Από το 1967, κι ενώ στην Ελλάδα , «όλα τα σκιαζε η φοβέρα και τα πλάκωνε η σκλαβιά», θύλακες αντίστασης σε ολόκληρη την Ευρώπη, από αυτοεξόριστους Έλληνες πολιτικούς και διανοούμενους , αλλά και από το ξέσπασμα του κινήματος Μάης 1968 , που έστρεψε τη ριζοσπαστική νεολαία ενάντια στις δυνάμεις του καπιταλισμού και των κέντρων συντήρησης, οργανώνονται για μια ελεύθερη Ελλάδα.
Στην Ελλάδα αρχικά επικράτησε φόβος και αδράνεια. Μετά το πραξικόπημα των Απριλιανών , ο πολιτικός κόσμος εμφανίστηκε , αν και προϋπήρχαν τα σημάδια , ανέτοιμος να αντιδράσει δυναμικά , ανέτοιμος να ξεσηκώσει τις μάζες απέναντι στη στρατιωτική δικτατορία.
Η πρώτη αντιστασιακή ομάδα που διοργανώθηκε ήταν το «Πατριωτικό Αντιδικτατορικό μέτωπο», στο οποίο πρωταγωνιστής ήταν ο Μίκης Θεοδωράκης, ο λογοτέχνης Χρόνης Μίσσιος και άλλοι κεντροαριστεροί διανοούμενοι .
Αλλά και στους κόλπους του στρατού διαμορφώθηκαν αντιστασιακές οργανώσεις απότακτων αξιωματικών από το χουντικό καθεστώς . Η πλέον μεγάλη οργάνωση τέτοιου τύπου ήταν οι «Ελεύθεροι Έλληνες» , η οποία συγκροτήθηκε σταδιακά σπό την άνοιξη του 1968. Η οργάνωση προχώρησε σε επαφές με πολιτικά πρόσωπα που είχαν αυτοεξοριστεί για να γλιτώσουν συλλήψεις, βασανισμούς και εξευτελισμούς .Το πλάνο αρχικά ήταν ο ίδιος ο στρατός να αντισταθεί στους χουντικούς και να εγκαθιδρύσει δημοκρατική κυβέρνηση.
Το 1970, ο Μίκης Θεοδωράκης από το εξωτερικό, προτείνει την οργάνωση των , κομμάτων και φορέων σε ένα κοινό μέτωπο υπέρ του ελληνικού αγώνα.
(Η Φωτογραφία είναι από τη δίκη του Α.Παναγούλη)
Ο Αλέξανδρος Παναγούλης , ενταγμένος στην Νεολαία της Ένωσης Κέντρου και ιδρυτής της οργάνωσης «Εθνική Αντίσταση» , στις 14/8/ 1968, αποπειράται να δολοφονήσει το Γεώργιο Παπαδόπουλο με έκρηξη βόμβας εναντίον του αυτοκινήτου του , στη Βάρκιζα. Μετά την αποτυχημένη απόπειρα ο Παναγούλης συνελήφθηκε, βασανίστηκε, δικάστηκε και καταδικάστηκε σε θάνατο. Όμως οι διεθνείς αντιδράσεις δεν επιτρέπουν την εκτέλεσή του. Βρίσκεται ζωντανός νεκρός στην πιο σκληρή απομόνωση και γράφει ποιήματα που μελοποιεί το Θεοδωράκης. Απελευθερώνεται με τη γενική αμνηστία τον Αύγουστο του 1973 και εκλέγεται βουλευτής με την «Ένωση Κέντρου». Την Πρωτομαγιά του 1976 σκοτώνεται σε τροχαίο στη λεωφόρο Βουλιαγμένης , λίγες μέρες πριν αποκαλύψει όπως είχε προαναγγείλει ο ίδιος , απόρρητα στοιχεία για τη δικτατορία και τους συνεργάτες της.
(Το ξεσήκωμα της Νομικής Σχολής)
Στο μεταξύ από το εξωτερικό πέφτει στους συγγραφικούς κόλπους το σύνθημα. «Σταματήστε να δημοσιεύετε» . «Δείξτε πως η ταφόπλακα του φασισμού έχει εκτελέσει και την ελεύθερη δημιουργία».
Στα πανεπιστήμια , η Χούντα εφαρμόζει σκληρά στρατοκρατικά μέτρα για να πατάξει την οργάνωση των φοιτητών σε αντιδικτατορικά κινήματα.
Το 1967 εκδίδουν κατάλογο απαγορευμένων βιβλίων. Ο Ρίτσος, ο Βάρναλης αλλά και μεταφράσεις αρχαίων κλασικών από αριστερούς, ακόμα και μέθοδος εκμάθησης ρώσικων περιλαμβάνονται στους καταλόγους απαγόρευσης.
Τον Ιούνιο του 1967 με ειδικό διάταγμα του αρχηγού ΓΕΣ Οδυσσέα Αγγελή , απαγορεύονται όχι μόνο «η ανατύπωσης ή η εκτέλεσις της μουσικής και των ασμάτων του κομμουνιστικού συνθέτου Μίκη Θεοδωράκη» , αλλά και «το άδειν άπαντα τα άσματα του». Ο Θεοδωράκης φυγαδεύει τα τραγούδια του για να ακουστούν από την ελληνική υπηρεσία του BBC.
