Ενώ τα Χριστούγεννα είναι αναμφίβολα η γιορτή της αγάπης και της ζεστασιάς, υπάρχουν και σκοτεινές πλευρές αυτής της περιόδου που συνδέονται με αρχαίους μύθους και θρύλους που προκαλούν δέος. Σε πολλές κοινότητες του βόρειου ημισφαιρίου, η εποχή του χειμερινού ηλιοστασίου συνδέθηκε με αρκετούς φόβους και ανησυχίες, καθώς οι άνθρωποι, που ζούσαν κυρίως από τη γεωργία, αισθάνονταν ότι ήταν υπό την επιρροή υπερφυσικών δυνάμεων.
Στην Ισλανδία, όταν το φως της ημέρας περιορίζεται σε μόνο πέντε ώρες, οι μεσαιωνικοί κάτοικοι πίστευαν ότι οι φανταστικές υπάρξεις περιπλανιόνταν στη γη. Στο έπος Eyrbyggja, η ιστορία ενός αγρότη που προσκάλεσε τους γείτονές του σε γιορτή καταλήγει να τους συνοδεύουν φαντάσματα, προκαλώντας θανάτους σε όσους επιχείρησαν να τους σταματήσουν.
Στο ίδιο πνεύμα, καλικάντζαροι όπως ο Nisse στη Σκανδιναβία έχουν τον ρόλο των επικίνδυνων πνευμάτων. Οι αγρότες τους πρόσφεραν μπολ με χυλό ρυζιού για να τους καλοπιάσουν, αλλά εάν προσβάλλονταν, οι συνέπειες για την οικογένεια και τα ζώα τους μπορούσαν να είναι σοβαρές.
Ο Άγιος Νικόλαος, που σήμερα θεωρείται μια αγαπημένη φιγούρα των Χριστουγέννων, συνδέθηκε σε παλαιότερους θρύλους με τις επισκέψεις πνευμάτων. Στη σκανδιναβική παράδοση, ο θεός Odin ήταν αυτός που εισερχόταν στις κατοικίες από τις καμινάδες κατά τον χειμερινό ηλιοστάσιο. Στην Αγγλία, μάλιστα, υπήρχε η τρομακτική πρακτική να κρεμούν καρδιές ταύρων μέσα στις καμινάδες για να διώξουν τις μάγισσες.
Στην ιταλική λαογραφία, η μάγισσα Befana χρησιμοποιεί την καμινάδα για να παραδώσει τα δώρα της, ενώ οι Νορβηγοί πιστεύουν πως οι μάγισσες πετάνε με σκούπες την παραμονή των Χριστουγέννων, γεγονός που τους οδηγεί να κρύβουν τις σκούπες τους πριν κοιμηθούν.
Αυτοί οι μύθοι παρουσιάζουν μια μαγευτική αλλά και τρομακτική πλευρά των Χριστουγέννων, που υπενθυμίζει την αρχαία σύνδεση των ανθρώπων με τη φύση και την ανασφάλεια που προκαλούσε η εποχή αυτή. Ενώ γιορτάζουμε τη χαρά των Χριστουγέννων, είναι ενδιαφέρον να αναλογιστούμε και τις σκοτεινές ιστορίες που κρύβονται πίσω από αυτήν την εποχή του έτους.
