Επιμέλεια κειμένου Ρίκη Ματαλλιωτάκη
1537-9: Ο πειρατής Χαϊρεντίν Μπαρπαρόσα εξαπολύει συνεχείς επιθέσεις κατά των παραλίων της Κρήτης. Οι μοναχοί Μακάριος, Ιερεμίας και Κοσμάς της παραθαλάσσιας μονής Αγίου Αντωνίου στους Πέρα Γαλήνους αναγκάζονται να εγκαταλείψουν το μοναστήρι και να μεταφερθούν στην ήδη υπάρχουσα μονή του Αγίου Παντελεήμονα.
1660-70: Κατά μια άλλη εκδοχή, η μονή ιδρύεται αυτή τη δεκαετία.
1677: Μια μαρμάρινη επιγραφή αναφέρει αυτή την ημερομηνία, άρα σίγουρα υπήρχε τότε.
1821: Οι χώροι της Μονής χρησιμοποιούνται ως πρόχειρο νοσοκομείο.
1824: Οι Τουρκοαιγύπτιοι προκαλούν μεγάλες ζημιές στη μονή.
1861: Ο ηγούμενος Νεόφυοτος Πεδιώτη ξεκινάει την ανακαίνιση της μονής.
1866: Ο ηγούμενος Νεόφυτος Πεδιώτης παίρνει μέρος στην Επανάσταση του 1866-69. Η μονή μετατρέπεται σε αποθήκη εφοδίων και καταφύγιο για τους επαναστάτες.
1867: Οι άνδρες του Ρεσίτ Πασά πυρπολούν το μοναστήρι.
1972: Δυστυχώς, μεγάλο μέρος των κτιριακών εγκαταστάσεων κατεδαφίζεται προς χάριν του «εκσυγχρονισμού» της μονής, πλην δύο κτιρίων. Λέγεται ότι η μονή κατεδαφίστηκε λόγω υπόνοιας ότι κρυβόταν κάποιος θησαυρός στα θεμέλια της.
2004: Ξεκινούν συντονισμένες προσπάθειες αναστηλώσεως της ιστορικής μονής.
2006: Μεγάλος σεισμός προκαλεί μεγάλες ζημιές στα εναπομείναντα παλαιά κτίρια.
Τα παραπάνω είναι μόνο κάποια απο τα ιστορικά γεγονότα που σχετίζονται με την μονή του Αγίου Παντελεήμονα ;στο Φόδελε και τα οποία αποδεικνύουν όχι μόνο την παλαιότητα της αλλά και τον βαρύ ρόλο που έπαιξε στην ιστορία της Κρήτης
Βέβαια, η ακριβής χρονολογία της ίδρυσης της δεν μπορεί να προσδιοριστεί εικάζουν ωστόσο ότι μπορεί να τοποθετηθεί μετά το 1539, όταν οι μοναχοί της παραθαλάσσιας Μονής του Αγίου Αντωνίου στους Πέρα Γαλήνους δέχτηκαν επίθεση από πειρατές και αποσύρθηκαν στην ενδοχώρα.
Όπως κι αν έχει πάντως τον σπουδαίο ρόλο που διαδραμάτισε η μονη στον αγώνα κατά των Τούρκων κατακτητών τον πλήρωσε πολλάκις με λεηλασίες και καταστροφές που ποτέ όμως δεν πτόησαν την λειτουργία της.
Η μονή σήμερα έχει στην κατοχή της τμήμα λειψάνου του Αγίου- το χέρι του συγκεκριμένα- καθώς επίσης καικάποιες πολύ σπουδαίες εικόνες, όπως η Παναγία Οδηγήτρια (14ος αιώνας), η Δευτέρα Παρουσία του Μιχαήλ Δαμασκηνού (17ος αιώνας), ο Άγιος Ονούρφιος και ο χορός των Αγίων Πάντων, κάποιες από τις οποίες εκτίθενται ενίοτε και στο Βυζαντινό Μουσείο της Αγίας Αικατερίνης.
Σήμερα δυστυχώς από την φρουριακή αρχιτεκτονική που είχε για να αποκρούει τις εχθρικές επιθέσεις. δεν σώζεται παρά ο οχυρωματικός περίβολος και η όμορφη είσοδος του μοναστηριού με τοξωτό θύρωμα που φέρει εντοιχισμένο κλειδί τόξου με εγχάρακτη χρονολογία 1677.
Η Μονή βρίσκεται μόλις 25χλμ δυτικά του Ηρακλείου και 3χλμ νότια του Φόδελε, σε μια κατάφυτη περιοχή από πορτοκαλεώνες και ελαιώνες και είναι εύκολα προσβάσιμη για μια Κυριακάτικη ή ακόμα και για μια απογευματινή βόλτα.
Τα τελευταία χρόνια ο ηγούμενος πατέρας Παντελεήμονας είναι ο άνθρωπος που κρατά την μονή ολοζώντανη και μάλιστα έχει δημιουργήσει μια κιβωτό με σπάνια ζώα στο Φόδελε-ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ-.
Επιπλέον στη Μονή του Αγίου Παντελεήμονα υπάρχει το μοναδικό έθιμο του στολίσματος του επιταφίου με130.000 χάντρες που εντυπωσιάζει με την τέχνη και την τεχνική του καθώς είναι ολάκαιρος φτιαγμένος στο χέρι.