Του Τριαντάφυλλου Τσαντήλα,
Εκπ/κού Φυσικής Αγωγής και κατοίκου Τυλίσου
Για να προοδεύσει ένας τόπος χρειάζεται πρόγραμμα και σχέδιο. Χρειάζεται στόχους και όραμα για το πώς θέλεις να είναι ο τόπος σου μετά από 20 χρόνια. Και μια και οι εκλογές θα γίνονται κάθε 5 χρόνια από δω και πέρα, πριν τη λήξη της θητείας θα βλέπεις τους στόχους που είχες, ποιούς πέτυχες, τι χρειάζεται να αναθεωρήσεις και θα συνεχίζεις.
Αυτό θα πρέπει να κάνει η νυν δημοτική αρχή. Να μας πει τι βρήκε από τους προηγούμενους και το συνέχισε, τι σχεδίασε για την περιοχή, τι πέτυχε και τι σχεδιάζει να κάνει την επόμενη πενταετία για να ζητήσει την ψήφο μας. Το σχέδιό τους θα πρέπει να μας πουν και οι άλλες παρατάξεις που θα ζητήσουν την ψήφο μας. Ο δήμος σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να έχει συνέχεια. Για να οραματιστείς και να σχεδιάσεις, βοηθάει όταν γνωρίζεις από πού έρχεσαι, που βρίσκεσαι και που θέλεις να φτάσεις.
Τα προηγούμενα χρόνια έγιναν κάποια σημαντικά έργα όπως η ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου της Τυλίσου επί δημαρχίας Μαμουλάκη και η διάνοιξη ενός νέου δρόμου που βοήθησε την άνετη πρόσβαση στον αρχαιολογικό χώρο, στο δημοτικό σχολείο και σε ένα μεγάλο μέρος του χωριού για τη διέλευση των κατοίκων.
Πρωταγωνιστικό ρόλο στη διάνοιξη αυτή έπαιξαν και χωριανοί μας που βοήθησαν να γίνει αυτό το έργο παραχωρώντας δωρεάν τις περιουσίες τους για το κοινό καλό της Τυλίσου. Αυτούς τους συγχωριανούς μας οφείλουμε να τους τιμήσουμε και να τους έχουμε ως παράδειγμα προς μίμηση. Επίσης τοποθετήθηκε πυροσβεστικός κρουνός επί προεδρίας Ν. Παπάζογλου έργο το οποίο δεν φαίνεται αλλά είναι πολύ σημαντικό για την πολιτική προστασία.
Και μια και μιλάμε για πολιτική προστασία, να αναφέρω ότι το 2011 μετά από ιδέα της συζύγου μου, Νιράκη Ευτυχίας, και με τη συνδρομή του τότε Αντιδημάρχου Περάκη Πέτρου, εικοσιπέντε δημότες Μαλεβιζίου παρακολουθήσαμε ένα σεμινάριο διάρκειας 100 ωρών της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας με σκοπό η ομάδα αυτή των εικοσιπέντε πολιτών να αποτελέσουμε την πιστοποιημένη Εθελοντική Ομάδα Πολιτικής Προστασίας του Δήμου Μαλεβιζίου. Έφυγε ο Αντιδήμαρχος στο εξωτερικό, δεν δόθηκε καμία συνέχεια και το όνειρο έληξε άδοξα!
Ο πρώην Δήμος Τυλίσου, κατεξοχήν ορεινός δήμος, αντιμετώπισε πολλά προβλήματα εξαιτίας της έλλειψης υποδομών και αναπτυξιακών κινήτρων. Αυτή τη στιγμή ο πρώην Δήμος Τυλίσου θα είχε -αλλά δεν έχει- σύγχρονο δρόμο μέχρι την Τύλισο και μέχρι το Στρούμπουλα. Έτσι θα έρχονταν πιο κοντά στο Ηράκλειο τόσο ο πρώην Δήμος Τυλίσου όσο και όλος ο ορεινός Μυλοπόταμος.
