Το κρητικό χωριό Τύλισος , ακολουθεί την νεότερη παράδοση . Ποιος είπε ότι οι παραδόσεις αφορούν μόνο ήθη και έθιμα του μακρινού παρελθόντος; Οι Τυλισανοί , γιορτάζοντας τον προστάτη Άγιο Νικόλαο , έχουν καθιερώσει εδώ και δέκα χρόνια , τη γιορτή του μπακαλιάρου στο χωριό τους, ανήμερα της γιορτής του πολιούχου Μαλεβιζίου.
Πρωτοστατεί ο πολιτιστικός Σύλλογος Τυλίσου στην ανάδειξη της νεότερης αυτής παράδοσης , που καθώς συντελείται παραμονή της γιορτής του Πολιούχου Άγιου Νικολάου , συγκεντρώνει πλήθος πιστών αλλά και κόσμου που προσκαλείται να συμμετάσχει ουσιαστικά στο τραπέζι της Χριστιανικής Αγάπης, με τον πολύτιμο μπακαλιάριο και το άφθονο κρασί.
Το «ψάρι του βουνού», όπως το ονόμαζαν πρώτοι οι Βάσκοι , που τον έκαναν παστό, ήρθε στη χώρα μας το 15ο αιώνα και μπήκε στο τραπέζι μας, δίνοντας λύση σε δύσκολους οικονομικά καιρούς , θρέφοντας ολόκληρες γενιές, σε απομακρυσμένα από τη θάλασσα μέρη, που όμως αγαπούσαν το ψάρι.
Τον μπακαλιάρο μας τον έφεραν οι Άγγλοι , οι οποίοι αντάλλασσαν αυτό το προϊόν με σταφίδες . Οι Τυλισανοί που έφευγαν από το χωριό με φορτωμένα τα γαϊδουράκια ξύλα και αχινοπόδαρα για τις καμινάδες αλλά και την αγροτική τους πραμάτεια , επέστρεφαν από την πόλη , με κρεμασμένους μπακαλιάρους στα πλαϊνά των γαιδάρων .
Όπως μας αφηγείται ο Τυλισανός Γιάννης Βαμβουκάκης , γέννημα θρέμμα Τυλίσου
"Οι ανθρώποι οι παλιοί βρίσκαν ξύλα και τα φορτώναν στα γαιδουράκια τους, τα κατέβαζαν στην πόλη να τα πουλήσουν για άναμμα στους φούρνους. Στο γυρισμό επέστρεφαν με δεμένα στα σκαρβέλια του σαμαριού κομμάτια παστού μπακαλιάρου. Ο μπακαλιάρος ήταν φτηνός . Ξυπνούσαν στις τέσσερεις το πρωί. Τα σκαρβέλια ήταν τα σκοινιά που δέναν το φόρτωμα των ζώων. Ο κος Μανόλης Πατελάρος, που έχει έρθει για τη γιορτή του πολιούχου και το έθιμο του μπακαλιάρου είναι από την Αξό Μυλοποτάμου. Μας εξηγεί πως κάθε χωριό έχει το δικό του έθμο, που στηρίζεται σε διαφορετικό λόγο. Πάντως οι Τυλισανοί κατοχύρωσαν την ονομασία Οι μπακαλιάροι , και την τιμούν κερνώντας από τους μπακαλιάρους τους , που φέτος ξεπέρασαν τα διακόσια κομμάτια, ντόπιους και περαστικούς.
«Επέστρεψαν οι μπακαλιάροι», τους φώναζαν οι γείτονες των άλλων χωριών. Όμως εκείνοι απτόητοι πήραν το αστείο και το μετέτρεψαν σε λαογραφική παράδοση , φέρνοντας κόσμο από τους γειτονικούς Δήμους και τα χωριά, στην πανέμορφη Τύλισο που φόρεσε τα γιορτινά της .
Μετά τον εσπερινό , και καθώς βραδιάζει, Ο Πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Σπυριδάκης Εμμανουήλ με τους ακάματους συνοδοιπόρους του Δ. Σ εξυπηρετούν με τους ψημένους με κάθε τρόπο , νοστιμότατους μπακαλιάρους τους και το άφθονο εύγεστο κρασί, τηρώντας μια ακόμη θρησκευτική παράδοση. Αυτήν που απαιτεί καταναλώνοντας μπακαλιάρο τη Δεύτερη μακρά περίοδο νηστείας των Χριστουγέννων ,να τηρούν το γνωστό σαρανταήμερο, που αρχίζει στις 15 Νοεμβρίου και λήγει την 24η Δεκεμβρίου. Κατά τη νηστεία αυτή καταλύουμε ψάρι όλες τις ημέρες πλην Τετάρτης και Παρασκευής.
Συραγώ Χορταριά
