Στη Νέα Καρβάλη, ανατολικά της Καβάλας, καθώς και στο χωριό Ασκήτες της Ροδόπης, κάθε χρόνο την παραμονή των Θεοφανίων αναβιώνει το παραδοσιακό έθιμο των «Σάγια». Το έθιμο αυτό έχει τις ρίζες του στην Καππαδοκία και είναι ευρέως διαδεδομένο στους ορθόδοξους πληθυσμούς των χωριών της περιοχής.
Οι προετοιμασίες για το «Σάγια» αρχίζουν από το μεσημέρι, καθώς οι κάτοικοι συγκεντρώνουν ξύλα μπροστά από την εκκλησία. Από αυτά δημιουργείται μια εντυπωσιακή θημωνιά, με διάμετρο και ύψος που φτάνουν μέχρι και πέντε μέτρα. Μετά τον εσπερινό, διεξάγεται ένα πλειοδοτικός διαγωνισμός, όπου όποιος προσφέρει την υψηλότερη χρηματική προσφορά αποκτά το προνόμιο να ανάψει τη φωτιά, με τα έσοδα να διατίθενται για τον ναό.
Γύρω από τη μεγάλη φωτιά, η οποία φωτίζει την πλατεία, οι κάτοικοι συμμετέχουν σε παραδοσιακούς τελετουργικούς χορούς από την Καππαδοκία και τη Θράκη, γεμίζοντας την ατμόσφαιρα με χαρά και γιορτινές μελωδίες. Μόλις οι χοροί τελειώσουν, οι γυναίκες του χωριού προσφέρουν χειροποίητους κουραμπιέδες και μπακλαβάδες με σουσάμι, γεύσεις που ενισχύουν την εορταστική διάθεση.
Κάπως αργότερα, όταν η φωτιά σβήσει, οι κάτοικοι παίρνουν από ένα κλαδάκι για να ανάψουν το καντήλι τους, ενώ με κάρβουνα χαράσσουν το σταυρό στο σπίτι και το στάβλο τους. Ο σκοπός της φωτιάς είναι διπλός: να διώξει τους Καλικάτζαρους, που σύμφωνα με την παράδοση επισκέπτονται τα σπίτια κατά την εορταστική περίοδο, αλλά και να απαλλάξει τους ανθρώπους από τα ψυχικά βάρη.
Αυτός που θα ανάψει τη φωτιά θεωρείται τυχερός και ευλογημένος, φέρνοντάς του μια αίσθηση ευημερίας για το έτος που έρχεται. Επιπλέον, οι αγρότες πιστεύουν ότι τα χωράφια τους θα έχουν καλύτερη παραγωγή από την κατεύθυνση όπου θα φυσήξει ο καπνός της φωτιάς.
Όλοι παρακολουθούσαν την κατεύθυνση του καπνού. Αν πήγαινε Ανατολικά, ήταν καλό σημάδι, η σοδειά θα ήταν πλούσια. Αν στρέφονταν προς τη Δύση, τον Βορρά ή τον Νότο, μόνον τα σπίτια του χωριού που ήταν σ' εκείνα τα σημεία θα είχαν καλή συγκομιδή.
Έτσι, το έθιμο των «Σάγια» συνδυάζει τη διατήρηση των παραδόσεων με ευχές για μια καλή χρονιά, γεμάτη ευημερία και υγεία.
φωτό pixabay