Του Αργύρη Αργυριάδη
Δικηγόρου Παρ΄Αρείω Πάγω
www.alf.gr
Οι μέρες δύσκολες. Η θλίψη ανείπωτη για αυτούς που χάθηκαν. Η οργή ξεχειλίζει. Για όσα έγιναν λάθος και για όσα δεν έγιναν τις περασμένες δεκαετίες. Εδώ και χρόνια, η Ελλάδα βρίσκεται στην πρώτη θέση στην Ε.Ε. όσον αφορά τον αριθμό των θανάτων από σιδηροδρομικά ατυχήματα. Παρά τις επανειλημμένες προειδοποιήσεις για τους κινδύνους που προκαλούν οι τρομακτικές ελλείψεις στα συστήματα σηματοδότησης και αυτόματης προστασίας των συρμών, ελάχιστα πράγματα έχουν αλλάξει στον ελληνικό σιδηρόδρομο.
Από το χθεσινό διάγγελμα του Πρωθυπουργού κρατώ δύο φράσεις – υποσχέσεις. Το «ποτέ ξανά» και ότι «οι ευθύνες θα αποδοθούν». Για να τηρηθούν, όμως, οι υποσχέσεις θα έπρεπε ήδη να κινούμαστε προς αυτήν την κατεύθυνση. Δηλαδή:
Πρώτον, η Δικαιοσύνη επιλήφθηκε της υπόθεσης μόνον στη προδήλως θεατή πλευρά της. Ασκήθηκε ποινική δίωξη κατά του Σταθμάρχη Λάρισας, ευλόγως, για συγκεκριμένα και επονείδιστα αδικήματα. Επικίνδυνη παρέμβαση στη συγκοινωνία μέσων σταθερής τροχιάς και μάλιστα στην κακουργηματική μορφή του διότι η πράξη είχε ως αποτέλεσμα το θάνατο μεγάλου αριθμού προσώπων. Η απειλούμενη ποινή είναι ισόβια κάθειρξη (ΠΚ 291 παρ. 1). Στο ίδιο πλαίσιο ασκήθηκε δίωξη για ανθρωποκτονία από αμέλεια (πλημμέλημα) και σωματική βλάβη από αμέλεια (πλημμέλημα).
Επιλήφθηκε, όμως, ως προς την αθέατη πλευρά της; Είναι, όμως, αυτός ο μόνος υπεύθυνος της τραγωδίας; Σύμφωνα με τις καταγγελίες του Προέδρου των Μηχανοδηγών του ΟΣΕ ήταν γνωστό στους «ανευθυνουπεύθυνους τιτουλάριους» (ο χαρακτηρισμός του υπογράφοντος) «ότι δεν λειτουργεί τίποτα, ούτε οι ενδείξεις ούτε τα φωτοσήματα, ούτε ο έλεγχος της κυκλοφορίας. Όλα γίνονται manual (χειροκίνητα)». Ο Γενικός Γραμματέας της ΓΣΕΕ, επίσης, κατήγγελλε ότι «τα σύγχρονα συστήματα GPS που δείχνουν ακριβώς πού βρίσκεται το κάθε τρένο στο δίκτυο έχουν αγοραστεί από το 2000 (!) και δεν έχουν ακόμα τοποθετηθεί στον σιδηρόδρομο (σε τρένα και σταθμούς)». Ωστόσο, εάν πολιτικά πρόσωπα ή διευθυντικά στελέχη στο Υπουργείο Υποδομών, στον ΟΣΕ, στην ΕΡΓΟΣΕ και στη Hellenic Train γνώριζαν – μολονότι είχαν εκ του νόμου υποχρέωση να μεταφέρουν με ασφάλεια ανθρώπους – ότι το σιδηροδρομικό δίκτυο δεν πληρούσε ούτε τους στοιχειώδεις κανόνες ασφαλούς μεταφοράς, τη στιγμή, μάλιστα, που υπήρχε η σχετική δυνατότητα και είχε αγοραστεί ο σχετικός εξοπλισμός (εδώ και 