Στο μεταξύ στα ΑΕΙ επικρατεί ορυμαγδός .Οι Χουντικοί καθαιρούν όλα τα διοικητικά συμβούλια των φοιτητικών συλλόγων και διορίζουν άλλα φιλοχουντικά.
Επαναφέρουν ο πιστοποιητικό κοινωνικών φρονημάτων , δηλαδή τι πιστεύεις πολιτικά για να δώσεις τις εισαγωγικές εξετάσεις των ΑΕΙ. (Αν είσαι αριστερός αποκλείεσαι από τις εξετάσεις)
Και βάζουν κεχαγιά, δηλαδή κυβερνητικό Επίτροπο στα Πανεπιστήμια , ενώ απολύουν μια σειρά από καθηγητές όπως το Γεώργιο Βλάχο και τον Αριστόβουλο Μάνεση, για να εκκαθαρίσουν τα ΑΕΙ.
Ο Αριστόβουλος Μάνεσης στέκεται περήφανα στο τελευταίο μάθημά του στις 18/1/ 1968 , μέσα στο αμφιθέατρο και καταγγέλλει τη Χούντα, μπροστά στους πολυάριθμους φοιτητές του, που ξεσπούν σε διαμαρτυρίες για τη σύλληψή του. Ας φέρουμε στο μυαλό το υπέροχο θεατρικό έργο «Ο κύκλος των χαμένων ποιητών».
Στο στίχο 15 του Ύμνου στην Ελευθερία ο Διονύσιος Σολωμός προοιωνίζει την Ανάσταση,
15.- Ναί, ἀλλὰ τώρα ἀντιπαλεύει
κάθε τέκνο σου μὲ ὁρμή,
ποῦ ἀκατάπαυστα γυρεύει
ἢ τὴ νίκη ἢ τὴ θανή.
Ο κύκλος της Ελευθερίας δένει πάντα τους νέους ανθρώπους σε όλο τον κόσμο , όταν αυτή διακυβεύεται. Και η έκρηξη της Νομικής Σχολής και του Πολυτεχνείου , όλο και πλησιάζει να σκάσει στα μούτρα των Χουντικών. Ο Σεφέρης σπάει τη σιωπή των συγγραφικών κύκλων και από το εξωτερικό το Μάρτιο του 1969 ξεσπά.
(Η Φωτογραφία δείχνει την πομπή της κηδείας του Γ. Ππανδρέου, 1968)
Απόσπασμα Δήλωσης Γεώργιου Σεφέρη
«Πάει καιρός που πήρα την απόφαση να κρατηθώ μακριά από τα πολιτικά του τόπου. (δεν έχω δημοσιεύσει τίποτα στην Ελλάδα από τότε που φιμώθηκε η ελευθερία). Μολοταύτα μήνες τώρα αισθάνομαι βαθιά μέσα μου το χρέος να πω ένα λόγο για τη σημερινή κατάστασή μας. Κλείνουν δυο χρόνια που μας έχει επιβληθεί ένα καθεστώς όλως διόλου αντίθετο με τα ιδεώδη για τα οποία πολέμησε ο κόσμος μας και τόσο περίλαμπρα ο λαός μας , στον τελευταίο παγκόσμιο πόλεμο. Είναι μια κατάσταση υποχρεωτικής νάρκης , όπου όσες πνευματικές αξίες κατορθώσαμε να κρατήσουμε ζωντανές , πάνε κι αυτές να καταποντιστούν μέσα στα ελώδη στεκάμενα νερά. Όλοι πια το διδάχτηκαν και το ξέρουν πως σε δικτατορικές καταστάσεις η αρχή μπορεί να μοιάζει εύκολη , όμως η τραγωδία παραμένει αναπότρεπτη στο τέλος. Το δράμα αυτού του τέλους μας βασανίζει όπως στους παμπάλαιους χορούς του Αισχύλου. Όσο μένει η ανωμαλία τόσο προχωρεί το κακό. Βλέπω μπροστά μου το γκρεμό όπου μας οδηγεί η καταπίεση που κάλυψε τον τόπο. Αυτή η ανωμαλία πρέπει να σταματήσει, είναι εθνική επιταγή. Τώρα ξαναγυρίζω στη σιωπή μου. Παρακαλώ το Θεό να μη με ξαναφέρει άλλη φορά σε τέτοια παρόμοια ανάγκη να ξαναμιλήσω.»
Όμως η επανάσταση σα θύλακας ζωής ενάντια στο έρεβος και στο σκοταδισμό πάλλονταν κάτω από το σκληρό μανδύα , η σιωπή που έμπηγες τα νύχια στο δέρμα της αντοχής , έγινε θρύψαλα. Το κίνημα για τη λευτεριά είχε γίνει ποτάμι και σε λίγο θα ξέσπαγε σα χείμαρρος παρασέρνοντας τη βρωμιά.
Οι φωτογραφίες προέρχονται από τα ιστορικά βιβλία (Η στρατιωτική δικτατορία, Το Πολυτεχνείο Ζει, Εδώ Πολυτεχνείο)
Συραγώ Χορταριά
