Η ίδρυση της πρώτης δημοτικής αρχής στην Τύλισο το 1879 αποτελεί μια σημαντική παράγραφο στην ιστορία της Κρήτης, καθώς σηματοδοτεί την αρχή της Αυτοδιοίκησης στο νησί κατά τη διάρκεια ενός ιστορικού μεταβατικού σταδίου.
Σε μια εποχή που η Κρήτη ήταν ακόμα υπό τουρκική διοίκηση, οι κάτοικοι του νησιού απέκτησαν τη δυνατότητα να εκλέγουν τους τοπικούς τους άρχοντες, ένα βήμα προς την πολιτική αυτονομία και την κοινωνική ανάπτυξη.
Ιστορικό Πλαίσιο και Δημιουργία των Δήμων
Το καλοκαίρι του 1879, η Κρητική συνέλευση ψήφισε τον πρώτο δημοτικό νόμο, ο οποίος εγκρίθηκε από την τουρκική διοίκηση. Εκείνη την περίοδο, η Κρήτη χωρίστηκε σε 86 δήμους, με δόγματα που υπογράφηκαν από τον Γενικό Διοικητή, Ιωάννη Φωτιάδη πασά. Μέχρι τότε, η τοπική διοίκηση περιοριζόταν σε τρεις μόνο δήμους, οι οποίοι διαχειρίζονταν τις μεγάλες πόλεις του νησιού: τα Χανιά, το Ρέθυμνο και το Ηράκλειο. Οι δήμαρχοι αυτών των πόλεων ήταν διορισμένοι υπάλληλοι της τουρκικής διοίκησης και δεν απολάμβαναν την εμπιστοσύνη και την υποστήριξη των τοπικών κοινωνιών.
Η καθιέρωση των δήμων επέφερε μια ριζική αλλαγή, προσφέροντας τη δυνατότητα στους πολίτες να συμμετέχουν ενεργά στην πολιτική διαδικασία και στη διαχείριση των τοπικών υποθέσεων. Σημαντική παρατήρηση είναι ότι στην περιοχή του Δήμου Τυλίσσου δεν υπήρχε η πόλη του Αγίου Νικολάου, η οποία άρχισε να οικοδομείται ως λιμάνι μετά την Επανάσταση του 1866-69.
Ο Δήμος Τυλίσσου και οι Οικισμοί του
Ο Δήμος Τυλίσσου ιδρύθηκε με έδρα το ομώνυμο χωριό και περιλάμβανε αρκετούς οικισμούς, όπως Τήλισσος, Καμάρι, Μονή, Γωνιαίς, και Φόδελε. Ενδιαφέρον έχει ότι ορισμένα χωριά, όπως το Αστυράκι και το Καμαράκι, φαίνονταν να ανήκουν ταυτόχρονα σε δύο δήμους, γεγονός που απεδείκνυε την πολυπλοκότητα των διοικητικών διαδικασιών εκείνης της περιόδου.
Συγκεκριμένα, ο οικισμός του Φόδελε και του Μάραθου, αν και αρχικά ανήκαν στο Δήμο Τυλίσσου, στη συνέχεια πέρασαν σε άλλους δήμους, δημιουργώντας έτσι ασαφείς συνθήκες ως προς τη διοικητική τους διαχείριση. Το γεγονός αυτό αναδεικνύει τις προκλήσεις που αντιμετώπισε η τοπική αυτοδιοίκηση στην Κρήτη κατά την αρχαία περίοδο.
Οι Πρώτες Δημοτικές Εκλογές
Στις 28 Σεπτεμβρίου 1879, ο Γενικός Διοικητής ανακοίνωσε την πραγματοποίηση των πρώτων δημοτικών εκλογών, οι οποίες θα διεξάγονταν από τις 26 έως τις 28 Οκτωβρίου. Η διαδικασία αυτή είχε καθυστερήσει λόγω της ανάγκης συγκρότησης των δήμων και των εκλογικών καταλόγων, στοιχείο που αντανακλούσε την πολυπλοκότητα της διοικητικής οργάνωσης της εποχής.
Η εκλογική διαδικασία του 1879 κέρδισε την προσοχή του κοινού, καθώς η πλειοψηφία των δημάρχων εκλέχθηκε από τη χριστιανική κοινότητα. Από τα στοιχεία που συλλέχθηκαν, σε σύνολο 57 δήμων,
Τα ονόματα των δημάρχων, των παρέδρων και των δημοτικών συμβούλων εντοπίστηκαν κυρίως στην εφημερίδα «Κρήτη».
Όσον αφορά τον δήμο Τυλίσσου, τα ονόματα του πρώτων δημοτικών αρχόντων και των μελών του δημοτικού συμβουλίου είναι τα εξής:
Δήμος Τυλίσσου
🟣 Δήμαρχος: Εμμανουήλ Θ. Χατζιδάκης
🔹 Α΄ Δημαρχιακός Πάρεδρος: Αχμέτ Ιουσουφάκης
🔹 Β΄ Δημαρχιακοί Πάρεδροι: Δράκος Μαυρογιαννάκης, Αζίζ Χαχαλάκης
🔹 Δημοτικοί Σύμβουλοι:
Νικόλαος Κοκκινίδης, Φραντζ. Πεδιώτης, Βασίλειος Νειράκης, Νικόλαος Περάκης, Ιωάννης Ζερβουδάκης, Κωνσταντίνος Κουκουλάκης, Μουσταφάς Αϊμονιώτης, Αλή Αληβασουλάκης
Οι δεύτερες, δημοτικές εκλογές στην Κρήτη πραγματοποιήθηκαν το τριήμερο 3-5 Ιουλίου 1881.
Στον δημοτικό νόμο υπήρξαν τροποποιήσεις καθώς καταργήθηκαν οι θέσειςτων δεύτερων δημαρχιακών παρέδρων, τις οποίες καταλάμβαναν, αν ο δήμος ήταν μικτός, ένας χριστιανός κι ένας οθωμανός.
Από τις ειδήσεις που δημοσίευε εκείνες τις ημέρες η εφημερίδα «Μίνως» εντοπίζομε τα ονόματα του εκλεγέντος δημάρχου και παρέδρου (αντιδημάρχου) στο δήμο Τυλίσσου του τμήματος Ηρακλείου στις εκλογές του Ιουλίου 1881.
➡️ Δήμος Τυλίσσου
🟣 Δήμαρχος: Νικόλαος Κοκκινίδης
🔹 Πάρεδρος: Αχμέτ εφένδης Ιουσουφάκης
📍 Τύλισος 🇬🇷
ℹ️ Εφημερίδα «Πατρίς» | Οι πρώτοι δήμοι της Κρήτης το 1879
Με πληροφορίες από