Δείτε Επίσης
Ο λαός της Κρήτης αγάπησε ιδιαίτερα τις παλιές σοφές κουβέντες, και τις διατήρησε σαν ανεκτίμητα μαργαριτάρια για χρόνια, στο πέρασμα των αιώνων.
Πολλές μάλιστα από αυτές τις πίστεψε μέσα του, και δέθηκε με αυτές, όπως η παρακάτω.
1) Απού ποθάνει με πολλούς, θάνατο δεν φοβάται!
Αυτή η φράση, ήρθε στην κυριολεξία από τον … πόλεμο, αφού πολύ καλά την γνώριζαν όλοι οι Κρήτες πολεμιστές! Οι ήρωες μας στην μάχη, μαζί με το γνωστό "αέρα", είχαν κατά νου και την παραπάνω φράση, που τους ανέβαζε την αδρεναλίνη στα ύψη, και δεν δείλιασαν ποτέ, γιατί ήξεραν πως δεν μάχονται μόνοι τους, άλλα όλοι μαζί σαν ένα σώμα, σαν μια γροθιά! Ίσως η φράση αυτή, να γεννήθηκε και μέσα στη μάχη! Αντίθετα, ο θάνατος της μοναξιάς, πάντα έκρυβε μεγάλο φόβο και αγωνία, αν δεν παρευρισκόταν κάποιος, τουλάχιστον να κρατήσει το χέρι στον ετοιμοθάνατο.
2) Και του ποντικού το κατρουλιό, είναι ανεβάσταξη στο ποταμό!
Την είχαμε ακουστά πολλές φορές την φράση αυτή! Έχει βέβαια χιούμορ στο άκουσμα της, αν φανταστεί κάποιος την εικόνα, το πόσο θα ανέβει η στάθμη ενός ποταμού, σε περίπτωση που ο ποντικός ουρήσει επάνω στο τρεχούμενο νερό!
Συνήθως η φράση λεγόταν σε μικρά παιδιά.
Για παράδειγμα, κουβαλεί άμμο ο πατέρας με το κατοτσι, για να φτιάξει κάτι, και ο εγγονός με τη φούχτα του, επίσης κουβαλα κι αυτός!
-Μπράβο παιδί μου, κουβάλα και συ άμμο, μα και του ποντικού το κατρουλιό, ανεβάσταξη είναι στον ποταμό! Θα του πει ο πατέρας!
Βέβαια, ο πατέρας θα μπορούσε να πει την ίδια φράση, και στο πιο μικρό παιδί του, που τώρα που μεγάλωσε, καυχιέται πως από τη δική του δουλειά, ανέβηκε η οικονομία της οικογένειας!
Μπορεί τα δύο πιο μεγάλα παιδιά του, να βοήθησαν σθεναρά, στην απόκτηση αγαθών, όμως η μικρή αδερφή, θα ισχυριστεί πως χάριν αυτης ανέβηκε η οικονομία!
Όμως ο πατέρας ξέρει πολύ καλά, ότι την έστελνε στο γυμνάσιο, από την άλλη την πάντρεψε και νωρίς, οπότε τι βοήθεια να προσέφερε!
Το αντίθετο, ξόδεψε πολλά για όλα αυτά !
Έτσι, κατά την ώρα της μοιρασιάς της περιουσίας, θα ισχυριστεί η κόρη, πως εξίσου βοήθησε και εκείνη στην απόκτηση και αξιοποίηση της περιουσίας!
Θα επιμένει στη θέση της εκ του πονηρού, μόνο και μόνο για να μην πάρει λιγότερα.
Εκεί είναι τώρα, που ο πατέρας, θα πετάξει την παραπάνω φράση!
-Ναι, και του ποντικού το κατρουλιό, ανεβάσταξη ήτανε στον ποταμό!
3) Πρωί πρωί στον αύλακα, κι από νωρίς στο στάβλο
Η παραπάνω παροιμία, δεν ήταν απλώς μια παροιμία, ήταν ένας κανόνας του καλού ζευγά!
Υπήρχαν μεν οι καλοί, άλλα υπήρχαν και οι κακοί ζευγάδες, που δεν λυπόταν τα ζώα τους.
Δούλευαν σκληρά από ήλιο σε ήλιο, δεν τα τάιζαν όπως πρέπει, συν οτιβτα χτυπούσαν και επιπλέον.
Ο καλός ζευγάς όμως, μπορεί να πήγαινε κι αυτός νωρίς νωρίς στον "αύλακα", (αυλακιά), άλλα σχόλαγε και νωρίς.
