Τα μάτια της πλημμυρίζουν δάκρυα όταν θυμάται το πρωινό εκείνο, πριν από 42 και πλέον χρόνια, που μπήκε εσώκλειστη στην σχολή νοσηλευτικής του Βενιζελείου Νοσοκομείου.
Η σκηνή θύμιζε ασπρόμαυρη ελληνική ταινία. Καλά-καλά δεν ήταν 16 ετών. Κρατούσε μία βαλιτσούλα στο χέρι και είχε ένα κόμπο στο λαιμό. Οι γονείς της ήταν κάθετα αντίθετοι με την απόφαση της. Όμως για την Ζαχαρένια Θεοφανάκη η νοσηλευτική ήταν αυτό που ήθελε να κάνει από παιδί. «Νομίζω ότι είχα γεννηθεί γι’ αυτό. Από την πρώτη μου έκθεση στο δημοτικό ήξερα τι ήθελα να κάνω. Να γίνω νοσοκόμα, να βοηθάω τους ανθρώπους».
Η Ζαχαρένια δεν εργάστηκε απλά στο Βενιζέλειο. Αναθράφηκε στο Βενιζέλειο, όπως έλεγε και η συγχωρεμένη η μητέρα της. Το πονάει το νοσοκομείο. Στις 30 Νοεμβρίου κλείνει το μεγαλύτερο κεφάλαιο της ζωής της. Λίγες ημέρες πριν την συνταξιοδότηση της, μίλησε στην «Π» για όσα έζησε σε αυτό το ιστορικό νοσοκομείο, υπενθυμίζοντας σε όσους κρατούν τις αποφάσεις για το μέλλον του την τεράστια ευθύνη που φέρουν απέναντι στην κοινωνία του Ηρακλείου και της Κρήτης.
Η Ζαχαρένια Θεοφανάκη στην ορκωμοσία της Σχολής με τα υπόλοιπα κορίτσια από διάφορες περιοχές της Κρήτης
Στην καρδιά και στο μυαλό της έχουν «γράψει» συγκλονιστικές στιγμές, σκηνές, καταστάσεις, συμπεριφορές. Πρόσωπα, λόγια και εικόνες όμορφες, ελπιδοφόρες, αστείες αλλά και σπαρακτικές, στενάχωρες, εξοργιστικές. Την πρώτη 20ετία εργάστηκε σε κλινικές του νοσοκομείου. Ξεκίνησε από την Παθολογική. Τη δεύτερη 20ετία στάθηκε τυχερή, όπως παραδέχεται, αφού υπηρέτησε στο καρδιολογικό ιατρείο.
«Όλη η διαδρομή μου είναι συνδεδεμένη με το Βενιζέλειο. Εκεί έζησα μικρά θαύματα που επέδρασαν καταλυτικά στη ζωή μου, την άλλαξαν» εξομολογείται συγκινημένη.
Η… έφοδος του αείμνηστου Γεννηματά ξημερώματα στους θαλάμους
Τόσα χρόνια μετά η Ζαχαρένια Θεοφανάκη δεν ξεχνάει τη νύχτα που γνώρισε τον αείμνηστο Γιώργο Γεννηματά, ο οποίος ως υπουργός Υγείας, είχε φθάσει απροειδοποίητα στο Βενιζέλειο μεταμεσονύκτιες ώρες.
Μετά από 42 χρόνια, το Βενιζέλειο αποτελεί μεγάλο κεφάλαιο για την Ζαχαρένια Θεοφανάκη που μας διηγείται πολλά από αυτά που έζησε
«Ήταν 1 τα ξημερώματα. Βροχερή νύχτα. Είχα νυκτερινή βάρδια. Βρισκόμουν σε 8κλινο θάλαμο. Οι συνοδοί ήταν ξαπλωμένοι κάτω με στρατιωτικές κουβέρτες. Είχα σχεδόν «καβαλήσει» μία γιαγιούλα ασθενή για να της κάνω μία ένεση. Ξαφνικά νιώθω ένα χέρι στον ώμο μου. Γυρίζω και βλέπω τον Γεννηματά. Οι ψιχάλες της βροχής γυάλιζαν πάνω στο παλτό του. «Καλή δύναμη, κοριτσάκι μου» είπε και γύρισε την πλάτη. Έτρεχαν λαχανιασμένοι οι παρατρεχάμενοι και δεν τον προλάβαιναν.
Είχε έρθει αιφνιδιαστικά, μέσα στη νύχτα. Ήρθε στους θαλάμους. Δεν πήγε στα γραφεία. Δεν ήρθε με επισημότητες. Ο μοναδικός υπουργός που έχει κάνει κάτι τέτοιο. Τίποτα δεν είναι τυχαίο. Ένας μικροκαμωμένος γίγαντας. Δεν θα το ξεχάσω ποτέ. Θάλαμος 102, Β’ Παθολογική».
Τα χρόνια εκείνα το Βενιζέλειο είχε δύο Παθολογικές, δύο Χειρουργικές. Δεν υπήρχαν χωριστές κλινικές π.χ. Αιματολογική, Πνευμονολογική, Ογκολογική κλπ.
