Η Κρήτη ιστορικά ανά τους αιώνες αποτέλεσε πολλές φορές λόγω της στρατηγικής της σημαχίας το μήλο της έριδας. Κατακτητές πολλοί πέρασαν από το νησί, άφησαν το χνάρι τους σε κάθε γωνιά της λεβεντογέννας και γνώρισαν τη ματαιότητα των εγχειρημάτων τους μπροστά στην άσβηστη φλόγα της ελευθερίας σε τούτη την εσχατιά της Ευρώπης.
Ιδεολόγος , εραστης της αρχαιότητας και πολυσχιδής προσωπικότητα , ο Τζον Πεντλέμπουρυ , γεννημένος στο Λονδίνο το 1904 , στάλθηκε με το καμουφλάζ του Β υποπρόξενου της Αγγλίας στην Κρήτη , ενώ υποπρόξενος ήταν ο Ηλιάδης, το 1940-41. Ένα μήνα πριν την ιταλική επίθεση οι Άγγλοι φιλοδοξούν να αποκτήσουν βάση ναυτική στο λιμάνι της Σούδας. Αν επιτύχει η υπεράσπιση της Κρήτης , δε θα πληγεί και η άμυνα της Αιγύπτου.
Ένας κατάσκοπος με τέλεια γνώση της νεοελληνικής. Αρχαιολόγος επί πέντε χρόνια στην Κνωσσό, συμπράττοντας με τον Evans ,και συντάσσοντας ένα ογκώδες αρχαιολογικό ΄έργο με τίτλο «Οι αρχαιότητες της Κνωσσού». επιμελητής του Βρετανικού αρχαιολογικού ινστιτούτου της Κνωσσού, αρχηγός της
« Ιντέλιτζενς σέρβις» στην κεντρική Κρήτη, ο Τζον Πεντλέμπουρυ , καλλιεργεί το δικό του όραμα και κυκλοφορεί ως «χαμαιλέον» .
Πότε πίνει τσικουδιά και θυμοσοφεί με τη στολή του κρητικού στα ορεινά χωριά της Κρήτης . Πότε με το κράνος και τη σκαπάνη του αρχαιολόγου, ανακαλύπτει επίμονα τους θησαυρούς της Κρήτης και πότε με τη στολή του αξιωματικού κατευθύνει τους ποικίλους και πολύμορφους ιστούς της κατασκοπευτικής του δράσης.
Οργανώνει ένα πολύπλοκο δίκτυο πρακτόρων , ελέγχει τον τύπο και εξαγοράζει δημοσίους υπαλληλους χαρίζοντας ακόμα και χρυσά ρολόγια. Αμοίβει αδρά για να του φέρνουν πληροφορίες από τη Δωδεκάνησο , καθώς προπαρασκευαζόταν η κατάληψη της , όπως και άλλων ελληνικών νησιών από τους Άγγλους. Στη γυναίκα του , πίνοντας την αγαπημένη του τσικουδιά , γράφει αποκαλύπτοντας τους μύχιους πόθους του.
Ο Τζον Πεντλεμπουρυ σε χωριό της Κρήτης
« Θα είναι μεγάλο γλέντι να πάρουμε πίσω την Ελλάδα , τα νησιά και βέβαια τα Δωδεκάνησα . Το όνειρό μου από χρόνια όπως ξέρεις».
Όμως οι Γερμανοί, καταφτάνουν με αεροπορικές δυνάμεις και αλεξιπτωτιστές, και ο «Λόρενς της Κρήτης» όπως τον χαρακτήρισε ο ο ιστορικός του αντίπαλος , γερμανός αξιωματικός Κύνσμπεργκ , έμελλε , να αφήσει την τελευταία του πνοή , κάτω από τα ερείπια, καθώς το παράτολμο σχέδιο που είχε οργανώσει , δεν είχε το προσδωκόμενο αποτέλεσμα. Επίιθεση από κάθε ταράτσα της ανοικτής πόλης του Ηρακλείου , όπου σκοπευτές πυροβολούσαν κατά των επιτιθέμενων Γερμανών. Κύριο σημείο επίθεσης το τότε ξενοδοχείο «Ελβετία», (Μικρό Χαμαμάκι), από την ταράτσα του οποίου δίνονταν μια άνιση μάχη. Το σπίτι στο παλαιό Ηράκλειο του Πεντλέμπορυ , γιάφκα , όπως αποκαλύφθηκε σε μετέπειτα έρευνα, γεμάτη όπλά, πυρομαχικά και πολύτιμα αρχεία, σωριάζεται σε άμορφη μάζα από τους βομβαρδισμούς.
Αν επιβίωνε , θα κατάφερνε να κρατήσει επαναστατημένο ολόκληρο το νησί και τη Δωδεκάνησο, παραδέχεται σε έγγραφά του , ο ιπποτικός του αντίπαλος, Κύνσπεργκ.« Ο Λόρενς της Κρήτης» , προς τον οποίο βρέθηκαν εκατοντάδες ενθουσιώδεις επιστολές ,από ευρείς κύκλους της Κρήτης που τόσο οικονομικά, όσο και πολιτικά , υποστήριζαν τη δράση του.
Οι θρύλοι βέβαια , ποτέ δεν τελειώνουν σε μία και μόνο εκδοχή. Πολλοί πίστευαν κρατώντας τη δράση και την ισχύ του ζωντανή, ότι κατόρθωσε λαβωμένος να αποσυρθεί στα ορεινά. , ο πρόμαχος της ελευθερίας του νησιού, έμεινε στην ιστορία, ως ο απόλυτος κατάσκοπος , ερευνητής, που με την απλότητα της περιβολής του αλλά και τη μόρφωση , ενός ιδιοφυούς πνεύματος , χτύπησε το ναζισμό και κράτησε τη φλόγα της επαναστατημένης Κρήτης .
Συραγώ Χορταριά