Στα Κάτω Καλέσσα και στο παλιό τμήμα του χωριού με τα αρχοντικά σπίτια και τα παραδοσιακά σοκάκια βρίσκεται η Εκκλησία της Παναγίας.
Είναι μια παλιά εκκλησία που η μνεία της ξεκινάει από τις αρχές του 13ου αιώνα.
Η μορφής της αποτελεί αντιπροσωπευτικό δείγμα της Ενετοκρατούμενης Κρήτης όπου η ναοδομία είχε στραφεί σε πιο απλά κτίσματα. Κατά την Κρητική Επανάσταση το 1866 η εκκλησία λεηλατήθηκε από τους Τούρκους, ανοικοδομείται από τους πιστούς και της δίνεται η μορφή που έχει μέχρι σήμερα.
Η αρχιτεκτονική της δομή είναι μονόχωρη καμαροσκεπαστή με τον εσωτερικό της διάκοσμο απλό και αυστηρό. Το τέμπλο της είναι ξύλινο και σκαλιστό με παραστάσεις από τα χριστιανικά γεγονότα και σύμβολα.
Ο ναός ανακαινίστηκε ξανά το 2008-2009 όπου και πήρε την σύγχρονη μορφή της.
Θρύλοι και Παραδόσεις
Πολλοί είναι οι θρύλοι και οι παραδόσεις που περιτριγυρίζουν τον ναό. Τα θαύματά της πέρασαν σαν μηνύματα πίστης σ' όλους τους κατοίκους του χωριού μέχρι και σήμερα.
Σύμφωνα λοιπόν με το θρύλο, επί Τουρκοκρατίας και όταν η Κρήτη ήταν στα πρόθυρα για επανάσταση και οι λεηλασίες των Τούρκων ήταν συχνές , συνέβη το παρακάτω γεγονός.
Σε μια επιδρομή των αλλόθρησκων κάποιος Καλεσσανός έτρεξε και πήρε την εικόνα της Ευαγγελίστριας και έφυγε προς τον Κρουσανιώτικο Λαγγό για να τη σώσει. Όπως έτρεχε και ενώ είχε περάσει το Παλιό Δημοτικό Σχολείο, ένας Τούρκος τον χτύπησε πισώπλατα με το τουφέκι και τον σκότωσε. Η εικόνα που κρατούσε γλίστρησε και έπεσε μέσα σε ένα βάτο.
Πέρασε πολύς καιρός από τότε. Πολύ συχνά σύμφωνα με ο θρύλο οι πιστοί έβλεπαν συχνά φως να βγαίνει από τον βάτο. Φοβισμένοι έπεισαν μερικούς τολμηρούς να κάψουν το βάτο. Ο βάτος κάηκε αλλά η εικόνα δεν κάηκε. Οι κάτοικοι πήραν την εικόνα και με δοξολογίες την τοποθέτησαν στο ναό. Η ίδια η εικόνα μαρτυρά το θαύμα καθώς έχει σημάδια καψίματος στην άκρη της.
Σήμερα η ιερή αυτή εικόνα της Ευαγγελίστριας βρίσκεται στην Ικαρία σε μουσειακό χώρο.
Ευχή όλων είναι κάποτε η εικόνα να επιστρέψει στην θέση και στον ναό που δοξάστηκε!
Πότε γιορτάζει ο Ιερός Ναός της Ευαγγελίστριας
Η Εκκλησία γιορτάζει την 25 Μαρτίου καθώς είναι αφιερωμένη στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου αλλά και τον 15 Αύγουστο όπου ψάλλονται τα εγκώμια της Κοιμήσεως της Θεοτόκου και γίνεται η περιφορά του Επιταφίου της γύρω από τον προαύλιο χώρο της Εκκλησίας.
Ο ιερέας της Ενορίας είναι ο Πάτερ Μιχαήλ Χατζάκης, ο οποίος μας παραχώρησε το φωτογραφικό υλικό από το πλούσιο αρχείο της Ενορίας που ο ίδιος διατηρεί αλλά και όλες τις πληροφορίες σχετικά με την ιστορία του Ναού.
