Μέσα στην ιδιαίτερη μέριμνά της για τους κεκοιμημένους, ἡ Αγία Ὀρθόδoξη Εκκλησία μας έχει καθορίσει ξεχωριστή ημέρα της εβδομάδος γι᾿ αυτούς. Κάθε Σάββατο δηλαδή.
Μπορεί η ἡ Κυριακή να είναι η ημέρα της Αναστάσεως του Ιησού Χριστού, έτσι και το Σάββατο είναι ἡ ημέρα των κεκοιμημένων, για να τους μνημονεύουμε και να έχουμε (ἐπι)κοινωνία μαζί τους.
Σε κάθε προσευχή και ιδιαίτερα στις προσευχές του Σαββάτου ο πιστός μνημονεύει τους οικείους, συγγενείς και προσφιλείς, ακόμη και τους εχθρούς του που έφυγαν από τον κόσμο αυτό, αλλά ζητά και τις προσευχές της Εκκλησίας γι’ αυτούς.
Στο δίπτυχο, που φέρνουμε μαζί με το πρόσφορο για τη θεία Λειτουργία, γράφονται τα ονόματα των ζωντανών και των νεκρών, τα οποία μνημονεύονται.
Ψυχοσάββατα στο Μαλεβίζι: Μνήμη και Προσευχή για τους Κεκοιμημένους
Στο Μαλεβίζι, όπως και σε όλη την Ελλάδα, τα Ψυχοσάββατα διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη θρησκευτική παράδοση και την πνευματική ζωή της κοινότητας. Αυτές οι ημέρες, αφιερωμένες στους κεκοιμημένους, προσφέρουν στους πιστούς την ευκαιρία να μνημονεύσουν τους αγαπημένους τους που έχουν αποβιώσει, ενισχύοντας τη σύνδεση τους με την Εκκλησία και την πίστη τους.
Σύμφωνα με την παράδοση, τα Ψυχοσάββατα είναι δύο: το πρώτο καταγράφεται πριν από την Κυριακή της Απόκρεω και το δεύτερο πριν από την Κυριακή της Πεντηκοστής. Αυτές οι ημέρες είναι ειδικά αφιερωμένες στη μνήμη όλων όσων έχουν αποβιώσει και προσφέρονται στην Εκκλησία για προσευχές και λειτουργίες.
Κατά τη διάρκεια των Ψυχοσάββατων, οι πιστοί προσεύχονται και μνημονεύουν τους κεκοιμημένους τους κατά τη διάρκεια της Θείας Λειτουργίας. Οι λειτουργίες περιλαμβάνουν τρισάγια και μνημόσυνα στους τάφους των αγαπημένων προσώπων, προσφορά κολλύβων και ελεημοσύνες στους φτωχούς. Οι κάτοικοι του Μαλεβιζίου συμμετέχουν μαζικά στις λειτουργίες αυτές, επιδεικνύοντας την πίστη και την αγάπη τους προς τους αποθανόντες.
Σε ετήσια βάση η Εκκλησία έχει καθορίσει δύο Σάββατα, τα οποία αφιερώνει στους κεκοιμημένους της.
Είναι τα μεγάλα Ψυχοσάββατα· το ένα πριν από την Κυριακή της Απόκρεω και το άλλο πριν από την Κυριακή της Πεντηκοστής.
Με το δεύτερο Ψυχοσάββατο διατρανώνεται η πίστη μας για την καθολικότητα της Εκκλησίας, της οποίας την ίδρυση και τα γενέθλια (στη γη) γιορτάζουμε την Πεντηκοστή. Μέσα στη μία Εκκλησία περιλαμβάνεται η στρατευόμενη, εδώ στη γη, και η θριαμβεύουσα στους ουρανούς.
Το Ψυχοσάββατο πριν από την Κυριακή της Απόκρεω έχει το εξής νόημα: Η επόμενη ημέρα είναι αφιερωμένη στη Δευτέρα Παρουσία του Κυρίου, εκείνη τη φοβερή ημέρα κατά την οποία όλοι θα σταθούμε μπροστά στο θρόνο του μεγάλου Κριτή.
Για το λόγο αυτό με το Μνημόσυνο των κεκοιμημένων ζητούμε από τον Κύριο να γίνει ίλεως, να σπλαχνισθεί, και να δείξει τη συμπάθεια και τη μακροθυμία του, όχι μόνο σε μας αλλά και στους αδελφούς μας που έχουν φύγει, και όλους μαζί να μας κατατάξει μεταξύ των υιών της Επουράνιας Βασιλείας Του.
Κατά τα δύο μεγάλα Ψυχοσάββατα η Εκκλησία μας καλεί σε μία παγκόσμια ανάμνηση «πάντων των απ’ αιώνος κοιμηθέντων ευσεβώς επ’ ελπίδι αναστάσεως ζωής αιωνίου».
Μνημονεύει:
* Όλους εκείνους που υπέστησαν «άωρον θάνατον» (ξαφνικό), σε ξένη γη και χώρα, σε στεριά και σε θάλασσα.
* Εκείνους που πέθαναν από λοιμική ασθένεια (επιδημίες), σε πολέμους, σε παγετούς, σε σεισμούς και θεομηνίες.
* Όσους κάηκαν ή χάθηκαν.