Σιγά, σιγά άρχισαν να αναπτύσσονται οι κλινικές, με γιατρούς από την Αθήνα. «Σκεφτείτε όταν ξεκίνησαν οι χημειοθεραπείες, διαλύαμε τα φάρμακα στον πάγκο που ακουμπούσαμε τα φαγητά μας, χωρίς καμία απολύτως προστασία. Τότε οι διακομιδές στην Αθήνα ήταν σχεδόν καθημερινές. Για να βάλεις βηματοδότη, έπρεπε να πας στην Αθήνα. Δεν υπήρχε βραδιά να μη φύγει και ένας, συνοδεία γιατρού. Θυμάμαι έναν βοσκό, 35 ετών, με εγκεφαλική αιμορραγία. Το έπαθε στο βουνό στη διάρκεια της ερωτικής πράξης με την αρραβωνιαστικιά του. Και έφυγε με πτήση για Αθήνα».
Κορυφαίους γιατρούς του σήμερα, όπως ο διευθυντής του Γαστρεντερολογικού του Βενιζελείου κ. Γρηγόρης Πασπάτης, αλλά και ο καθηγητής Καρδιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, κ. Φραγκίσκος Παρθενάκης, τους έζησε ως ειδικευόμενους. Και πόσους ακόμα που σήμερα έχουν διαγράψει λαμπρή πορεία στην ειδικότητα τους.
Οι παράνομοι έρωτες, ο Φανούρης ο νταβατζής και ο «Άγγελος»
Τι να πρωτοθυμηθεί όση ώρα συζητάμε… Θα μπορούσε να γράψει ολόκληρο βιβλίο γι’ αυτά τα 42 χρόνια στο Βενιζέλειο. «Μεγάλωσα, δούλεψα, έζησα χαρές, έζησα λύπες… Έζησα την εν ψυχρώ δολοφονία θυρωρού του Βενιζελείου. Σκληρές καταστάσεις.
Έζησα απόδραση. Απόπειρες αυτοκτονίας. Θυμάμαι ένα κορίτσι που διάβαζε μανιωδώς Άρλεκιν. Θέλησε να δώσει τέλος στη ζωή του επειδή στην πραγματική ζωή δεν έβρισκε τον πρίγκιπα του παραμυθιού. Γνώρισα τον άνθρωπο για τον οποίο γυρίστηκε η γνωστή ταινία «Άγγελος». Ήταν κρατούμενος και νοσηλευόταν με πνευμονία. Αληθινός κύριος. Απίστευτα ευγενικός. Όταν ξεκίνησαν οι ογκολογικοί ασθενείς, θυμάμαι ένα κοριτσάκι, την Αργυρούλα, που πέθανε και το ντύσανε νύφη οι δικοί του στο νοσοκομείο. Σκηνές που σε σημαδεύουν για μια ζωή».
Η Ζαχαρένια θυμήθηκε και την ιστορία του Φανούρη του νταβατζή. Είχε «σαπίσει» στο ξύλο μία από τις κοπέλες του και για να την προστατεύσουν, έκριναν σκόπιμο να την κρατήσουν. Κατά τη 1 τα ξημερώματα εμφανίστηκε στο νοσοκομείο ο Φανούρης, βαρύς κι ασήκωτος. Μόλις ενημερώθηκε ότι το κορίτσι νοσηλευόταν σε 8κλινο θάλαμο, χάλασε τον κόσμο, απαιτώντας ξεχωριστό δωμάτιο. Μπορεί να την ξυλοκόπησε άγρια, όμως ήθελε ειδική μεταχείριση από το νοσοκομείο για την έρμη την κοπέλα.
«Ήρθε με επιθετικές διαθέσεις. Ζητούσε μονόκλινο και έκανε σαματά. Τελικά αποφασίστηκε να τη βάλουμε στο γραφείο της διευθύνουσας γιατρού, μήπως και δεήσει να φύγει. Όμως ο Φανούρης ενθουσιάστηκε από την περιποίηση και θέλησε να μας κάνει δώρα τις καδένες που φορούσε». Όταν αρνήθηκαν, έσπευσε να αγοράσει 50 σουβλάκια, τα οποία τους έβαλε να τα φάνε με το έτσι θέλω. «Έπρεπε να τα φάμε υποχρεωτικά και τα 50 σουβλάκια και ας είχαμε «σκάσει», επειδή πολύ απλά το ήθελε ο Φανούρης».
Δεν παραλείπει να αναφερθεί και στην καταλυτική, πολλές φορές, συνδρομή του προσωπικού της πρώην Αμερικανικής Βάσης των Γουρνών σε εξαιρετικά σοβαρά περιστατικά που σημειώνονταν στις τουριστικές περιοχές Γουβών, Χερσονήσου, Μαλίων.
