Ο Ιστορικός Ναός του Αγίου Χαραλάμπου στον Κρουσώνα
Στο άνω τμήμα του χωριού Κρουσώνα, μόλις 21 χιλιόμετρα από το Ηράκλειο, βρίσκεται ο ιστορικός ναός του Αγίου Χαραλάμπου, ο οποίος αποτελεί σημαντικό θρησκευτικό και πολιτισμικό μνημείο της περιοχής. Ο δίκλιτος ναός είναι αφιερωμένος στον Άγιο Χαράλαμπο και στην Μεταμόρφωση του Σωτήρα, με τον Άγιο Χαράλαμπο να είναι ο πολιούχος του χωριού και η εορτή του να πανηγυρίζεται στις 10 Φεβρουαρίου.
Η ανέγερση του αρχικού κλίτους του ναού τοποθετείται στα όψιμα χρόνια της Βενετοκρατίας, περίπου το 1400. Σε έγγραφο του 1635, η εκκλησία αναφέρεται ως η εκκλησία του «Αφέντη Χριστού», δείχνοντας τη μακρά ιστορία και τη σημασία του ναού στην περιοχή. Μια ακόμη σημαντική μαρτυρία προκύπτει από την αίτηση του Μητροπολίτη Κρήτης Γεράσιμου προς τον Τούρκο πασά τις 15 Μαρτίου 1745, όπου ζητείται η έγκριση για την επιδιόρθωση της εκκλησίας λόγω φθοράς από την πολυκαιρία.
Τα δύο κλίτη του ναού χωρίζονται με μεγάλη καμάρα. Ο επισκέπτης που εισέρχεται μπορεί να δει την εμβληματική εικόνα του Αγίου Χαραλάμπου, γεμάτη τάματα από πιστούς. Δίπλα της βρίσκεται προθήκη με παλαιά εκκλησιαστικά σκεύη και άμφια που μαρτυρούν την πλούσια θρησκευτική παράδοση της περιοχής.
Μια ενδιαφέρουσα ιστορία σχετίζεται με το 1817, όταν η πανούκλα πλήττει την Κρήτη. Στον Κρουσώνα, όλοι οι Τούρκοι πέθαναν, ενώ οι Κρουσανιώτες παρέμειναν ασφαλείς. Έτσι, ο Άγιος Χαράλαμπος συνδέθηκε με την προστασία των χριστιανών και θεωρήθηκε τουρκομάχος. Ως αποτέλεσμα, το ένα κλίτος του ναού αφιερώθηκε στον Άγιο Χαράλαμπο, και στα εικονίσματα απεικονίζεται ο άγιος να ποδοπατεί μια μαυροφόρα γυναίκα, συμβολίζοντας την πανούκλα.
Ο ναός του Αγίου Χαραλάμπου είναι ένα ζωντανό μνημείο που συμβολίζει την πίστη, την ιστορία και την παράδοση της Κρήτης, προσελκύοντας πιστούς και επισκέπτες που αναζητούν να γνωρίσουν την πολιτισμική κληρονομιά του νησιού
Σήμερα ο ναός βρίσκεται σε φάση ανακαίνισης και η λειτουργία για την μνήμη του Αγίου θα πραγματοποιηθεί στον ναό της Αγίας Τριάδας στην κεντρική Πλατεία του Κρουσώνα.
Ο Άγιος Χαράλαμπος είναι Ιερομάρτυρας της Χριστιανοσύνης.
Στις πηγές αναφέρεται και ως Χαράλαμπος, όπως έχει επικρατήσει να αναφέρεται και ως Χαραλάμπιος. Η μνήμη του εορτάζεται σε Ανατολή και Δύση στις 10 Φεβρουαρίου. Την ημέρα αυτή γιορτάζουν όσοι και όσες φέρουν τα ονόματα Χαραλάμπης, Χαραλαμπία και Χαρίλαος.
Σύμφωνα με τους συναξαριστές, ο Χαραλάμπης γεννήθηκε και έζησε στη Μαγνησία της Μικράς Ασίας, επί αυτοκράτορος Σεπτιμίου Σεβήρου (192-211). Όταν ο ρωμαίος αυτοκράτορας εξαπέλυσε απηνείς διωγμούς κατά των Χριστιανών, ο Χαράλαμπος, που ήταν τότε ιερέας, συνελήφθη με διαταγή του επάρχου Λουκιανού.
Ο ίδιος ο Λουκιανός τον υπέβαλε σε φρικτά βασανιστήρια για να αρνηθεί την πίστη του. Όταν ο Χαράλαμπος διακήρυξε με παρρησία την πίστη του, ο Λουκιανός προσπάθησε με το ξίφος του να πληγώσει το σώμα του. Όμως, ως εκ θαύματος, το χέρι με το οποίο κρατούσε το ξίφος αποκόπηκε κι έμεινε κρεμασμένο στο σώμα του Χαράλαμπου. Τότε, ο Άγιος προσευχήθηκε και το χέρι του Λουκιανού συγκολλήθηκε στο σώμα του.
Βλέποντας αυτό το θαύμα, πολλοί από τους παρισταμένους πίστεψαν στον αληθινό Θεό, ανάμεσά τους οι δήμιοι Βάπτος και Πορφύριος, οι οποίοι συνεορτάζονται με τον Άγιο Χαράλαμπο στις 10 Φεβρουαρίου. Ταπεινωμένος, ο Λουκιανός διέταξε τον αποκεφαλισμό του Χαραλάμπη, αφού πρώτα τον διαπόμπευσε δια μέσου της πόλης, όπως αναφέρει το sansimera.gr.
Τμήματα των λειψάνων του Αγίου Χαραλάμπη φυλάσσονται στη μονή του Αγίου Στεφάνου στα Μετέωρα και στον ομώνυμο ναό των Θεσπιών Βοιωτίας. Στον Άγιο αποδίδονται δύο θαύματα: Η διάσωση της Ζακύνθου από την πανούκλα το 1728 και η αποτροπή πυρπόλησης των Φιλιατρών από τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής στις 19 Ιουλίου του 1944, όταν ο Άγιος παρουσιάστηκε στον ύπνο του διοικητή τους και του άλλαξε γνώμη. Ο Άγιος Χαράλαμπος είναι πολιούχος της Πρέβεζας, του Πύργου Ηλείας, των Φιλιατρών και της Κέας, καθώς και προστάτης των πασχόντων από λοιμώδεις νόσους και των μαρμαράδων.
Απολυτίκιο
Ως στύλος ακλόνητος, της Εκκλησίας Χριστού, και λύχνος αείφωτος της οικουμένης σοφέ, εδείχθης Χαράλαμπες· έλαμψας εν τω κόσμω, δια του μαρτυρίου, έλυσας των ειδώλων, την σκοτόμαιναν μάκαρ. Διό εν παρρησία Χριστώ, πρέσβευε σωθήναι ημάς.