Μόλις πήγαινε τρεις, ξεζέβλωνε τα ζώα, άφηνε στο χωράφι το αλετρι, και πήγαινε σπίτι να ξεκουραστούν κι αυτά και ο ίδιος. Δεν ξεχνούσε έτσι, να τα ταΐζει από βραδύς με επιπλέον ενισχυμένη τροφή, ταγή ρόβι, λαθούρι η κριθάρι, για να έχουν δυνάμεις την επαύριο, να ανταπεξέλθουν στη δυσκολη δουλειά του οργώματος.
4) Καλιά τα αδέρφια τσ' εκκλησάς, παρά τα αδέρφια τση κοιλιάς
Στην Κρήτη, δεν νοούνται αδέρφια, μονάχα όσα παιδιά γεννήθηκαν από την ίδια μάνα, (αδέρφια τση κοιλιάς).
Λέγονται συν-αδέρφια, και τα παιδιά των Συντέκνων, (νονών). που "έβαλαν λάδι" στα βαφτιστήρια τους στην εκκλησία, (αδέρφια τσ' εκκλησάς).
Αυτά λοιπόν τα παιδιά των Συντέκνων, θεωρούνται κι αυτά αδέρφια, πολλές φορές και καλυτερα κι από αδέρφια. Ο λόγος, γιατί τα δένει μια ιερότητα σε όλη τους τη ζωή, και τα Συναδέρφια, αισθάνονται αυτήν την αδρεφοσύνη.
Πάντα λοιπόν θα αποκαλούνται "Συναδερφοί" μεταξύ τους, θα τιμούν την παρουσία του Συναδερφού με φιλοξενία, κεράσματα, και ίσως φαγοπότι, αν υπάρχει διαθέσιμος χρόνος.
Γενικά θα υποστηρίζονται σε όλη τους τη ζωή, πράγμα που αυτό δεν γίνεται συχνά ούτε στα ίδια τα γνήσια αδέρφια.
5) Του φτωχού το βροσιμάκι, για βελόνα για καρφάκι!
Αυτή η πολύ γνωστή παροιμία, δηλώνει την συνήθη μοίρα του φτωχού, που ακόμα και να τύχει να βρει κάτι στο δρόμο, αυτό δεν θα είναι κάποιο χρυσαφικό, θα είναι μάλλον κάποια βελόνα, η ίσως κανένα σκουριασμένο καρφάκι, ένα κουμπί, κλπ, που θα κρύψει να το πάρει!
Αντίθετα, αυτοί που έχουν, βρίσκουν συνήθως τα ακριβά πράγματα! Σε αυτούς τυχαίνει να κληρονομούν ακόμα και περιουσίες από θειάδες η μπαρμπάδες, ή μπορεί να τους τύχει και το πρώτο λαχείο!
Πράγμα αδιανόητο για ένα φτωχό!
6) Το μικρό πουλί, σαν κάμει μεγάλη κουτσουλιά, σκά ο κώλος του!
Την έλεγαν κι να αυτή την παροιμία στη Μεσαρά, και θυμάμαι μια μέρα σε ποια περίπτωση την είπε ο πατέρας μου!
Ήταν αρχές καλοκαιριού, και ήμαστε καθισμένοι γύρω από ένα τραπέζι, και καθαρίζαμε αμύγδαλα.
Ήμουν εγώ, ο πατέρας μου και ένας μπάρμπας μου που μας βοηθούσε.
Κάποια στιγμή, εμφανίστηκε ένας ανηψιός του πατέρα μου, πάμφτωχος, που ήρθε μες την καλή χαρά!
Άρχισε λοιπόν να λέει:
-Μπάρμπα τα μαθες; Παντρεύομαι! Βρήκα μια κοπελιά από το Μαλεβύζι, και έχει πολλά αμπέλια και ελιές!
Σώθηκα εγώ μπάρμπα! 50 τόνους σταφίδα βγάζει κάθε χρόνο ο κύρης τση!
Έχει και 50 στρέμματα ελιές, και βγάζει τόνους λάδι κι από κει!
Ακούς μπάρμπα; Εγώ εδά σώθηκα! Τέρμα τα μεροκάματα, τέρμα οι φτώχες και οι κακομοιργιές!
Τον άκουγε ο πατέρας μου τόση ωρα, χωρίς όμως να μιλάει…
Κάποια στιγμή, γυρνάει και του λέει:
-Ανήψο, σε γρηκώ τόση να ώρα, και δε σε διέκοψα.
