"Γενικά η θεματολογία των ριζίτικων τραγουδιών ποικίλλει.
Έχουμε τραγούδια αναφερόμενα σε ιστορικά γεγονότα, τραγούδια του Χάρου, του θανάτου, τσης παρέας, ηρωικά, ερωτικά κλπ. Πολλά από τα ριζίτικα ερμηνεύονται αλληγορικά και ανιχνεύονται σ' αυτά κωδικοποιημένα απελευθερωτικά μηνύματα που μεταφέρονταν σε εποχές δουλείας. Ηρωικά ριζίτικα είναι τα ριζίτικα τα οποία εξυμνούν τους άθλους των ηρώων της εποχής των ακριτών και παραδίδουν τους μύθους και τους θρύλους στις επόμενες γενιές. Τα ριζίτικα αυτά είναι γεμάτα από πολεμική και ηρωική πνοή, παλικαριά των πολεμικών ηρώων, αντικατοπτρίζοντας την ψυχή του Ελληνικού λαο. Χρονολογικά, τα ριζίτικα τοποθετούνται από τα Βυζαντινά χρόνια μέχρι και σήμερα Το Ριζίτικο τραγούδι υπήρξε ο πιο διαδεδομένος τρόπος εξιστόρησης ενός σημαντικού ιστορικού γεγονότος. Μέσα από την απλή και κατανοητή γλώσσα του Ριζίτικου, ο Κρητικός, που στις πιο πολλές περιπτώσεις ήταν αγράμματος, κατάφερνε να μαθαίνει αλλά και να διαδίδει την ιστορία του νησιού διά μέσου των αιώνων. Τα Ριζίτικα τραγούδια που αναφέρονται σε ιστορικά γεγονότα είναι πολλά σε αριθμό και σε μελωδίες (σκοπούς) και μέσα από τους στίχους τους διηγούνται τα μεγαλύτερα γεγονότα που συνέβησαν στην Κρήτη, με τραχύ και επιβλητικό τρόπο, έτσι όπως αρμόζει σε αυτό το είδος. Μέσα από αυτά τα τραγούδια ξεπηδούν μορφές ηρώων και πολεμιστών της Κρήτης, από τα χρόνια του Βυζαντίου έως και σήμερα. Πολλά ριζίτικα είναι διαχρονικά Η πιο χαρακτηριστική περίπτωση είναι του πανελλήνια γνωστού και αγαπητού ριζίτικου, «Πότε Θα Κάμει Ξαστεριά» ή ορθότερα «το τραγούδι του Ομαλού». e-nerokourou.gr (Γιώργος Περουλάκης)
Τα ριζίτικα τραγούδια ξαναήρθαν στην μοδα από τον δίσκο του Γιάννη Μαρκόπουλου "Επιστροφή στις Ρίζες".
Τα 10 καλύτερα Ριζίτικα: Πότε θα κάμει ξαστεριά, Αγρίμια κι Αγριμάκια μου, ο Διγενής, ο Χάρος, Γροικάτε ίντα παράγγειλε, Χίτλερ να μην το καυχηθείς, Η μάχη της Κρήτης, Τρείς καπετάνιοι Κρητικοί, Μαδάρα, Κόσμε χρυσέ
Το τραγούδι του Ομαλού ( Πότε θα κάμει ξαστεριά )
Παραδοσιακό Κρήτης- ΡΙΖΙΤΙΚΑ
Εκτέλεση: Νίκος Ξυλούρης
"Έπειτα από μία προσεκτική έρευνα, φαίνεται πως «Το τραγούδι του Ομαλού» είναι από τα παλαιότερα κρητικά τραγούδια. Υπάρχει και παλαιότερη, σχετική καταγραφή που αναφέρει επίσης «τη στράτα των Μουσούρων» και φαίνεται να έχει πλαστεί κατά τα ακριτικά πρότυπα. Το συγκεκριμένο τραγούδι αναφέρεται στη βεντέτα μεταξύ των δυο πανίσχυρων οικογενειών της Κρήτης, της οικογένειας Σκορδύλη, από τα Σφακιά, και των Μουσούρων, από τον Ομαλό. Γεγονός που φαίνεται και από αναφορές στο στίχο («Η στράτα των Μουσούρων») και που έλαβε χώρα, αρχές 17ου αιώνα. Το ξεκίνημα της βεντέτας ανάγεται στη δολοφονία του βοσκού Γιάνναρη και την κλοπή των κοπαδιών της οικογένειας, στην οποία εργαζόταν, των Σκορδύλη, από την οικογένεια Μουσούρη. Υπήρξε ανταγωνισμός μεταξύ τους, αναπτύχτηκε έχθρα η οποία όπλισε τα χέρια και ακολούθησαν βεντέτες, «τα οικογενειακά», όπως λέγονταν, με πολλά θύματα και από τις δυο πλευρές." rebetiko.gr