Ο πρώτος καταγεγραμμένος εορτασμός των Ολυμπιακών Αγώνων στην αρχαιότητα σημειώθηκε στην Αρχαία Ολυμπία,στις 23 Ιουλίου του 776 π.Χ. Είναι σχεδόν σίγουρο ότι αυτή δεν ήταν η πρώτη φορά που γίνονταν οι Αγώνες γενικά, ήταν όμως η πρώτη φορά που έγινε γνωστή και έμεινε στην ιστορία ως η επέτειος των Ολυμπιακών Αγώνων.Οι Ολυμπιακοί αγώνες ξεκίνησαν από τους αρχαίους Έλληνες, που ήθελαν να διοργανώσουν μία εκδήλωση πανελλήνιου χαρακτήρα, όπου θα έφερνε μαζί αθλητές από κάθε γωνιά της Ελλάδας, οι οποίοι θα αγωνίζονταν για να τιμήσουν την πατρίδα τους.Οι Ολυμπιακοί Αγώνες πρωτάρχισαν το 776 π.Χ. στην Ολυμπία της Ήλιδας, με τη συμμετοχή αθλητών απ’ όλο τον ελληνικό κόσμο της αρχαιότητας.
Κατείχαν τόσο σημαντική θέση στη ζωή των Ελλήνων, ώστε το μεταξύ τους διάστημα, η Ολυμπιάδα, χρησιμοποιήθηκε ως βάση του χρονολογικού συστήματός τους. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες πέρασαν από διάφορες φάσεις ακμής και παρακμής, έως ότου καταργήθηκαν από τον αυτοκράτορα του Βυζαντίου θεοδόσιο τον Μέγα το 393 μ.Χ. ως ειδωλολατρικοί. 1503 χρόνια αργότερα αναβίωσαν, χάρις στις ενέργειες δύο ανθρώπων, του γάλλου βαρώνου Πιερ Ντε Κουμπερτέν (1836-1937) και του έλληνα λόγιου και επιχειρηματία Δημητρίου Βικέλα (1835-1908).
Οι αγώνες διεξάγονταν μετά το θερινό ηλιοστάσιο και πάντα κάθε τέσσερα χρόνια. Η τετραετία αυτή ονομαζόταν πενθετηρίς. Οι πενθετηρίες έπαιρναν ως ονομασία τον αύξοντα αριθμό της εκάστοτε Ολυμπιάδας. Η πρώτη διοργάνωση συνεπώς, σημειώνεται στην Ολυμπία, το 776 π.Χ., με το όνομα 1η Ολυμπιάδα. Κατά τη διάρκεια της κάθε Ολυμπιάδας, κυριαρχούσε εκεχειρία και έπαυαν όλες οι εχθρικές και πολεμικές πράξεις, ως ένδειξη σεβασμού στους προγόνους και στην ενωμένη Ελλάδα.
Το αρχαιολογικό ενδιαφέρον των Γάλλων αρχικά και των Γερμανών μετέπειτα για τους θησαυρούς της Αρχαίας Ολυμπίας, σε συνδυασμό με την ανάγκη των λαών για παγκόσμια άμιλλα και ειρήνη, αναθέρμαναν τον 19ο αιώνα την ιδέα της αναβίωσης των Ολυμπιακών Αγώνων. Το 1834 και το 1836, σουηδοί φίλαθλοι, εμπνεόμενοι από την αρχαία Ελλάδα, οργάνωσαν Ολυμπιακούς Αγώνες στην πόλη Χέλσινμποργκ.
Σύμφωνα με έναν μύθο για την ονομασία και την αρχή της Ολυμπιάδας, στην τοποθεσία της Αρχαίας Ολυμπίας πάλεψε ο Δίας με τον Κρόνο για την εξουσία της Γης και μετά την μάχη, διεξάχθηκαν οι πρώτοι Ολυμπιακοί αγώνες με αθλητές τους Ολύμπιους θεούς, για τον εορτασμό της έκβασης της μάχης και της νίκης του Ολύμπιου Δία.Σταδιακά, από το 776 π.Χ. και μετά, άρχισαν να αποκτούν μεγάλη δόξα, με το απόγειο τους να σημειώνεται κατά τον πέμπτο και τον έκτο αιώνα π.Χ. Τα αθλήματα άρχισαν να επεκτείνονται, φτάνοντας να είναι πάνω από είκοσι διαφορετικά αγωνίσματα.
Στις 23 Ιουνίου 1894 ψηφίστηκε ομόφωνα η ανασύσταση του αρχαίου θεσμού και μάλιστα όλοι συμφώνησαν η πρώτη αναβίωση να πραγματοποιηθεί στην Αθήνα, σηματοδοτώντας έτσι μία καινούρια αρχή, στην πατρίδα τους. Έτσι, το 1896, οι σύγχρονοι αγώνες κατάφεραν να γνωρίσουν διεθνή αναγνώριση και να αναβιώσουν οριστικά με την ονομασία Ολυμπιακοί Αγώνες.
Άρχισαν στις 6 Απριλίου, ανήμερα του Πάσχα, μπροστά σε 100.000 θεατές.295 αθλητές από δεκαπέντε χώρες πήραν μέρος στην πρώτη Ολυμπιάδα. Μερικά αγωνίσματα, όπως το τρέξιμο, πάλη, άλμα εις μήκος και ρίψη δίσκου διατηρήθηκαν από τους παλιούς αγώνες. Προστέθηκαν όμως και νέα αθλήματα, όπως η ποδηλασία, η ξιφασκία και η σκοποβολή. Ο νικητής του μαραθώνιου των 42 χιλιομέτρων ήταν ο Έλληνας Σπύρος Λούης.