Βγάζει λες 50 τόνους ο πατέρας της, και θα στα δώσει σε σένα! Γιατί; Γιατί είσαι όμορφος;
Εγώ ένα πράγμα κατέχω, πως το μικρό πουλί, σα κάμει μεγάλη κουτσουλιά, σκά ο κόλος του!
Δε με πείθεις, πάντως εμένα, πως ούλα τουτανά που μου λες, είναι πραγματικώς ετσά λιγιώ!
Θυμήσου που στο λέω, και μην παίρνει ο κώλος σου αέρα!
Από τη μια, θα ήθελε να πει στον ανηψιό του, πως στα προξενειά, τάζουνε συνήθως λαγούς με πετραχήλια, μόνο και μόνο για να τη κουκουλωθεί ο γαμπρός τη κοπελιά!
Από την άλλη όμως, εάν κάποιος δεν έχει τα απαραίτητα προσόντα, δεν θα μπορεί εύκολα να διαχειριστεί κάποιος επιχειρήσεις, κι αυτό το γνωρίζουμε όλοι, διαφορετικά, αν είχαμε τα προσόντα, όλοι θα ήμαστε επιχειρηματίες!
Μια παρόμοια παροιμία, είναι και αυτή που λέει, πως "όπου κι αν πάει το πουλί, τον κώλο του βαστά τονε", που σημαίνει το ίδιο πράγμα, όπου κι αν πάει, μόνο κουτσουλιές μπορεί να κάνει, γιατί η προκοπή είναι δύσκολη υπόθεση!
7) Κάθου κυρά μου απόκολα, σα θέλω γω θωρώ σε
Οι εποχές κάποτε ήθελαν ψηλά την γυναίκα, από άποψη ηθικής.
Ούτως η άλλως η σεμνότητα ήταν δεδομένη στις γυναίκες, το ίδιο και ο σεβασμός στους ανθρώπους γύρω της.
Έτσι σεμνή, και σεμνά ντυμένη, ήθελαν την
γυναίκα οι άνδρες.
Το σταυροπόδι ήταν σχεδόν απαγορευμένο ακόμα από την παιδική ηλικία στα κορίτσια.
Ενήλικη γυναίκα σταυροπόδι που να καπνίζει και να πίνει μπύρα κάποτε στα χωριά, μόνο πόρνη θα μπορούσαν να την χαραχτηρησουν οι τοπικές κοινωνίες!
Δεν μπορούμε όμως να πούμε, πως δεν υπήρχαν και γυναίκες, που φρόντιζαν επίτηδες να προκαλούν δήθεν άθελά τους, προβάλοντας μέρος από τα απόκρυφα τους.
Αυτό όμως, ήταν σε θέση να το καταλαβαίνουν αμέσως οι άνδρες της εποχής, και κάπως έτσι καυτηριαζαν αυτές τις ταχτικες, με την ανωτέρω παροιμία.
Εννοούσαν δηλαδή, να καθίσει σεμνά η γυναίκα, κι αν θέλει ο άνδρας να τη δει, θα τη δει, δεν χρειάζεται να προκαλεί για να τη δει δηλαδή.
Να σου πει ο παπάς στ αφτί
Η φράση αυτή ήταν μια μικρή κατάρα, που την έλεγαν σοβαρά η σαν αστείο, μπροστά η πίσω σε κάποιον, που ίσως τους έκανε κάτι κακό.
Θα πει κάποιος, μα πως είναι κατάρα;
Ναι, γιατί εννοούσαν στην ουσία, τα νεκρόσιμα λόγια που λέει ο παπάς στον νεκρό, όταν τον πλησιάσει κοντά.
Αυτά λοιπόν τα λόγια στο αφτί, ευχόταν παλιά σε κάποιους που τους έκαναν τη ζωή λιγάκι δύσκολη!
Καμιά φορά την έλεγαν αστειευόμενοι, και σε κάποιον που τους φώναζαν συχνά και επίμονα, "έλα να σου πω"!
Βέβαια για τους πολιτικούς που τους έκαναν τη ζωή ακόμα πιο δύσκολη, κάτι έλεγαν και για αυτούς!
Για έναν πολιτικό, η κάποιον άλλον πάλι εχθρό, θα πουν:
"Να ναι καλά κι ας κείτεται"! Δηλαδή να είναι άρρωστος! Ή: "Ε απού να τονε πάνε τέσσερεις" κλπ.
