτικα για το λευκό κρασί , φοβόντουσαν τον καιρό γιατί θυμόντουσαν την παροιμία : « Επάτησε ο Αύγουστος , η άκρα του χειμώνα».
Ο μήνας τελειώνει με τέσσερις ακόμα γιορτές , του Αγίου Φανουρίου, του Αι Γιάννη του αποκεφαλιστή , του Αγίου Αλεξάνδρου και της Αγίας Ζώνης. Γιορτές γεμάτες θρύλους και δοξασίες για χαμένα αντικείμενα που βρίσκονται , με τάματα από φανουρόπιτες, με ρίγη σ όσους δεν νηστέψουν την μέρα του Αι Γιαννιού και με την τελευταία μέρα του μήνα που την λένε και « κλειδοχρονιά » γιατί κλείνει μ αυτήν ο καλοκαιρινός χρόνος . Άναβαν φωτιές για να διωχτεί ο κακός καιρός και χρόνος και να μπουν με δύναμη και ελπίδα στον καλό καιρό …
«…Η Ασημένια ήταν μια γέρικη ελιά πάνω από ογδόντα χρονών στην άκρη του αμπελιού μας .Την λέγαμε έτσι γιατί όπως έπεφτε ο ήλιος πάνω στα κλαδιά και τα φύλλα της , μοιάζανε ασημένια και μεις τα θεωρούσαμε πολύτιμα… Κάθε Αύγουστο λίγο μετά το πανηγύρι της Παναγιάς κατηφορίζαμε στο αμπέλι .Ήταν η πιο καλή μας ώρα , έλεγε ο πατέρας μου, αν βοηθούσαμε κι εμείς στο μάζεμα των σταφυλιών θα μας έδινε μεροκάματο 20 δραχμές στον καθένα μας.
Το σκεφτόμασταν και ριχνόμασταν με όρεξη στη δουλειά αλλά λίγο πριν τελειώσει η πρώτη ώρα είχαμε ήδη κουραστεί και τρέχαμε να ξεκουραστούμε κάτω από το δέντρο μας. Τα τζιτζίκια δεν μας άφηναν ούτε λεπτό σε ησυχία και για να τα τιμωρήσουμε ανεβαίναμε πάνω στα κλαδιά της γέρικης ελιάς και ψάχναμε για τα «πουκάμισά» τους . Νομίζαμε πως ήταν οι « πυτζάμες » τους και τα μαζεύαμε. Το βράδυ που θα πήγαιναν να κοιμηθούν δεν θα τα έβρισκαν να τα φορέσουν και έτσι θα καταλάβαιναν πως τα είχαμε τιμωρήσει που δεν μας άφηναν κι εμάς να ξεκουραστούμε το πρωί …
Το καλύτερο μας ήταν εκείνη τη βραδιά που μείναμε κάτω από την ελιά μας να φυλάμε τη σταφίδα γατί ένα σωρό κλέφτες γύριζαν από οψιγιά σε οψιγιά και έπαιρναν τον κόπο και τη σοδειά μιας ολόκληρης χρονιάς . Στην απόλυτη ησυχία της νύχτας, αν και φοβόμασταν λίγο , ακούγαμε τον πατέρα μου να μας λέει ιστορίες για δράκους , λιμάνια, πολιτείες και πειρατές κάτω από ένα τεράστιο ολόγιομο φεγγάρι και έναν υπέροχο ξάστερο ουρανό
.Η φαντασία μας θέριευε και γινόταν πραγματικότητα όλες εκείνες οι ιστορίες . Νομίζαμε πως τα πειρατικά καράβια , οι μάχες , όλα γίνονταν εκεί μπροστά μας, μέχρι το ξημέρωμα που το φεγγάρι έδινε τη θέση του σε έναν άλλο πρίγκιπα του ουρανού εξίσου λαμπρό και μοναδικό που σαν ξυπνούσε τα χαράματα φορούσε απίστευτα χρώματα , τον Ήλιο.…
Αύγουστος ….σαν μεγαλώσαμε ακούγαμε συχνά ένα τραγούδι που έλεγε : Τα αυγουστιάτικο φεγγάρι δεν το ζήσαμε …Αν και το τραγούδι μιλάει για έρωτες , το δικό μας μυαλό πήγαινε στις βραδιές εκείνες που εμείς είχαμε ζήσει με ένα άλλο τρόπο μοναδικό το δικό μας ασημένιο φεγγάρι, κάτω από την δική μας Ασημένια , την δική μας μεγάλη ελιά των παιδικών μας χρόνων που ευτυχώς …υπάρχει ακόμα !
Καλό μήνα !
Οψιγιάς : Ο χώρος που άπλωναν τη σταφίδα
Πηγές :
«Τα καλοκαιρινά», Λουκάτος Δ. , Αθήνα 1981
«Ελληνικαί εορταί και έθιμα της λαϊκής λατρείας », Μέγας Γ.Α. Αθήνα 1956
« Λόγια του αέρα», Ιδ. Συλλογή διηγημάτων, 2013
