Το πέρασμα της περιοχής από την πολυεθνική φεουδαρχική Αυτοκρατορία στα έθνη-κράτη συνοδεύτηκε από μορφές έκφρασης και μετάλλαξης πληθυσμών που δεν γίνονται εύκολα κατανοητές σ’ όσους εμφορούνται από μια γραμμική αντίληψη της ιστορίας. Ο ιδιαίτερος ρόλος των θρησκευτικών κοινοτήτων στην περιοχή μας συνόδευσε και τις εθνογενέσεις. Οι τουρκοκρητικοί αποτελούν μια από τις πλέον ενδιαφέρουσες εφαρμογές αυτής της διαδικασίας.
Ο τρόπος λοιπόν, που αντικατέστησαν τα έθνη-κράτη την Οθωμανική Αυτοκρατορία οδήγησε στην τοποθέτηση των πολύμορφων πληθυσμών με βάση την θρησκευτική ταυτότητα. Οι Ρωμιοί θα μεταλλαχθούν στους σύγχρονους Έλληνες ενώ οι μουσουλμάνοι στους σύγχρονους Τούρκους.
«Όταν ξέσπασε στην ηπειρωτική Ελλάδα η επανάσταση του 1821, ο πληθυσμός της Κρήτης ήταν περίπου 290.000, από τους οποίους οι 160.000 ήταν Μουσουλμάνοι και οι 130.000 ήταν Χριστιανοί. Η μέγιστη πλειοψηφία όλων αυτών ήταν ελληνόγλωσσοι. Οι Μουσουλμάνοι Κρητικοί μπέηδες, με τους γενίτσαρούς τους, είχαν πρακτικά εκμηδενίσει τη δύναμη του Τούρκου βαλή (=κυβερνήτη) και διοικούσαν με έναν άσπλαχνο και αυταρχικό τρόπο τους Χριστιανούς Κρητικούς.»
Για συγκεκριμένους ιστορικούς λόγους το φαινόμενο αυτό ακόμα ανιχνεύεται στην Τουρκία, όπου η εθνική ταυτότητα -χωρίς ιστορικό βάθος- καλλιεργήθηκε και επιβλήθηκε από τα πάνω από τα μιλιταριστικά και γραφειοκρατικά στρώματα. Σύγχρονη επιβίωση και εντυπωσιακή έκφραση του φαινομένου είναι η ελληνοφωνία μουσουλμανικών πληθυσμών στη σημερινή Τουρκία. Μια από τις ελληνόφωνες ομάδες είναι οι λεγόμενοι Τουρκοκρητικοί, τους οποίους προσεγγίζουμε μέσα από το κείμενο που ακολουθεί, από το καλό ιστολόγιο: Με το τουφέκι και τη Λύρα…….
Οι Τουρκοκρητικοί είναι εξισλαμισμένοι Έλληνες της Κρήτης. Κατά τη διάρκεια της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, ο χωρισμός ανάμεσα στις διαφορετικές ταυτότητες δε γίνεται με βάση το έθνος, έννοια άγνωστη στο χώρο της καθ ημάς Ανατολής, αλλά με βάση το γένος, το «μιλλετ», τη θρησκευτική πεποίθηση. Οι ορθόδοξοι (Έλληνες, Σέρβοι, Βούλγαροι κλπ) ανήκαν στο μιλλετ των Ρωμιών, οι μουσουλμάνοι (Τούρκοι, Κούρδοι κλπ) στο μωαμεθανικό μιλλετ, οι Αρμένιοι στα αντίστοιχα δικά τους ανάλογα με το δόγμα που πρέσβευαν κλπ. Έτσι, όταν ένας Ρωμιός κάτω από την πίεση της Οθωμανικής κυριαρχίας αποφάσιζε να μουτίσει, να ασπαστεί το Ισλάμ, τότε «Τούρκευε», λογιζόταν Τούρκος (δηλαδή μουσουλμάνος) και σταματούσε να ανήκει πια στο Ορθόδοξο μιλλετ.
