Πρόκειται για το εξωκλήσι που χρονολογείται γύρω στον 11ο-12ο αι και ανάγεται σε ναό της β' βυζαντινής περιόδου, ο μοναδικός ναός εκείνης της εποχής που έχει διασωθεί στην Τύλισο
Σύμφωνα με τον Αστυρακάκη (2014), πιθανότατα ταυτίζεται με το μοναστήρι της Κυρίας Φανερωμένης που αναγράφεται σε συμβόλαιο της βενετικής περιόδου, του νοτάριου Μιχ. Μαρά. Παλαιότεροι Τυλισανοί αναφέρουν ότι υπήρχαν κελιά δίπλα στην εκκλησία, εκεί όπου υπήρχε μια πηγή που διακρίνεται ακόμα και σήμερα.
Το εξωκλήσι είχε επισκεφτεί και ο Ιταλός αρχαιολόγος Guseppe Gerola ο οποίος περιηγήθηκε στην Κρήτη στις αρχές του περασμένου αιώνα με σκοπό να μελετήσει, φωτογραφήσει και καταγράψει τα ενετικά μνημεία της Κρήτης πριν καταστραφούν από το χρόνο.
Ο Gerola σχεδίασε την κάτοψη του ναού της Κεράς με το χαρακτηριστικό τρούλο στο κεντρικό μέρος, σημειώνοντας:
“Η εκκλησία της Παναγίας, κοντά στην Κάτω Τύλισο, είχε το κεντρικό μέρος στεγασμένο με τρούλο, απάνω σε τύμπανο που έβγαινε πάνω από τέσσερα τόξα, από τα οποία τα δυο είναι μέσα στους μακρούς τοίχους και είναι συνεπώς, τυφλά”.
Οι σημερινοί κάτοικοι της Τυλίσου εξακολουθούν να προσέρχονται με σεβασμό και ευλάβεια στο όμορφο εξωκλήσι της Κεράς κάθε Σεπτέμβρη για να γιορτάσουν το Γενέσιο της Θεοτόκου.
Λαξευτή γούρνα δίπλα στην εκκλησία της Κεράς
Λεπτομέρεια από τη λαξευτή γούρνα της Κεράς
Πηγή: Αστυρακάκης Ε. (2014). Η Τύλισος την Εποχή της Βενετοκρατίας.
