Η γη στα σπλάχνα της κρύβει τη ζωή εκατομμυρίων ετών που η ανάγνωσή των πλακών της φέρνει στην επιφάνεια σαν ανοιχτό βιβλίο.
Από τα σπλάχνα της γης τρεφόμαστε, προμηθευόμαστε τους πόρους για όλες τις δραστηριότητές μας αλλά και μαθαίνουμε να σεβόμαστε, καθώς δραστηριότητες που χαρακτηρίζονται άγνοια για τη γη και τα σπλάχνα της , πολλές φορές είτε δε δίνουν αποτέλεσμα , είτε μας βάζουν σε κίνδυνο, γιατί πολύ απλά δεν γνωρίζουμε.
Αναγκαίες και απαιτητές οι περιβαλλοντικές μελέτες για να γνωρίζουμε αν οι δραστηριοποιήσεις μας είναι συμβατές και κάνουν σεβαστό το ανάγλυφο αλλά και τις δυνατότητες του χώρου και των πετρωμάτων.
Η περιοχή του Μαλεβιζίου , γεωμορφολογικά αλλά και από άποψη πετρωμάτων και μετάλλων μας δείχνει βαθιά προϊστορία και συγκέντρωση ποικιλομορφίας , που ερμηνεύει το σήμερα και εξηγεί τι μπορούμε και τι δεν μπορούμε να εφαρμόσουμε πάνω σε «τούτη τη γης που την πατούμε»
Η Κρήτη και συγκεκριμένα το Μαλεβίζι, συγκεντρώνει γεωλογικούς σχηματισμούς και πετρώματα που σχηματίστηκαν πριν αλλά και κατά τη διάρκεια της Αλπικής ορογένεσης , εκείνης δηλαδή της γεωλογικής διαδικασίας που έδωσε όλες τις μεγάλες οροσειρές της Κεντρικής Ευρώπης και Ασίας , με χαρακτηριστικότερες αυτές των Άλπεων και των Ιμαλάϊων.
Να μεταφερθούμε περίπου 20 εκατομμύρια χρόνια πριν, όπου η επιφάνεια της γης ήταν τελείως διαφορετική . Στην περιοχή της Κρήτης , αλλά και σε ολόκληρη την Κεντρική και Νότια Ευρώπη , υπήρχε ένας μεγάλος ωκεανός που ονομάστηκε Τηθύς.
Στον ωκεανό αυτό κατέληγαν για εκατομμύρια χρόνια ιζήματα που προέρχονταν από τις γειτονικές ηπείρους φυλιτικά και σχιστολιθικά. Την Αφρική και την Γκοντβάνα (Ευρασία). Σεισμοί και μετακινήσεις πλακών για μια πολύ μεγάλη περίοδο, απέσπασαν από τον πυθμένα του ωκεανού αυτού πετρώματα, τα οποία σκέπασαν το ένα το άλλο. Αυτές οι ομάδες σχηματίζουν και τις οροσειρές.
Η μοναδικότητα της Κρήτης σε όλη αυτή την περίοδο της αναγέννησης και των σχηματισμών, από ηφαιστειακές εκρήξεις και σεισμούς , έγκειται ότι στον περιορισμένο γεωγραφικό μας χώρο., εδώ σε αυτό το νησί, στην άκρη της Ευρώπης, συναντάμε όλα εκείνα τα πετρώματα που σχηματίζουν τις διαδοχικές οροσειρές από τη Μακεδονία ως την Ήπειρο.
Πέτρα στην πέτρα
Οι πλάκες της βάσης, στο Μαλεβίζι είναι οι πλακώδεις ασβεστόλιθοι, τις οποίες συναντάμε κυρίως στις περιοχές Κρουσώνα και Ασίτες. Σχηματίστηκαν από την απόθεση ανθρακικού ασβεστίου σε ένα βαθύ θαλάσσιο περιβάλλον και εκεί συναντάμε πλήθος θαλάσσιων απολιθωμάτων , κοράλια, μαλάκια και σπόγγους.
Το πάχος αυτών των πετρωμάτων που η απόθεσή τους κράτησε πάνω από 350.000.000 χρόνια φτάνει τα 5.000 μέτρα. Το χαρακτηριστικό τους είναι ότι χωρίζονται σε λεπτές πλάκες που χρησιμοποιούνται ως οικοδομικό υλικό από το οποίο κατασκευάζονται και τα χαρακτηριστικά Μιτάτα του Ψηλορείτη.