Ας δούμε γιατί ναυάγησε και αυτό το έργο:
Το 2008, με Γεν. Γραμμ. Περιφέρειας Κρήτης τον κο Τσόκα και με ιδίους πόρους της Περιφέρειας ύψους 8.000.000 ευρώ, επρόκειτο να γίνει νέος δρόμος από το ΒΙΟ.ΠΑ. Τυλίσου μέχρι το Στρούμπουλα. Ο δρόμος ξεκίνησε αλλά δεν τελείωσε ποτέ! Το γιατί σηκώνει μεγάλη συζήτηση. Όμως με το ίδιο έργο επρόκειτο να γίνει και η διαπλάτυνση του δρόμου μήκους 750 μ. από το ΒΙΟ.ΠΑ. Τυλίσου μέχρι την Τύλισο, έργο αντισταθμιστικό για το νερό που παραχωρεί η Τύλισος. Η διαπλάτυνση δεν ξεκίνησε ποτέ!
Στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Κρήτης-Νήσων Αιγαίου 2007-2013 εντάχθηκε και υλοποιήθηκε ο δρόμος Γάζι-Κρουσώνας, ένα πολύ σημαντικό και αναγκαίο έργο. Μέσω αυτού του προγράμματος επρόκειτο να γίνει με καινούρια χάραξη και ο δρόμος από τη Ροδιανή διακλάδωση μέχρι το ΒΙΟ.ΠΑ. Τυλίσου. Εκεί, ένας κυκλικός κόμβος με τρεις εξόδους θα οδηγούσε προς το ΒΙΟ.ΠΑ., προς το Στρούμπουλα και προς την Τύλισο. Το έργο δεν εντάχθηκε ποτέ στο παραπάνω Επιχειρησιακό Πρόγραμμα επειδή ο σχετικός φάκελος κατατέθηκε με τρεις (03) ημέρες καθυστέρηση!
Συνεχίζω με το νερό της Τυλίσου. Η γη της Τυλίσου με τις γεωτρήσεις της ξεδίψασε και ξεδιψάει ακόμα ολόκληρες συνοικίες του Ηρακλείου. Το νερό βεβαίως είναι –και πρέπει να θεωρείται- κοινωνικό αγαθό. Όμως το νερό δεν είναι ανεξάντλητο και όταν αντλείται σε μεγάλες ποσότητες οδηγεί την περιοχή σε υδατική υποβάθμιση.
Ας δούμε λοιπόν τι έγινε στην Τύλισο στη διάρκεια των χρόνων.
Πριν είκοσι χρόνια που έχτισα το σπίτι μου στον Κάμπο της Τυλίσου ήταν τόσο μεγάλη η πίεση του νερού που χρειάστηκε να βάλω μειωτήρα πιέσεως. Δυστυχώς εδώ και 1-2 χρόνια έχουμε το μαρτύριο της σταγόνας.
Περνάμε ολόκληρες μέρες που δεν έχουμε καθόλου νερό ή υπάρχει τεράστιο πρόβλημα με τη χαμηλή πίεση. Είναι τόσο μεγάλο το πρόβλημα της υδροδότησης της Τυλίσου που πολλές φορές αδυνατούμε να καλύψουμε βασικές οικιακές μας ανάγκες π.χ. να βάλουμε πλυντήριο. Πριν είκοσι χρόνια πολλοί ερχόταν στην Τύλισο από το Ηράκλειο και άλλα μέρη για να γεμίσουν και να πάρουν μαζί τους μπουκάλια και κανίστρες με εξαιρετικής ποιότητας πόσιμο νερό. Σήμερα πάρα πολλοί κάτοικοι της Τυλίσου (για να μην πω όλοι) αγοράζουν εμφιαλωμένο νερό ή έχουν βάλει φίλτρο νερού πράγμα που επιβαρύνει ακόμα περισσότερο τον οικογενειακό προϋπολογισμό τους. Τι αντισταθμιστικά οφέλη είχε η Τύλισος από την παραχώρηση νερού; Όχι μόνο δεν κέρδισε τίποτα αλλά οδηγήθηκε και σε υδατική υποβάθμιση!
