Το νόμισμα, το οποίο φέρει το όνομα Σπονσιανός και το πορτρέτο του, ανακαλύφθηκε πριν από 300 και πλέον χρόνια στην Τρανσυλβανία, είχε θεωρηθεί πλαστό και κλειδώθηκε σε ντουλάπι μουσείου.
Ο επικεφαλής της έρευνας, καθηγητής Πολ Πίρσον, από το University College του Λονδίνου, δήλωσε στο BBC News έκπληκτος από την ανακάλυψη.
«Βρήκαμε έναν αυτοκράτορα. Μέχρι σήμερα θεωρείτο πως επρόκειτο για “πλαστή” φιγούρα, την οποία οι ειδικοί δεν είχαν πάρει σοβαρά. Όμως θεωρούμε πως ήταν πραγματικό πρόσωπο και διαδραμάτισε ρόλο στην Ιστορία» τόνισε.
Το νόμισμα ήταν μέρος ενός μικρού θησαυρού που ανακαλύφθηκε το 1713. Εθεωρείτο ότι ήταν ένα γνήσιο ρωμαϊκό νόμισμα μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα, όταν οι ειδικοί υποψιάστηκαν ότι μπορεί να είχαν παραχθεί από πλαστογράφους της εποχής, λόγω του σχεδόν ακατέργαστου σχεδιασμού του.
Το 1863 ο Χένρι Κοέν, ο κορυφαίος νομισματογνώστης της εποχής στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας, εξέτασε το νόμισμα, για να δει αν άξιζε να το εντάξει στον κατάλογό του με τα ρωμαϊκά νομίσματα. Ο Κοέν δεν το χαρακτήρισε απλώς ψεύτικο, αλλά και κακοφτιαγμένο. Άλλοι ειδικοί συμφώνησαν και μέχρι σήμερα ο Αυτοκράτορας Σπονσιανός ήταν «εξόριστος» από την ιστορία.
Αλλά ο καθηγητής Πίρσον υποψιάστηκε το αντίθετο όταν είδε φωτογραφίες του νομίσματος, ενώ πραγματοποιούσε έρευνα για ένα βιβλίο σχετικά με την ιστορία της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Μπορούσε να διακρίνει γρατσουνιές στην επιφάνειά του, οι οποίες πίστευε ότι ενδεχομένως να είχαν δημιουργηθεί από την κυκλοφορία του νομίσματος.
Ο καθηγητής επικοινώνησε με το Μουσείο Hunterian στο Πανεπιστήμιο της Γλασκώβης, όπου το νόμισμα ήταν κλειδωμένο σε ντουλάπι μαζί με άλλα τρία από τον αρχικό θησαυρό, και ρώτησε αν θα μπορούσε να συνεργαστεί με τους ερευνητές εκεί.
Ποιος ήταν ο Σπονσιανός;
Οι ερευνητές πιστεύουν ότι ήταν ένας στρατιωτικός διοικητής που αναγκάστηκε να στεφθεί ως αυτοκράτορας της πιο μακρινής και δύσκολης στην υπεράσπιση επαρχίας της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, που ονομαζόταν Δακία.
Οι αρχαιολογικές μελέτες δείχνουν ότι η περιοχή της Ρουμανίας αποκόπηκε από την υπόλοιπη ρωμαϊκή αυτοκρατορία γύρω στο 260 μ.Χ., και εκκενώθηκε μόνο μεταξύ 271 και 275 μ.Χ.
Περικυκλωμένος από εχθρούς και αποκομμένος από τη Ρώμη, ο Σπονσιανός πιθανότατα ανέλαβε ως ανώτατος διοικητής κατά τη διάρκεια μιας περιόδου χάους και εμφυλίου πολέμου, προστατεύοντας τον στρατιωτικό και άμαχο πληθυσμό της Δακίας.
Η νομισματοκοπία πάντα σήμαινε δύναμη και εξουσία. Κατανοώντας αυτό και θεωρώντας ότι δεν ήταν σε θέση να λάβει επίσημα ζητήματα από το νομισματοκοπείο στη Ρώμη, ο Σπονσιανός πιθανότατα ενέκρινε τη δημιουργία νομισμάτων που παράγονται τοπικά, με μερικά να απεικονίζουν ακόμη και μια εικόνα του προσώπου του, σε μια προσπάθεια να διατηρήσει μια λειτουργική οικονομία στα απομονωμένα σύνορά του.
Αυτή η θεωρία θα εξηγούσε γιατί τα νομίσματα δεν μοιάζουν με αυτά της Ρώμης.
«Μπορεί να μην ήξεραν ποιος ήταν ο πραγματικός αυτοκράτορας, επειδή υπήρχε εμφύλιος πόλεμος», λέει ο καθηγητής Πίρσον.
Μόλις οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα νομίσματα ήταν αυθεντικά και ότι είχαν ανακαλύψει έναν χαμένο Ρωμαίο αυτοκράτορα, ειδοποίησαν τους ερευνητές του Μουσείου Μπρούκενταλ στο Σιμπίου της Τρανσυλβανίας, το οποίο επίσης διαθέτει ένα σπονσιανό νόμισμα. Ήταν μέρος της κληρονομιάς του βαρόνου Σάμουελ φον Μπρούκενταλ, του Αψβούργου κυβερνήτη της Τρανσυλβανίας. Όπως αναφέρει το BBC, ο βαρόνος μελετούσε το νόμισμα τη στιγμή του θανάτου του και το τελευταίο πράγμα που έκανε, ήταν να γράψει τη λέξη «γνήσιο».
Οι ειδικοί στο μουσείο Μπρούκενταλ είχαν ταξινομήσει το νόμισμά τους ως πλαστό, όπως και όλοι οι άλλοι. Ωστόσο, άλλαξαν γνώμη όταν είδαν την έρευνα στο Ηνωμένο Βασίλειο.Η ανακάλυψη παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την ιστορία της Τρανσυλβανίας και της Ρουμανίας αλλά και για την ιστορία της Ευρώπης γενικότερα.Εάν τα αποτελέσματα αυτά γίνουν αποδεκτά από την επιστημονική κοινότητα, θα προστεθεί μια ακόμη σημαντική ιστορική προσωπικότητας στην ιστορία μας», δήλωσε.