«Θυμάμαι στο πρώτο νυκτερινό μου που κληθήκαμε να αντιμετωπίσουμε δύο παιδιά μεγάλων οικογενειών που έκαναν διακοπές στην Χερσόνησο και τα βρήκαν αναίσθητα από υπερβολική δόση ηρωίνης. Πραγματικά σώθηκαν χάριν στην επέμβαση του προσωπικού της Βάσης. Ήταν και ένα άλλο περιστατικό με ένα νεαρό Βρετανό που έκανε διακοπές στα Μάλια. Είχε ξαπλώσει οριζοντίως σε ανοιχτό τζιπ και ένα λεωφορείο ακρωτηρίασε το πόδι του. Οι Αμερικανοί του φόρεσαν κάτι σαν ολόσωμη φόρμα και σταμάτησαν την αιμορραγία, διαφορετικά δεν θα τον προλαβαίναμε. Είχαν τόσα πράγματα στις βαλίτσες τους που δεν τα είχαμε σε όλο το νοσοκομείο».
Και φυσικά το κεφάλαιο «έρωτες» δεν θα μπορούσε να μείνει εκτός συζήτησης. Ποιο «Grey’s Anatomy»; Έρωτες νόμιμοι, έρωτες παράνομοι, χτυποκάρδια, κλεφτές ματιές, χαμογελάκια και …τυχαία, δήθεν, αγγίγματα.
Όσο για ευτράπελα, ατελείωτα! Ο ένας ασθενής να θέλει «σηματοδότη» (βηματοδότη), ο άλλος ασθενής να παρακαλεί για ένα «λιναρίτη» (λοναρίντ) και ο τρίτος να επιμένει ότι το (καθαρτικό) υπόθετο, δεν καταπίνεται με τίποτα από το στόμα.
Ο Μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Κρήτης κ. Τιμόθεος στην ορκωμοσία των νοσηλευτριών
Ραδιόφωνο απαγορευμένο και τηλεόραση μόνο Σάββατο για ελληνική ταινία
Η Ζαχαρένια Θεοφανάκη αναφέρεται με νοσταλγία στα χρόνια της Σχολής. Τότε που το πρώτο πράγμα που τους μάθαιναν στο μάθημα της δεοντολογίας ήταν να είναι ευγενικές. «Στο εξώφυλλο των σημειώσεων του βιβλίου δεοντολογίας έγραφε: «Κάνε το χέρι σου απαλό. Κάτω από το δυνατό σου χέρι, υπάρχει ένας άνθρωπος που πονά».
Δεν ήταν καλά-καλά 16 ετών, όταν πέρασε την είσοδο της Σχολής του Βενιζελείου με μία βαλιτσούλα στο χέρι… Ήθελε από μικρό παιδί να γίνει νοσοκόμα.
Τα χρόνια εκείνα οι νοσοκόμες αναλάμβαναν να ντύνουν ακόμα και τους νεκρούς με όλο το τελετουργικό. «Η περιποίηση του νεκρού ήταν ιδιαίτερο μάθημα στη νοσηλευτική. Να πλύνουμε με κρασί τους νεκρούς, να τους σταυρώσουμε, να κάνουμε σάβανο…».
Όσο για την Σχολή, θυμάται ακόμα και γελάει το γεύμα της πρώτης ημέρας: ρεβίθια σαν μικρές πέτρες και δύο σαρδέλες. Καλομαθημένη από το σπίτι της έμεινε νηστική. Στα κομοδίνα είχαν σεμέν, η ποδιά τους κολλαριστή, κατάλευκη, με τσάκιση μπροστά. Τους απαγόρευαν το ραδιόφωνο και τηλεόραση επιτρεπόταν μόνο Σάββατο και μόνο την ώρα της ελληνικής ταινίας.
Στα απαγορευμένα ήταν και το πιστολάκι μαλλιών, τα οποία δεν επιτρεπόταν να πέφτουν στα μάτια. Έπρεπε να είναι ή κοντά ή πιασμένα κότσο. Εννοείται ότι τα κρεβάτια έπρεπε να είναι στρωμένα και τεντωμένα τα σεντόνια, ενώ αλίμονο σε εκείνη που θα έπιαναν με οδοντόκρεμα πατημένη στη μέση του σωληνάριου. Έξοδο είχε κάθε Πέμπτη 4-8 το απόγευμα και κάθε Κυριακή 8 το πρωί με 8 το βράδυ εφόσον δεν είχε λειτουργία.
Σήμερα πια, λίγες ημέρες πριν την συνταξιοδότηση, η Ζαχαρένια Θεοφανάκη δηλώνει υπερήφανη για όσα έζησε, για όσα πρόσφερε και όσα κέρδισε κατά την πολυετή διαδρομή της στο Βενιζέλειο. «Δεν είναι απλά ένα νοσοκομείο αλλά η ιστορία ολόκληρης της Κρήτης. Μόνο υπερηφάνεια μπορώ να νιώσω» λέει με έμφαση.
Η ίδια θα εξακολουθήσει να προσφέρει εθελοντικά τις υπηρεσίες της στην ομάδα των Γιατρών του Αιγαίου στην οποία συμμετέχει δυναμικά την τελευταία δεκαετία με αποστολές σε ακριτικές περιοχές και νησιά του Αιγαίου μας.