23 έτη !!!) είναι προφανές ότι έχει τελεστεί και έτερο έγκλημα και μάλιστα σε κακουργηματική μορφή: της έκθεσης (άρθρο 306 ΠΚ). Για να αποδειχθεί η βασιμότητα ή μη των ανωτέρω καταγγελιών και να εξατομικευθούν οι τυχόν ευθύνες έπρεπε ήδη τόσο η Εισαγγελία όσο και η Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων να είχαν επέμβει στα γραφεία των ανωτέρω (υπουργείο – ΟΣΕ – ΕΡΓΟΣΕ – Hellenic Train) και να είχαν κατασχέσει κάθε σημαντικό έγγραφο που μπορεί να οδηγήσει στην τιμωρία των υπευθύνων. Δικαιοσύνη δεν αποδίδεται βέβαια εν θερμώ. Ούτε, όμως, εκ του μακρόθεν. Δεν μπορεί να επιτρέπεται να χάνονται ή αλλοιώνονται κρίσιμα αποδεικτικά στοιχεία ή να προσφέρεται άπλετος χρόνος να προετοιμάζει κάθε εγκληματίας ένα βολικό αφήγημα που «θα δείχνει τους άλλους και όχι τον εαυτό του».
Δεύτερον, εάν οι πολιτικοί εννοούν όσα λένε δημόσια και δεν επιθυμούν να μείνουν στα πρόσκαιρα μικροκομματικά οφέλη, η απλή ανάληψη πολιτικής ευθύνης (δια παραιτήσεως) και η κηδεία των θυμάτων δημοσία δαπάνη δεν αρκεί. Η πολιτεία, όπως αξιώνει το σεβασμό του πολίτη απέναντι σε αυτήν και στους νόμους πρέπει να επιδεικνύει τον ίδιο σεβασμό στον απλό πολίτη. Οι οικογένειες των θυμάτων πρέπει να αποζημιωθούν για την ψυχική οδύνη που υπέστησαν. Το ίδιο οι τραυματίες για την ηθική βλάβη που υπέστησαν και τα έξοδα νοσηλείας που τυχόν απαιτηθούν. Ένα σοβαρό κράτος πρέπει να τους αποζημιώσει άμεσα, από τη στιγμή που αντιλαμβάνεται ότι είναι αποκλειστικά υπαίτιο της συγκεκριμένης τραγωδίας. Οι επιβάτες του τραίνου δεν είχαν την οποιαδήποτε δυνατότητα αντίδρασης. Συνεπώς, δεν πρέπει να επαναληφθεί η αντίστοιχη ταλαιπωρία που ακόμη και σήμερα υφίστανται τα θύματα της τραγωδίας στο Μάτι. Δεν υπάρχει κανένας λόγος να ταλαιπωρούνται για χρόνια στα δικαστήρια με το Ελληνικό Δημόσιο να εξαντλεί κάθε ένδικο μέσο σε υποθέσεις χαμένες για το ίδιο. Ας αποφασίσουν όλα τα κόμματα να ψηφίσουν άμεσα νόμο στη βουλή, πριν τις εθνικές εκλογές, αποζημιώνοντας τα θύματα της σιδηροδρομικής τραγωδίας είτε προκρίνοντας ως εύλογο το μέσο όρο των αποζημιώσεων που έχουν επιδικάσει τα εθνικά δικαστήρια σε αντίστοιχες υποθέσεις είτε έχοντας ως βάση τις πρόσφατες που επιδικάσθηκαν σε πρώτο βαθμό στα θύματα της τραγωδίας στο Μάτι.
Μόνον έτσι θα ελπίζουμε ότι τούτο το κράτος, επιτέλους, σοβαρεύτηκε. Αποδίδει ευθύνες και αποζημιώνει. Ειδάλλως, «πάμε και όπου βγει»…