Τέτοιοι εξισλαμισμοί είναι αθρόοι σ’όλη τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας και σ’όλες τις περιοχές όπου ζούσε ελληνισμός. Το αποτέλεσμα τους στην Κρήτη είναι οι Τουρκοκρητικοί, οι οποίοι αγνοούν τα Τουρκικά, μιλούν «ρωμεϊκα» όπως κι οι ίδιοι σήμερα λένε και αγαπούν ακόμα την Κρήτη.
Οι αντιθέσεις και οι συγκρούσεις στην Κρήτη κατά την Τουρκοκρατία είναι κυρίως με τους Τουρκοκρητικούς, δηλαδή είναι συγκρούσεις ΧΡΙΣΤΙΑΝΩΝ και ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ, μόνο ως προς την καταγωγή όμως. Ο εξισλαμισμός τους έκαμε συνειδητούς Τούρκους, γιαυτό και ήταν εχθρικοί σε κάθε τι ελληνικό. Αυτούς που είχαν φύγει πριν την ανταλλαγή, ο Κεμάλ τους χρησιμοποίησε για κατασκόπους κατά του ελληνικού στρατού στη Μικρά Ασία.
Οι Τουρκοκρητικοί άρχισαν να εγκαταλείπουν σιγά σιγά την Κρήτη όσο επικρατούσαν οι Ρωμιοί, για να φύγουν οριστικά με την ανταλλαγή των πληθυσμών το 1924.
Εγκαταστάθηκαν στα δυτικά παραλία της Μικράς Ασίας και συνέχισαν ν’ αγαπούν και να νοσταλγούν την Κρήτη.
«Κρήτη μου όμορφο νησι στολίδι του Λεβαντη
το χώμα σου είναι όνειρο οι πέτρες σου διαμάντι»
Είναι μια από τις μαντινάδες που τραγούδησε την αγαπη τους για τον τόπο τους στις νέες εστίες τους.
Σήμερα ζουν στο Αϊβαλί δεύτερης και τρίτης γενιάς πρόσφυγες. Το Αϊβαλί ήταν αμιγώς Ελληνικό πριν την καταστροφή, και ένα περίεργο καπρίτσιο της Ιστορίας ήθελε να συνεχίσει και μετα να κατοικείται από Έλληνες την καταγωγή. Στο δρόμο ακούς Κρητικά και στα σπίτια βλέπεις παλιές φωτογραφίες με την ένδειξη «Φωτογραφείον Κουνουπα, Ρέθυμνο». Οι κάτοικοι μιλούν την κρητική διάλεκτο ανόθευτη, όπως την πήραν μαζί τους το ‘24, ειδικά οι ηλικίες 50-60 χρόνων. Τα τουρκικά τα’μαθαν με ζόρι εκεί, και οι νεώτεροι πια τα μιλούν καλύτερα από τα ελληνικά. Τα κρητικά επίθετα τους τα άλλαξαν με τουρκικά, κι έχουν άσβηστη την αγάπη για την Κρήτη.
Οι Τουρκοκρητικοί, μαζί με τους Πόντιους που ζουν ακόμα στον ιστορικό Πόντο, τους Μακεδόνες Βαλαάδες που ζουν στην Καππαδοκία και τους Τουρκοκύπριους της Αττάλειας είναι τέσσερις εξισλαμισμένες ελληνόφωνες ομάδες της σημερινής Τουρκίας. Είναι δικοί μας άνθρωποι, και μ’ αυτούς πρέπει να έχουμε επαφές. Με πλήρη συνείδηση του τι έχει μεσολαβήσει, γιατί πρέπει να αναλαμβάνει ο καθένας τις ευθύνες του απέναντι στην Ιστορία. Αλλά και με καλή διάθεση, γιατι με τέτοιες επαφές μονο μπορεί να οικοδομηθεί ειλικρινής φιλία με ΟΛΟΥΣ τους λαούς της Τουρκίας.
https://pontosandaristera.wordpress.com/