Ο πρόγονoς του σύγχρονου χριστουγεννιάτικου δέντρου στην αρχαία Ελλάδα δεν ήταν ούτε το έλατο ούτε το κυπαρίσσι, αλλά ένα κλαδί ελιάς.
Ο αρχαίος προγονικός θεσμός της χριστουγεννιάτικης διακόσμησης έχει τις ρίζες του στην αρχαία Ελλάδα, με αξιόλογο προκάτοχο την Ειρεσιώνη. Αντί για τα σημερινά έλατα και κυπαρίσσια, οι αρχαίοι Έλληνες στόλιζαν κλαδιά ελιάς, που είχαν ιδιαίτερη σημασία και συμβολισμό για αυτούς.
Η Ειρεσιώνη (από τη λέξη εἶρος που σημαίνει μαλλί προβάτου) ήταν ένα κλαδί ελιάς (κότινος) ή δάφνης που ήταν στολισμένο με διάφορα υλικά όπως κορδέλες από μαλλί, καρπούς και μικρά μπουκαλάκια με κρασί, μέλι και λάδι ή ακόμη και μικρές σφαίρες από μέταλλο, που παρίσταναν τον Ήλιο και τη Σελήνη. Παρέπεμπε σε μικρές γιορτές και ευχές για τον καινούριο χρόνο.
Το αποτέλεσμα ήταν εντυπωσιακό και προσομοίαζε στο σημερινό Χριστουγεννιάτικο δέντρο. Στην αρχαία Ελλάδα το έθιμο αυτό ήταν μια έκφραση ευχαριστίας για τη γονιμότητα του έτους που πέρασε και μια παράκληση να συνεχιστεί η γονιμότητα και η ευφορία και για το επόμενο έτος. Ήταν αφιερωμένο στη θεά Αθηνά, τον Απόλλωνα και τις Ώρες (Ευνομία, Δίκη, Ειρήνη).
Κατά την εορταστική περίοδο, αγόρια περιέφεραν την Ειρεσιώνη στους δρόμους, τραγουδώντας τις καλένδες και ζητώντας ευχές και κεράσματα από τους κατοίκους.
Μετά από τις εορταστικές επισκέψεις, το κλαδί κρεμόταν πάνω από την εξώπορτα του σπιτιού μέχρι την ημέρα του νέου έτους, όπου και κατόπιν έκαιγαν την παλαιά Ειρεσιώνη, έτσι διατηρώντας την παράδοση ζωντανή.
Η ιστορία της γιορτής
Σύμφωνα με την παράδοση, το έθιμο καθιερώθηκε από τον Θησέα, όταν ξεκίνησε για την Κρήτη για να σκοτώσει τον Μινώταυρο. Ύστερα, σταμάτησε στην Δήλο, όπου έκανε θυσία στον Απόλλωνα, λέγοντας ότι, σε περίπτωση που κερδίσει την μάχη με τον Μινώταυρο, θα του πρόσφερε στολισμένα κλαδιά ελιάς για να τον ευχαριστήσει. Επιστρέφοντας στην πατρίδα του, ο Θησέας εκπλήρωσε τη υπόσχεσή του καθιερώνοντας τον θεσμό της Ειρεσιώνης.
Άλλη εκδοχή είναι ότι το έθιμο γίνονταν σε ανάμνηση των Ηρακλειδών, τους οποίους έτρεφαν οι Αθηναίοι, με τον τρόπο που αναφέρει το άσμα ειρεσιώνη.
Ωστόσο, με την επικράτηση του θεοκρατικού καθεστώτος του Βυζαντίου, το έθιμο αυτό καταδικάστηκε και απαγορεύτηκε, ως ειδωλολατρικό. Παρά τη στασιμότητα, οι Έλληνες που ταξίδευαν σε διάφορες χώρες μετέφεραν την παράδοση στους Βόρειους λαούς, οι οποίοι έστηναν κλαδιά από έλατα, λόγω των γεωγραφικών τους συνθηκών.
Αιώνες αργότερα, και συγκεκριμένα το 1833, οι Βαυαροί που συνόδευσαν τον Βασιλιά Όθωνα στην Ελλάδα επανέφεραν το χριστουγεννιάτικο δέντρο, υιοθετώντας το ως δικό τους έθιμο. Έτσι, η μετάβαση από την αρχαία Ειρεσιώνη της Ελιάς στο σύγχρονο έλατο ολοκληρώθηκε και το έλατο πρωτοστολίστηκε στα ανάκτορα του Ναυπλίου, εγκαινιάζοντας μια νέα χριστουγεννιάτικη παράδοση που διατηρείται μέχρι σήμερα.Το Χριστουγεννιάτικο δένδρο υιοθετήθηκε με χαρά, αν και επί αρκετές δεκαετίες αντί δέντρου οι Έλληνες στόλιζαν καραβάκι.
φωτό:pixabay