Ας μιλήσουμε τώρα και για την κατασκευή σταθμού μετατροπής ρεύματος της ΔΕΗ στην περιοχή της Δαμάστας, χωριό της Δημοτικής Ενότητας Τυλίσου. Είναι αυτονόητο ότι ένα τέτοιο έργο επιβαρύνει και υποβαθμίζει την ευρύτερη περιοχή της Δημ. Εν. Τυλίσου, το φυσικό και πολιτιστικό πλούτο της και το γεωτουριστικό προϊόν της. Ποια σημαντικά αναπτυξιακά αντισταθμιστικά οφέλη πήρε η Δημοτική Ενότητα Τυλίσου για αυτή την υποβάθμιση και επιβάρυνση; Επιπλέον ο πρώην Δήμος Τυλίσου από το 2001 έχει μείωση του πληθυσμού σε ποσοστό περισσότερο από 35%. Ο πληθυσμός του μειώθηκε από 3491 κατοίκους το 2001 σε 2252 το 2021. Σίγουρα δε βαδίζουμε στο σωστό δρόμο και τα χωριά μας οδηγούνται στην ερήμωση εάν λάβει κανείς υπόψη του ότι π.χ. η μαρτυρική και πολύπαθη Δαμάστα από το 2001 έως το 2021 είχε 62,5% (!) μείωση του πληθυσμού της και πλέον συνδέεται με το Ηράκλειο με μόλις ΕΝΑ (!) δρομολόγιο του ΚΤΕΛ την εβδομάδα.
Άλλα παραδείγματα: οι Γωνιές, που το 2001 είχαν 526 κατοίκους, την περυσινή σχολική χρονιά είχαν μόλις ένα παιδί στο Δημοτικό και δυο παιδιά στο Νηπιαγωγείο! Στο Καμάρι, για να φτάσει π.χ. μεγάλο φορτηγό με οικοδομικά υλικά απαιτείται «καταδρομική επιχείρηση»! Με υποβάθμιση και επιβάρυνση και χωρίς υποδομές και βιώσιμη ανάπτυξη πως θα έχουμε ανάκαμψη; Και ρωτώ με το φτωχό μου μυαλό: από πού πρέπει να ξεκινήσει η πράσινη μετάβαση αν όχι από εδώ; Μια περιοχή που κατοικείται και έχει διατηρήσει αναλλοίωτο το όνομά της ανά τους αιώνες;
Καταθέτω μερικές προτάσεις σχετικά με το τι μπορεί να γίνει στην περιοχή μας για να κρατήσουμε τον κόσμο στα χωριά μας και να προσελκύσουμε και νέους κατοίκους:
• Να υλοποιηθεί ο δρόμος από τη Ροδιανή διακλάδωση μέχρι το ΒΙΟ.ΠΑ. Τυλίσου με την καινούρια χάραξη ΧΤΕΣ.
• Να γίνει η διαπλάτυνση μήκους 750μ. του δρόμου από το ΒΙΟ.ΠΑ. Τυλίσου μέχρι την Τύλισο ΧΤΕΣ. Είναι αυτονόητο φυσικά ότι διαπλατύνσεις θα πρέπει να γίνουν σε όλο το μήκος του οδικού δικτύου του Δήμου μας.
• Στο παρόν οδικό δίκτυο που συνδέει την Τύλισο με το Γάζι να κατασκευαστεί ποδηλατόδρομος ο οποίος θα συμβάλλει στην ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου Τυλίσου στο πλαίσιο μιας ολοκληρωμένης πράσινης δράσης με τίτλο «Με το ποδήλατο στον πολιτισμό».
• Να δημιουργηθεί χώρος αναψυχής-«μπαλκόνι» με θέα στο Ηράκλειο, ηλεκτρονικό πληροφοριακό περίπτερο, κιόσκι, δέντρα, πράσινο, θέσεις στάθμευσης αυτοκινήτων/ποδηλάτων στο χώρο όπου σήμερα βρίσκεται επιχείρηση μπετόν. Η επιχείρηση αυτή, η οποία λειτουργεί σε δημοτική έκταση, θα πρέπει να βοηθηθεί ώστε να μετεγκατασταθεί σε άλλο χώρο γιατί συμβάλλει στην ανάπτυξη της περιοχής μας αφενός προσφέροντας το προϊόν της για τις ανάγκες κατασκευαστικών έργων του Δήμου και αφετέρου με τις θέσεις εργασίας. Όπως γίνεται αντιληπτό, το συγκεκριμένο σημείο αποτελεί «πόρτα εισόδου» στη Δημοτική Ενότητα Τυλίσου και οφείλει να καταστεί «καθρέφτης» του περιβαλλοντικού και πολιτιστικού της τοπίου.
