Γράφει η Ρίκη Ματαλλιωτάκη
Η Πάναγνη μορφή της Παναγίας είναι για όλους του Έλληνες η Μητέρα που όχι μόνο λατρεύουν αλλά και τιμούν με ναούς αφιερωμένους στη χάρη της.
Δεν υπάρχει σημείο σε όλη την Ελληνική επικράτεια που να μην υπάρχει ιερός ναός ή μοναστήρι στη Χάρη της Παναγίας, της μάνας, της Ελεούσας, της Πάνγνης, της Άσπιλης, της Κεράς, της Πρεσβυτέρας, της Μεσολαβήτρας, της.. της… της… με δεκάδες μυριόπλουμα ονόματα την έχει αποθανατίσει ο λαός μας και δεκάδες θα είναι τα οι εκκλησιές και τα μοναστήρια που θα επισκεφτεί αύριο να την παρακαλέσει ο άρρωστος για να του δώσει την υγειά του… ο ανήμπορος για να του δώσει τη δύναμη του… ο φτωχός και πεινασμένος για να του δώσει το έλεος Της, ο φουρτουνιασμένος για να του χαρίσει τη γαλήνη, ο μοναχός για να του στείλει μια παρέας, ο αμαρτωλός για να του χαρίσει τη λύτρωση…
Απο όλο αυτό το πανηγύρι της πίστης φυσικά δεν θα μπορούσε να λείπει η επαρχία Μαλεβιζίου που έχει κι αυτή προσφέρει το μερτικό της σε εκκλησιές αφιερωμένες στην Μεγαλόχαρη.
Ας δούμε λοιπόν ποιες είναι;
Η Βυζαντινή εκκλησία των Εισοδίων της Θεοτόκου του 11ου μ.Χ αιώνα στο Φόδελε
Ο ναός της Παναγίας στο Φόδελε είναι αφιερωμένος στα Εισόδια της Θεοτόκου και βρίσκεται σχεδόν 1 χιλιόμετρο βορειοδυτικά του χωριού στον δρόμο που οδηγεί προς το μουσείο του Δομίνικου Θεοτοκόπουλου.
Ο ναός αποτελεί βυζαντινό κτίσμα του 11ου αιώνα, ο οποίος έχει κτιστεί επάνω στο μισό ναού του 6ου αιώνα που προϋπήρχε στο σημείο και αποτελούσε παλαιοχριστιανική τρίκλιτη βασιλική. Το εσωτερικό του ναού φέρει δύο στρώματα τοιχογραφιών, το παλαιότερο χρονολογείται τον 11ο αιώνα ενώ το νεότερο σύμφωνα με τη κτητορική επιγραφή το 1323.
Αρχιτεκτονικά ο ναός είναι σταυροειδής εγγεγραμμένος με τρούλο χωρίς νάρθηκα, ελλαδικής αρχιτεκτονικής παρότι διαθέτει αρκετά δομικά και διακοσμητικά στοιχεία που παραπέμπουν στο ρεύμα της Κωνσταντινούπολης.
Η Μονή Ροδιάς στο χωριό Ρογδιά ή Ροδιά
Δίπλα στη βενετσιάνικη έπαυλη, στο κέντρο του χωριού, βρίσκετε ένα από τα σημαντικότερα βυζαντινά μνημεία του Δήμου Μαλεβιζίου, ο ναός της Παναγίας της Ροδέας με το ερειπωμένο παρεκκλήσιο.
Το αρχικό κτίριο που χρονολογείται στη μεσοβυζαντινή περίοδο, ανήκε πιθανόν στον αρχιτεκτονικό τύπο του σταυροειδούς με τρούλο. Τμήματα της τοιχοποιίας από τον αρχικό ναό διατηρούνται στη βόρεια, στην ανατολική και στην νότια πλευρά. Τα χαρακτηριστικά της συνδέουν την αρχιτεκτονική του ναού με την σχολή της Κωνσταντινούπολης, αποτελώντας παράλληλα τεκμήρια μιας ιδιαίτερα επιμελημένης κατασκευής του 11ου-12ου αιώνα.
