«Κατά φωνή κι ο γάιδαρος». Μια φράση την οποία λέμε συνήθως αστειευόμενοι, όταν βλέπουμε ξαφνικά τον άνθρωπο για τον οποίο μιλούσαμε. Είναι μια φράση που προέρχεται από την αρχαία Ελλάδα.
Στην αρχαιότητα, όταν ένας γάιδαρος φώναζε πριν αρχίσει μια μάχη, θεωρούνταν καλός οιωνός και σημάδι ότι οι θεοί ήταν με το μέρος τους.
Κάποτε ο Αθηναίος στρατηγός Φωκίωνας ετοιμαζόταν να επιτεθεί στους Μακεδόνες του Φιλίππου, αλλά δεν ήταν και τόσο βέβαιος για το αποτέλεσμα, επειδή οι στρατιώτες του ήταν λίγοι. Αποφάσισε λοιπόν ν’ αναβάλει για μερικές μέρες την επίθεση, ώσπου να του στείλουν τις επικουρίες που του είχαν υποσχεθεί οι Αθηναίοι.
Πάνω, όμως, που ήταν έτοιμος να διατάξει υποχώρηση, άκουσε ξαφνικά έναν γάιδαρο να γκαρίζει δυνατά. “Κατά φωνή κι ο γάιδαρος!”, φώναξε ενθουσιασμένος. Άλλαξε λοιπόν γνώμη και αντί για υποχώρηση διέταξε επίθεση. Το αποτέλεσμα ήταν εντυπωσιακό. Οι Αθηναίοι σημείωσαν συνεχείς επιτυχίες και κατάφεραν να απομακρύνουν τους Μακεδόνες από την περιοχή του Βυζαντίου. Ο Φωκίων όμως τραυματίστηκε και αναγκάστηκε να επιστρέψει στην Αθήνα. Έκτοτε, η τύχη του τον εγκατέλειψε. Η Αθήνα ηττήθηκε από τους Μακεδόνες στη Μάχη της Χαιρώνειας το 338 π.Χ. και η πόλη πέρασε στην κυριαρχία του Φιλίππου. Εννοείται ότι την περίοδο που άρχισαν οι ήττες δεν είχε εμφανισθεί κανένας καλός οιωνός, πόσο μάλλον το απόλυτο σημάδι επιτυχίας όπως ένας γάιδαρος να γκαρίζει.
Η φράση πάντως έμεινε μέχρι τις μέρες μας, αλλά έχασε το αρχικό νόημα της θεϊκής εύνοιας. Και τη χρησιμοποιούμε πλέον συνήθως αστειευόμενοι, όταν βλέπουμε ξαφνικά τον άνθρωπο για τον οποίο μιλούσαμε να εμφανίζεται.