* Εκείνους που ήταν φτωχοί και άποροι και δεν φρόντισε κανείς να τους τιμήσει με τις ανάλογες Ακολουθίες και τα Μνημόσυνα.
Του Στέργιου Ν. Σάκκου
Ο λόγος που το καθιέρωσε η Εκκλησία μας, παρ’ ότι κάθε Σάββατο είναι αφιερωμένο στους κεκοιμημένους, είναι ο εξής: Επειδή πολλοί κατά καιρούς απέθαναν μικροί ή στην ξενιτιά ή στη θάλασσα ή στα όρη και τους κρημνούς ή και μερικοί, λόγω πτώχειας, δεν αξιώθηκαν των διατεταγμένων μνημοσυνών, «οι θείοι Πατέρες φιλανθρώπως κινούμενοι θέσπισαν το μνημόσυνο αυτό υπέρ πάντων των άπ’ αιώνος εύσεβώς τελευτησάντων Χριστιανών».
Αν και όλα τα Σάββατα του έτους είναι αφιερωμένα στις ψυχές των χριστιανών, που έχουν πεθάνει ανά τους αιώνες, με την ελπίδα της ανάστασης τους κατά τη Δευτέρα Παρουσία, η Εκκλησία τιμά και ειδικά τη μνήμη τους, τα δύο προαναφερθέντα ψυχοσάββατα.. Τα δύο Ψυχοσάββατα τιμώνται από τους πιστούς με μνημόσυνα στις εκκλησίες, τρισάγια στους τάφους των προσφιλών τους προσώπων, μοίρασμα κολλύβων και ελεημοσύνες στους φτωχούς.
Τα κόλλυβα είναι σιτάρι βρασμένο. Η λέξη προέρχεται από την αρχαιοελληνική λέξη κόλλυβος, που σημαίνει κόκκος δημητριακών καρπών..
Πέρα όμως από τα επίσημα Ψυχοσάββατα, κατά περιοχές υπάρχουν κι άλλα Σάββατα που αφιερώνονται στη μνήμη των νεκρών, όπως για παράδειγμα το Σάββατο πριν τη γιορτή του Αγίου Δημητρίου στη Θεσσαλονίκη. Επίσης, στην Αθήνα έχουν ακόμη δύο ψυχοσάββατα.
Το Σάββατο της Τυρινής και το Σάββατο της πρώτης εβδομάδας των Νηστειών, που είναι γνωστό και σαν Ψυχοσάββατο των Αγίων Θεοδώρων.
Δείτε στο παρακάτω βίντεο
Πόσα και ποια είναι τα Ψυχοσάββατα;
Ποιο το νόημα του Ψυχοσάββατου;
Γιατί κάνουμε μνημόσυνα στις 3 ημέρες, στις 9, στις 40 και στο ένα έτος;
Γιατί φτιάχνουμε κόλλυβα και τι συμβολίζουν;
Ομιλεί και επεξηγεί ο Αρχιμανδρίτης της Ιεράς Μητροπόλεως Ρόδου, Αθανάσιος Μισσός.
Κινητές και Μεγάλες Εορτές- Αργίες για το Πάσχα του 2025
- 9/2/2025: Τελώνου και Φαρισαίου – Αρχή Τριωδίου
- 16/2/2025: Του Ασώτου
- 20/2/2025: Τσικνοπέμπτη
- 22/2/2025: Α' Ψυχοσάββατο
- 23/2/2025: Αποκριά (Της Απόκρεω)
- 2/3/2025: Αποκριά (Της Τυροφάγου)
- 3/3/2025: Καθαρά Δευτέρα
- 8/3/2025: Του Αγίου Θεοδώρου
- 9/3/2025: Κυριακή της Ορθοδοξίας
- 16/3/2025: Γρηγορίου του Παλαμά
- 12/4/2025: Του Λαζάρου
- 13/4/2025: Κυριακή των Βαίων
- 14/4/2025: Μεγάλη Δευτέρα
- 15/4/2025: Μεγάλη Τρίτη
- 16/4/2025: Μεγάλη Τετάρτη
- 17/4/2025: Μεγάλη Πέμπτη
- 18/4/2025: Μεγάλη Παρασκευή
- 19/4/2025: Μεγάλο Σάββατο
- 20/4/2025: Το Άγιο Πάσχα
- 21/4/2025: 2η μέρα του Πάσχα
- 22/4/2025: Των Αγίων Ραφαήλ, Νικολάου και Ειρήνης (Μυτιλήνης)
- 22/4/2025: 3η Διακαινησίμου (Λαμπροτρίτη)
- 23/4/2025: Του Αγίου Γεωργίου
- 23/4/2025: 4η Διακαινησίμου
- 24/4/2025: 5η Διακαινησίμου
- 25/4/2025: Του Αγίου Μάρκου (Ευαγγελιστής και Απόστολος)
- 25/4/2025: 6η Διακαινησίμου
- 25/4/2025: Ζωοδόχου Πηγής
- 26/4/2025: 7η Διακαινησίμου
- 27/4/2025: Του Θωμά
- 4/5/2025: Των Μυροφόρων
- 11/5/2025: Του Παραλύτου
- 29/5/2025: Της Αναλήψεως
- 7/6/2025: Β' Ψυχοσάββατο
- 8/6/2025: Πεντηκοστή
- 9/6/2025: Του Αγίου Πνεύματος
- 15/6/2025: Των Αγίων Πάντων