Στο Βόρειο Μαλεβίζι ανάμεσα στα χωριά Ρογδιά, Αγία Πελαγία και Φόδελε, αλλά και στο κρουσσανιώτικο φαράγγι συναντάμε άλλα πετρώματα πάνω από τα πλακώδη, που τα αποκαλούμε φυλλιτικά και σχιστολιθικά. Έχουν κυρίως βυσσινί και σκούρο χρώμα και αποχωρίζονται σε λεπτά φύλλα , καθώς περιέχουν πολύτιμο άργιλο, σίδηρο και πυρίτιο και συγκρατούν το νερό. Για αυτό το λόγο τα συγκεκριμένα πετρώματα σχηματίζουν πολύ εύφορα εδάφη και συγκεντρώνουν την κύρια γεωργική δραστηριότητα του Μαλεβιζίου.
Είναι χαρακτηριστικό ότι η συγκράτηση του νερού σε αυτά τα πετρώματα δίνει ευφορία και καλή συγκομιδή και πολλές φορές οι αγρότες μας μιλούν για τα εύφορα εδάφη, που δίνουν καλή σοδειά. Δεν είναι τυχαίο και η παραγωγή του καλύτερου Μαλβάζια κρασιού αλλά και οι ελιές και τα εσπεριδοειδή, που ευνοείται η συγκομιδή τους από τα πλούσια σε μέταλλα και νερό πετρώματα.
Τρίτη ομάδα πετρωμάτων πάνω από τους Φυλλίτες είναι τα πετρώματα της ομάδας Γαβρόβου-Τρίπολης, ονομασία που προέρχεται από αντίστοιχες περιοχές της ηπειρωτικής Ελλάδας τα οποία εμφανίζονται ανατολικά του Ψηλορείτη και στην περιοχή μεταξύ των χωριών Δαμάστας, Μάραθος, Γωνιές , Τυλισος. Αποτελούνται από γκρίζους ή λευκούς ασβεστόλιθους και σχηματίστηκαν πριν από 250 έως 60 εκατ χρόνια στο βυθό μιας σχετικά ρηχής θάλασσας η οποία σταδιακά βυθίζονταν από τις αλλαγές και το βάρος των ιζημάτων.
Εδώ μπορεί κανείς να παρατηρήσει μέσα στους ασβεστόλιθους απολιθώματα από κοράλλια ακόμα και ίχνη ψαριών. Επειδή τα ασβεστολιθικά αυτά πετρώματα διαλύονται εύκολα από τη βροχή, σε όλο το ορεινό Μαλεβίζι μπορεί κανείς να παρατηρήσει ένα έντονο καρστικό ανάγλυφο.
Τραχειές επιφάνειες πάνω στα πετρώματα ,ανυπαρξία εδάφους και σπήλαια ,βάραθρα, οροπέδια και φαράγγια. Τέλος έχουμε τα πετρώματα της ομάδας Πίνδου, και τα ανώτερα πετρώματα των Αστερουσίων και Οφιολίθων που εμφανίζονται με μικρό πάχος και έκταση στην περιοχή των Γωνιών και επίσης Πετροκεφάλι- Αστυράκι , πετρώματα που σχηματίστηκαν από θαλάσσια ηφαίστεια και στερεοποιήθηκαν στον πυθμένα της Τηθύος.
Έχουν έντονο πράσινο έως βυσσινί χρώμα ,είναι πολύ συμπαγή και περιέχουν ορυκτά πλούσια σε μέταλλα και ιχνοστοιχεία . Στο πεδινό Μαλεβίζι συναντάμε τα νεότερα Νεογενη πετρώματα που είναι χαλαρά ιζήματα που αποτέθηκαν πάνω σε θαλάσσιες ή λιμναίες λεκάνες , τα συναντάμε κυρίων δυτικά στο Αστυράκι , στην Πυργού, το Λουτράκι τον Άγιο Μύρωνα και σε άλλες θέσεις στα πεδινά.
Όλα αυτά συνθέτουν το έδαφος μα τους σχηματισμούς και την ευφορία του ή την τραχύτητά του. Μας δίνουν πολύτιμες γνώσεις για τις δικές μας δραστηριότητες και συνθέτουν αυτό το μοναδικό γεωμορφολογικό τοπίο, που δίνει δυνατότητες αλλά έχει και όρια.