• Να γίνει η ενεργειακή αναβάθμιση και ενεργειακή αυτονόμηση όλων των κατοικιών, κύριων και δευτερευουσών, με συμμετοχή μόνο του κράτους και του ΑΔΜΗΕ ως αντισταθμιστικό όφελος για την εγκατάσταση σταθμού μετατροπής ρεύματος της ΔΕΗ στην περιοχή μας. Η πρόταση αυτή είναι καθόλα εφικτή καθώς η πολιτεία κατά καιρούς έχει δώσει επιδότηση μέχρι και 85% για έργα ενεργειακής αναβάθμισης κατοικιών.
• Γρήγορο ίντερνετ σε όλα τα χωριά του Δήμου μας μέσω της οπτικής ίνας που έχει φτάσει στην περιοχή μας μαζί με το καλώδιο της ΔΕΗ. Έτσι και οι κάτοικοι θα απολαμβάνουν γρήγορες ταχύτητες ίντερνετ αλλά και θα προσελκύσουμε νέους κατοίκους που εργάζονται εξ αποστάσεως.
Υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορούν ακόμα να γίνουν μέσω χρηματοδοτικών εργαλείων και έχω σχετικές προτάσεις να καταθέσω. Σε επόμενο άρθρο μου θα αναλύσω πως μπορούν να αυξήσουν το εισόδημά τους οι γεωργοί μας, οι κτηνοτρόφοι και οι μελισσοκόμοι μας, τι λύσεις μπορούν να δοθούν στα μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζει το ΒΙΟ.ΠΑ. Τυλίσου, τι άλλα σημαντικά αντισταθμιστικά οφέλη μπορεί να πάρει ο Δήμος Μαλεβιζίου από το σταθμό μετατροπής της ΔΕΗ στη Δαμάστα και πως θα δημιουργήσουμε νέες θέσεις εργασίας ώστε να επιστρέψουν οι κάτοικοι στα χωριά μας. Σε ένα μελλοντικό συνέδριο για την ανάπτυξη των ορεινών περιοχών, όπως είναι κατά βάση η περιοχή μας, μπορούμε να γίνουμε παράδειγμα προς μίμηση. Για την ώρα είμαστε παράδειγμα προς αποφυγή .
Κλείνω λέγοντας ότι οι αρχαίοι Τυλίσιοι Μινωίτες μάς κληροδότησαν μια Τύλισο ακμαία και ευημερούσα που είχε το δικό της νόμισμα. Εμείς ποιά Τύλισο θα παραδώσουμε στα παιδιά μας; Θα διεκδικήσουμε την Τύλισο που μας αξίζει ή θα την αφήσουμε να βυθίζεται στην παρακμή και την απαξίωση; Πώς θα είναι η Τύλισος σε είκοσι χρόνια από σήμερα; Οφείλουμε να δράσουμε γιατί το έτος 2043 είναι πολύ πιο κοντά απ’ όσο νομίζουμε.
(Το άρθρο αυτό το αφιερώνω στους μαθητές και τις μαθήτριές μου, το μέλλον αυτού του τόπου. Το αφιερώνω επίσης στον πεθερό μου, Νίκο Νιράκη «Καρά», πρώην Κοινοτάρχη Τυλίσου, που δεν είχα την τύχη να γνωρίσω και που φέτος συμπληρώνονται 40 χρόνια από τον πρόωρο θάνατό του. Έναν άνθρωπο πραγματικό οραματιστή που έβλεπε μπροστά από την εποχή του και που υπηρέτησε την Τύλισο με ανιδιοτέλεια και εντιμότητα και που χάρη σε αυτόν αρχαιότητες που βρέθηκαν κατά τη διάνοιξη αγροτικών δρόμων στην περιοχή της Τυλίσου κοσμούν σήμερα το Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου)