Ο Πρωτογενής τομέας, στις μέρες μας, αντιμετωπίζει πολλαπλές προκλήσεις, τόσο ενδογενείς όσο και εξωγενείς. Η μείωση του αυξημένου κόστους παραγωγής, η σταθεροποίηση των τιμών αλλά και η ενίσχυση του βαθμού οργάνωσης των αγροτών είναι κυρίως ενδογενείς προκλήσεις. Από την άλλη, ο ισχυρός παγκόσμιος ανταγωνισμός , η υποβάθμιση των οικοσυστημάτων, ως απόρροια της εντατικοποίησης της γεωργίας αλλά και η κλιματική αλλαγή, είναι μερικές μόνο, από τις λεγόμενες εξωγενείς.
Εξ αυτών, βέβαια η κλιματική αλλαγή, αποτελεί το πιο σύνθετο πρόβλημα, που απασχολεί τη Διεθνή Κοινότητα, εδώ και 25 χρόνια. Αποτελεί επίσης και ένα ύψιστης σημασίας εθνικό ζήτημα, ειδικά για τον παραγωγικό κλάδο, καθώς επιδρά άμεσα στην εγχώρια αγροτική οικονομία.
Αγροτική Ανάπτυξη και κλιματική αλλαγή, δύο έννοιες ασυμβίβαστες μέχρι σήμερα. Αφού η αγροτική παραγωγή εξαιτίας της ραγδαίας αλλαγής του κλίματος κινδυνεύει, λόγω της απώλειας καλλιεργήσιμης γης, των μικρότερων καλλιεργητικών περιόδων, της αβεβαιότητας σχετικά με το είδος και το χρόνο εγκατάστασης συγκεκριμένων καλλιεργειών αλλά και της μεταβολής που προκαλείται στη διασπορά εχθρών και ασθενειών.
Στην Ελλάδα, πρόσφατη μελέτη ερευνητικού ινστιτούτου, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι, για την εικοσαετία 2046-2065, το 60% των καλλιεργήσιμων εκτάσεων, θα μετατραπεί σε ξηρικό.
Η Ευρώπη , αντιμετωπίζει ήδη, τα πρώτα αντιληπτά αποτελέσματα. Οι ιδιαίτερα υψηλές θερμοκρασίες έχουν ως συνέπεια την έξαρση των πυρκαγιών, ενώ οι επαναλαμβανόμενες ισχυρές βροχοπτώσεις και πρωτοφανείς πλημμύρες, προκαλούν σε αρκετές περιοχές ιδιαίτερα σημαντικές καταστροφές στην παραγωγή αλλά και στις υποδομές.
Η ανάγκη βεβαίως προσδιορισμού και αντιμετώπισης των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, ειδικά στη γεωργία, οφείλεται κυρίως, στο γεγονός ότι αναμένεται να μεταβάλλει τα αποθέματα τροφής σε παγκόσμιο επίπεδο, τη στιγμή που ήδη στον αναπτυσσόμενο κόσμο, περίπου ένα δις άνθρωποι υποσιτίζονται. Η αύξηση των ακραίων καιρικών συμβάντων μπορεί να οδηγήσει σε απρόβλεπτες αλλαγές στις αποδόσεις, στην αύξηση των τιμών και σε αλλαγές σε εμπορικά ισοζύγια, μεταξύ χωρών, λόγω του κυρίαρχου ρόλου του γεωργικού τομέα στις οικονομίες τους. Ενδεικτικό είναι ότι, λόγω της αύξησης της θερμοκρασίας, παρατηρείται πολλαπλασιασμός των καλλιεργούμενων εκτάσεων σιταριού στη Βορειοδυτική Ευρώπη, ενώ αντίθετα στις Ευρωμεσογειακές χώρες, το αντίστοιχο μέγεθος, μειώνεται.
Στην Ελλάδα δυστυχώς, η κλιματική αλλαγή τείνει να γίνει το εύκολο άλλοθι για να κρύψει σοβαρές πολιτικές ευθύνες για μεγάλες καταστροφές, αντί να ανεβάζει τον πήχη των στοχεύσεων για την προστασία του περιβάλλοντος, των πολιτών αλλά και της παραγωγικής δραστηριότητας. Προς επιβεβαίωση των παραπάνω, η χώρα μας μόλις τον Νοέμβριο του 2017 κατετάγη 23η μεταξύ των 28 κρατών-μελών της Ε.Ε, όσον αφορά την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
Παρά το γεγονός ότι πλήθος Μέτρων-Δράσεων του Π.Α.Α 2014-2020 (της προηγούμενης κυβέρνησης), στοχεύουν ακριβώς, τόσο στην προσαρμογή-εκπαίδευση του Πρωτογενούς Τομέα απέναντι στην κλιματική αλλαγή, όσο και στην αντιμετώπιση-αποκατάσταση των αρνητικών επιπτώσεων, πολλά από αυτά (1,5 χρόνο πριν τη λήξη του Π.Α.Α), παραμένουν ανενεργά, ενώ άλλα που τέθηκαν σε εφαρμογή, καρκινοβατούν. Ενδεικτικά, σε αναμονή παραμένουν:
Το Μέτρο 2, Γεωργικού Σύμβουλοι που σκοπό έχει, μέσω ενός συστήματος παροχής συμβουλών , την υποστήριξη των γεωργών για τη βελτίωση των οικονομικών και περιβαλλοντικών επιδόσεων της εκμετάλλευσής τους. Το Υπομέτρο 5.2 «Επενδύσεις αποκατάστασης των ζημιών που προκαλούνται στο γεωργικό κεφάλαιο από φυσικά φαινόμενα και δυσμενείς καιρικές συνθήκες», που αφορά ενισχύσεις που διασφαλίζουν τη δυνατότητα των γεωργών και των κτηνοτρόφων που επλήγησαν, να ανασυστήσουν τις εκμεταλλεύσεις τους και να παραμείνουν στις αγροτικές περιοχές της χώρας. Η δράση 4.1.2 «Υλοποίηση επενδύσεων που συμβάλλουν στην εξοικονόμηση ύδατος», ένα σημαντικότατο αναπτυξιακό εργαλείο, διαθέσιμο στην κατεύθυνση της μείωσης του κόστους παραγωγής αλλά και της προσαρμογής-αντιμετώπισης των αρνητικών επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Το Μέτρο 8 «Επενδύσεις στην ανάπτυξη δασικών περιοχών και στη βελτίωση της βιωσιμότητας των Δασών». Η ύπαρξη δάσους σε μια περιοχή, δρα προστατευτικά για το έδαφος, μειώνοντας σημαντικά τον κίνδυνο διάβρωσης, συμβάλλοντας στη μείωση του φαινομένου του θερμοκηπίου και των αρνητικών επιπτώσεων που οφείλονται στην κλιματική αλλαγή.
Υπάρχουν δυστυχώς και άλλα πολλά που θα μπορούσε κανείς να επισημάνει, όπως την μη ολοκλήρωση έως τώρα και τις αδικαιολόγητες παρατάσεις, στα περίφημα διαχειριστικά σχέδια των βοσκών, αλλά και την απραξία των υπεύθυνων στην αναγκαία αναθεώρηση του κανονισμού ασφάλισης του ΕΛΓΑ (εγκρίθηκε το 2011), ώστε να ενταχθούν σε αυτόν φαινόμενα ή καταστάσεις που δεν είχαν προβλεφθεί μέχρι σήμερα και οφείλονται κυρίως στην κλιματική αλλαγή. Είναι ένα θέμα που έχει τεθεί επανειλημμένα από όλους, παρόλα αυτά όμως η Κυβέρνηση, αντί να προχωρήσει στην απαραίτητη εναρμόνιση του κανονισμού με τα νέα δεδομένα, αρκείται στην επιλεκτική-πελατειακή κατά τη συνήθη πρακτική της, παροχή επιδομάτων de mimimis.
Ας μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλο μας. Όταν θέλουμε να συζητήσουμε για αγροτική ανάπτυξη, πρέπει να είμαστε διατεθειμένοι να μιλήσουμε και για πλήρη επανεκκίνηση του αγροτικού τομέα και με τις πολιτικές που ακολουθούνται τα τελευταία σχεδόν 4 χρόνια: Με τις ασφαλιστικές-φορολογικές εισφορές να στραγγαλίζουν το αγροτικό εισόδημα, την έλλειψη κινήτρων για επενδύσεις, την ανασφάλεια να επικρατεί στην αγορά, κοινώς και με το κράτος απέναντι στο γεωργό, κτηνοτρόφο, μεταποιητή και όχι συνοδοιπόρο του, δεν μπορούμε να μιλάμε για ανάπτυξη.
Το ζήτημα της κλιματικής αλλαγής χρειάζεται γενναίες πολιτικές που θα στοχεύουν σε λύσεις και όχι σε αδιέξοδα. Χρειάζεται προσαρμογή που μπορεί να επιτευχθεί, μόνο μέσω της εκπαίδευσης . χρειάζεται εγρήγορση που μπορεί να λειτουργήσει μόνο μέσω της σωστής ενημέρωσης και χρειάζεται προετοιμασία που μπορεί να προσδώσει πρόληψη και ασφάλεια μόνο μέσω της παροχής-εφαρμογής αποτελεσματικών κινήτρων –μέτρων και νέων τεχνολογιών.
Η κλιματική αλλαγή είναι ένα ζήτημα που δεν δικαιολογεί καμία αδράνεια από κανέναν, τόσο σε εθνικό, όσο και σε προσωπικό επίπεδο. Είναι ένα ζήτημα που μοιραία θα το βρούνε μπροστά τους και οι επόμενες γενιές και είναι ευθύνη όλων μας, να πράξουμε τα μέγιστα για να τους εξασφαλίσουμε ένα ασφαλές και βιώσιμο περιβάλλον.
Τίποτα δεν μας ανήκει…Όλα είναι δανεικά από τα παιδιά μας.
- Ο Ανδρέας Στρατάκης είναι Πρόεδρος της Ένωσης Ηρακλείου και υποψήφιος βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας