Περιδιαβαίνοντας την ιστορική συνοικία των Εξοχών στην σημερινή οδό Βασιλίσσης Όλγας της Θεσσαλονίκης καθημερινά περνάμε και οι περισσότεροι προσπερνάμε ένα συγκλονιστικό μνημείο της πόλης μη γνωρίζοντας τη σημασία του. Στην είσοδο του 1ου Γυμνασίου Αρρένων Θεσσαλονίκης στην Βασιλίσσης Όλγας 5 βρίσκονται από το 2015 οι Λίθοι της μνήμης. Ας γνωρίσουμε μαζί την ιστορία και την σημασία τους.
Ιστορία
Πριν από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, η Θεσσαλονίκη είχε τη μεγαλύτερη εβραϊκή κοινότητα στην Ελλάδα. Κατά τη γερμανική Κατοχή, ο εβραϊκός πληθυσμός ίσως ξεπερνούσε και τα 50.000 άτομα. Από την πρώτη κιόλας βδομάδα της Κατοχής, οι Γερμανοί συνέλαβαν την εβραϊκή ηγεσία, εκδίωξαν εκατοντάδες εβραϊκές οικογένειες και κατάσχεσαν τα διαμερίσματά τους.
Όπως αναφέρει η ιστοσελίδα του 1ου Γυμνασίου Θεσσαλονίκης ήταν 8 Απριλίου 1943 όταν Εβραίοι μαθητές του Γυμνασίου μεταφέρθηκαν με τις οικογένειές τους στα στρατόπεδα συγκέντρωσης των Ναζί.
Από τους 149 μαθητές οι 143 δεν γύρισαν ποτέ από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης του Άουσβιτς ενώ μόλις έξι επέζησαν στις ΗΠΑ, το Ισραήλ και δύο στη Θεσσαλονίκη.
Οι Λίθοι μνήμης Stolpersteine
Οι Λίθοι μνήμης γνωστοί διεθνώς «Stolpersteine» είναι ιδέα του Γερμανού καλλιτέχνη Γκούντερ Ντέμνιγκ. Η αρχή για το πρωτοποριακό εγχείρημα έγινε το 1994 στο Βερολίνο . Πλέον τους βρίσκουμε σε περισσότερες από 500 πόλεις στην Ευρώπη με πάνω από 54.000 Λίθους. Τους Λίθους μνήμης τοποθετεί σε τόπους που έμεναν ή εργάζονταν τα θύματα, πριν συλληφθούν και εξοντωθούν από τα ναζιστικά στρατεύματα.
Δείτε Επίσης
Σε ερώτηση ενός δημοσιογράφου για το αν οι άνθρωποι θα μπορούσαν πραγματικά να σκοντάψουν σε ένα Stolperstein ο καλλιτέχνης απάντησε «Δεν σκοντάφτεις σε ένα Stolperstein , σκοντάφτεις με το κεφάλι και την καρδιά σου».
Οι μικρές μπρούτζινες πέτρες με μέγεθος 10Χ10εκ.είναι χειροποίητες. Ο Demmig θέλει να διασφαλίσει ότι η εγκατάστασή τους είναι τεκμηριωμένη. Επίσης πως υπάρχει επαφή με τους συγγενείς εκείνων που μνημονεύονται στους λίθους.
Ο Gunter Demnig επέλεξε την ορειχάλκινη πλάκα επειδή πίστευε ότι αυτή θα γυαλιζόταν από τα πέλματα των ανθρώπων. Ωστόσο, στην πράξη οι περισσότεροι περαστικοί δεν περπατούν πάνω από τους λίθους μνήμης.
Οι Λίθοι της Μνήμης στη Θεσσαλονίκη
Το 2015 στη Θεσσαλονίκη τοποθετήθηκαν οι πρώτοι Λίθοι της Μνήμης προς τιμή των Εβραίων μαθητών του 1ου Γυμνασίου Αρρένων που δολοφονήθηκαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης του Άουσβιτς. Η πρωτοβουλία ανήκε σε έναν απόφοιτο του σχολείου του επιχειρηματία Απόστολου Δερεκλή.
Λίθοι μνήμης έχουν τοποθετηθεί επίσης στο λιμάνι της πόλης στη μνήμη πέντε εβραίων λιμενεργατών, που εξοντώθηκαν στο στρατόπεδο συγκέντρωσης στο Άουσβιτς.Τέλος υπάρχουν και Λίθοι Μνήμης στην περιοχή του Βότση, στην Καλαμαριά, εκεί όπου υπήρχε άλλοτε ο συνοικισμός του Κάμπελ. Η Πρωτοβουλία Πολιτών για τους Λίθους Μνήμης στη Θεσσαλονίκη καθώς και ο οργανισμός Make Their Memory Shine βοηθούν στη διατήρησή τους μέχρι σήμερα.
Αξίζει να αναφέρουμε πως πρόσφατα οι Λίθοι της Μνήμης αποτέλεσαν έμπνευση για το βιβλίο «Μπρούτζινοι κύβοι» της Χρυσάνθης Πρωτοψάλτου που αναφέρεται στην ιστορία ενός απ τα εβραιόπουλα που τα ονόματά τους χαράχτηκαν στους λίθους της μνήμης, τους έξι μπρούτζινους κύβους που τοποθετήθηκαν μπροστά στο παλιό σχολείο της Βέροιας.
