Στην Ελλάδα υπάρχουν πανέμορφα ελληνικά χωριά που και τα πιο μικρά έχουν να σου διηγηθούν ενδιαφέρουσες ιστορίες. Μια τέτοια περίπτωση είναι ένα ελληνικό πανέμορφο χωριό στην Πελοπόννησο και συγκεκριμένα στη Λακωνία. Ο λόγος για τα Χρύσαφα. Ένα μικρό χωριό με μεγάλη ιστορία μέρος της οποίας είναι και η καστροκκλησιά που θα δεις αν βρεθείς εκεί. Ο λόγος για την Παναγία η Χρυσαφίτισσα η οποία κατασκευάστηκε όταν τα Χρύσαφα αποτελούσαν το πάμπλουτο προπύργιο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.
Τα Χρύσαφα είναι χτισμένα στα 550 μέτρα υψόμετρο στη δυτική πλαγιά του Πάρνωνα. Αν φτάσεις στην Σπάρτη, θα βρεις πολύ εύκολα το συγκεκριμένο χωριό είναι μόλις 15 περίπου χιλιόμετρα μακριά της. Ο οικισμός χτίστηκε στη θέση που βρίσκεται τώρα κατά τον 12ο ή 13ο αιώνα και γνώρισε σημαντική ακμή κατά τον 17ο αιώνα χάρη στην ανάπτυξη του εμπορίου μεταξιού ενώ αργότερα διετέλεσε έδρα επισκοπής. Το χωριό αυτό έχει λίγους κατοίκους περιβάλλεται οι οποίοι καλλιεργούν κυρίως ελιές. Παρά το μικρό μέγεθός του έχει πολύ σημαντική ιστορία 1.000 και αποτέλεσε σταθμό μέσα στους αιώνες.Το χωριό ξεχώριζε για τον πλούτο του κατά τη διάρκεια των βυζαντινών χρόνων όπως επίσης και κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας.
Ωστόσο, κοντά στο 1770 το όμορφο αυτό και πλούσιο χωριό καταστράφηκε από Τουρκαλβανούς μετά τα Ορλωφικά. Η απόδειξη του πλούτου του χωριού φαίνεται και από τις υπάρχουσες ακόμη βυζαντινές εκκλησίες μεταξύ των οποίων η συγκεκριμένη.Οι αγιογραφίες της εκκλησίας μαρτυρούνται από τη σωζόμενη επιγραφή των χορηγών: Μιχαήλ Σεβαστός – σύνευνος Ζωής (εικονίζονται στο νάρθηκα), 1290. Σε δεύτερο στρώμα υπάρχουν τοιχογραφίες οι οποίες καλύπτουν ορισμένα σημεία των εσωτερικών επιφανειών και ανήκουν στον 17ο αιώνα. Ο ναός ήταν μοναστηριακός, όπως συμπεραίνεται από τα υπολείμματα θεμελίων γύρω από το ναό.Όσον αφορά τον Πύργο που φαίνεται κατασκευασμένος, αποτέλεσε μάλλον μέρος του μοναστηριακού συγκροτήματος και ήταν σύγχρονος της εκκλησίας ή ίσως προγενέστερος.
Μέχρι τη δεκαετία του 1940 τα Χρύσαφα αποτελούσαν μεγάλο κτηνοτροφικό κέντρο ενώ στα μεταπολεμικά χρόνια οι κάτοικοί ασχολούνται κυρίως με την παραγωγή λαδιού και μελιού. Μεταπολεμικά ο πληθυσμός τους μειώθηκε σημαντικά, γεγονός που οφείλεται κυρίως στην υπερπόντια μετανάστευση (ΗΠΑ, Αυστραλία, Καναδάς).
Απόδραση στη Λακωνία
Η Λακωνία αποτελεί ένα από πλέον ιδανικά μέρη για να αποδράσει κανείς το φθινόπωρο. Συνδυάζει με μοναδικό τρόπο το βουνό με τη θάλασσα και έτσι μπορείς να απολαύσεις το κάθε τοπίο αναλόγως του καιρού. Η Λακωνική Μάνη, δε, είναι το κάτι άλλο. Εκεί θα συναντήσεις πυργόσπιτα και εντυπωσιακά πετρόχτιστα σπίτια. Θα περπατήσεις σε γραφικά καλντερίμια και θα επισκεφθείς βυζαντινές εκκλησίες παλαιότερων αιώνων. Λαμπρές καστροπολιτείες του παρελθόντος που σε κάνει να ταξιδεύεις νοητά στο παρελθόν.
Την καρδιά σου, όλες τις εποχές του χρόνου, θα κλέψει το Λιμένι.Εκεί θα δεις παλιά αλλά περιποιημένα πέτρινα σπίτια να είναι κρεμασμένα στη βραχώδη πλαγιά. Ο άλλοτε οικισμός και λιμάνι της οικογένειας των Μαυρομιχαλαίων, σήμερα αποτελεί έναν από τους πιο γραφικούς οικισμούς της Ελλάδας.Σίγουρα ένα ταξίδι προς αυτά τα μέρη έχει να μας προσφέρει πολλά από γνώσεις ,ησυχία,δροσιά και μαγική διαμονή.