Κατά την περίοδο της βενετοκρατίας ο ναός μετατράπηκε, ενσωματώνοντας τμήματα των παλαιότερων αρχιτεκτονικών φάσεων. Εργασίες ανακαίνισης, πραγματοποιήθηκαν το 13ου αιώνα, προφανώς μετά από κάποια καταστροφή, ενώ στα μέσα της ίδιας εκατονταετίας ο ναός τοιχογραφήθηκε. Τρεις αιώνες αργότερα, το 16ο αιώνα, ο ναός της Παναγιάς της Ροδέας ανακαινίσθηκε και πάλι όπου αναγράφηκε το έτος 1553 ενώ στο κέντρο βρίσκεται οικόσημο της οικογένειας Καλλέργη.
Η Ιστορία της Ενετικής Μονής Παναγίας Ιερουσαλήμ στο Λουτράκι Μαλεβιζίου
Η Ενετική Μονή Παναγίας Ιερουσαλήμ, που βρίσκεται στο Λουτράκι Μαλεβιζίου, τελεί υπό καθεστώς μη λειτουργίας, σε ένα τοπίο που μαρτυρά την πλούσια ιστορία και την πολιτιστική κληρονομιά της περιοχής. Χρονολογούμενη από τον 16ο αιώνα, η Μονή έχει συνδεθεί με πολλές σημαντικές στιγμές, τόσο θρησκευτικές όσο και κοινωνικές.
Ιστορική Αναδρομή
Η Μονή Παναγίας Ιερουσαλήμ θεωρείται ότι πήρε το όνομά της από έναν μοναχό από την Ιερουσαλήμ ή ότι ήταν μετόχι του Παναγίου Τάφου. Καθώς αγιογραφικά έγγραφα την αναφέρουν, η Μονή καταγράφηκε το 1671, έχοντας ως ηγούμενο τον Ιωάσαφ. Στη συνέχεια, αναφέρεται μεταξύ των 41 μονών της Κρήτης το 1842, επιβεβαιώνοντας τη σημασία της.
Ωστόσο, το 1867, οι Τούρκοι κατέστρεψαν ολοκληρωτικά το Μοναστήρι, ένα γεγονός που είχε σημαντικές επιπτώσεις στη ζωή της τοπικής κοινότητας. Η Μονή υπήρξε κέντρο επαναστατικής δράσης και καταφύγιο πολλών γνωστών οπλαρχηγών της Κρήτης, αποτελώντας σημείο αναφοράς στην ιστορία της ελληνικής αντίστασης.
Σημαντικά Γεγονότα
Η Μονή έπαιξε ρόλο κατά την Επανάσταση του 1821, ύστερα από την οποία άρχισε η παρακμή της. Σημαντικά γεγονότα περιλαμβάνουν:
- 1842: Αναφορά της Μονής ως μία από τις 41 μονές της Κρήτης.
- 1867: Διάσκεψη επαναστατών στο μοναστήρι με ηγέτες της αντίστασης.
- 1910: Ορίζεται ο Ιερόθεος Ιδομενέως ως ηγούμενος, με στόχο την ανασυγκρότηση.
- 1940: Διακοπή κατασκευής του σανατορίου λόγω του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.
Σύγχρονη Κατάσταση
Σήμερα, από τη Μονή σώζεται το καθολικό, τμήματα κελιών και το σανατόριο που ανεγέρθηκε προ του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά δεν λειτούργησε ποτέ. Δυστυχώς, έχει μετατραπεί σε έναν εγκαταλελειμμένο χώρο, αποπνέοντας τη νοσταλγία ενός παρελθόντος που μαρτυρά την πνευματική και πολιτιστική κληρονομιά της Κρήτης.
Η Μονή Παναγίας Ιερουσαλήμ, αν και ανενεργή, συνεχίζει να αποτελεί σημείο αναφοράς για την τοπική κοινότητα και μια πηγή έμπνευσης για την αγάπη και την αφοσίωση που οι άνθρωποι δείχνουν προς τη θρησκεία και την παράδοση.
