«Βάζει τη γης, βάζει τη θάλασσα, βάζει τα ουράνια απάνω, βάζει τον ήλιο τον ακούραστο, τ’ ολόγιομο φεγγάρι, κι’ όλα τ’ αστέρια, ως στεφανώνουνε τον ουρανό…» Έγραψε ο Όμηρος στους 134 στίχους του στην Ιλιάδα, για την μυθική ασπίδα του Αχιλλέα. Μια ασπίδα έργο τέχνης, από τα εντυπωσιακότερα αντικείμενα της αρχαίας ιστορίας. Το θρυλικό δημιούργημα που κατασκεύασε ο Ήφαιστος, κρύβει μεγάλους και μικρότερους συμβολισμούς.
Ο Αχιλλέας αποτέλεσε έναν από τους πιο ξακουστούς και γενναίους ήρωες της αρχαιότητας και της μυθολογίας ο οποίος ξεχώρισε με τη συμμετοχή του στην Τρωική εκστρατεία. Γεννημένος στη σημερινή Φθιώτιδα (Φθία στην αρχαιότητα) ήταν γιος της Θέτιδος -θεά της θάλασσας- και του βασιλιά Πηλέα. Και ως γιος θεάς δεν μπορούσε παρά η μητέρα του να θέλει και τον ίδιο αθάνατο. Για να το επιτύχει αυτό λέει ο μύθος ότι κάθε μέρα η μητέρα του, κρυφά από τον Πηλέα, τον άλειφε με αμβροσία και τη νύχτα τον κρατούσε πάνω από τη φωτιά κρατώντας τον από τη φτέρνα.
Όταν κατάλαβε, όμως, ο Πηλέας τι συμβαίνει δεν άφησε την Θέτιδα να ολοκληρώσει και να βάλει στη φωτιά και τη φτέρνα του μωρού. Γι' αυτό και εκείνο το σημείο του ήταν το μοναδικό τρωτό επάνω στο σώμα του. Δημιουργήθηκε, δηλαδή η γνωστή Αχίλλειος πτέρνα. Αφού δεν κατάφερε να κάνει πλήρως αθάνατο τον Αχιλλέα, η Θέτιδα αποφάσισε να επιστρέψει στα βάθη της θάλασσας. Από εκεί απ' όπου είχε έρθει και εκεί όπου βρισκόταν το αιώνιο παλάτι του πατέρα της. Την ανατροφή του Αχιλλέα πλέον αναλάμβανε ο Κένταρος Χείρωνας στο Πήλιο με εντολή του Πηλέα. Εκεί ο μυθικός Αχιλλέας ανδρειώθηκε και έμαθε να χειρίζεται με τελειότητα τα όπλα αλλά και την τέχνη του κυνηγιού.
Η περιγραφή της ασπίδας του Αχιλλέα από τον Όμηρο βρίσκεται στην Ιλιάδα, στο 18ο Βιβλίο. Αυτό το απόσπασμα ονομάζεται "Οπλοποιία του Αχιλλέα" και περιγράφει τη δημιουργία της ασπίδας που κατασκευάστηκε από τον Ήφαιστο για τον Αχιλλέα. Η περιγραφή αυτή αποτελεί ένα από τα ωραιότερα και πλέον λεπτομερή αφηγήματα της Ιλιάδας και αναδεικνύει την τέχνη του Όμηρου στην περιγραφή των αντικειμένων και των γεγονότων.
Στο έπος του Ομήρου στην Ηλιάδα ξεχωρίζει το αφιέρωμα στην ασπίδα του θρυλικού Αχιλλέα. Την ασπίδα λέει η ιστορία την παρήγγειλε η μητέρα του Αχιλλέα, Θέτιδα. Όλο τον εξοπλισμό του τον είχε δώσει ο Αχιλλέας στον Πάτροκλο για να πέσει στη μάχη αλλά ο τελευταίος σκοτώθηκε από τον Έκτορα. Έτσι αυτός πήρε σαν λάφυρα τα όπλα του. Ο Αχιλλέας, έτσι, χρειαζόταν νέα πανοπλία και η μητέρα του, η Θέτιδα ζήτησε από το θεό Ήφαιστο να σφυρηλατήσει μια καινούργια. Έτσι και έκανε.
Το απόσπασμα που περιγράφεται η ασπίδα του Αχιλλέα, εκείνο αποτελεί ένα παράδειγμα «έκφρασης»(μια λογοτεχνική περιγραφή ενός έργου της οπτικής τέχνης). Μάλιστα, επηρέασε πολλά μεταγενέστερα ποιήματα.Σε αυτά συμπεριλήφθηκε και η Ασπίδα του Ηρακλή.Μάλιστα, εκείνη αποδόθηκε στον Ησίοδο. Η περιγραφή του Βιργίλιου της ασπίδας του Αινεία σαφώς εμπνέεται από τον Όμηρο.Το ποίημα (σ.σ. Η ασπίδα του Αχιλλέα, 1952) από τον W. Η. Auden απεικονίζει την περιγραφή του Ομήρου σε όρους του 20ου αιώνα.
Περιγραφή της ασπίδας του Αχιλλέα
Ο Ήφαιστος έφτιαξε μία μεγάλη και στρογγυλή ασπίδα, σχεδιασμένη με τέτοιο τρόπο που μόνο ένας άντρας σαν τον Αχιλλέα θα μπορούσε να την κρατήσει. Την στόλισε με επιτηδειότητα και τα μέταλλα που χρησιμοποίησε ήταν ο χαλκός, ο κασσίτερος, το χρυσάφι και το ασήμι. Αυτό που την κάνει επίσης να ξεχωρίζει ήταν ο συμβολισμός της
Αποτελείται από πέντε κυκλικές ζώνες, που σχηματίζουν πέντε ομόκεντρους κύκλους.Σε αυτούς υπήρχαν φιλοτεχνημένες πολλές περίτεχνες παραστάσεις με στοιχεία από όλο το σύμπαν.
.• Στο Πρώτο Κύκλο σχεδίασε τη γη, τη θάλασσα, τον ήλιο, το φεγγάρι και όλα τ’ άστρα με τους αστερισμούς που υπάρχουν στον ουρανό. Δηλαδή το σύμπαν.
• Στον Δεύτερο Κύκλο σχεδίασε δύο πόλεις θνητών ανθρώπων, μια ειρηνική και μια εμπόλεμη.
1.στην ειρηνική πόλη παριστά χαρούμενες σκηνές με γάμο ανθρώπων, συμπόσια, νύφες, γαμήλια τραγούδια, χορευτές και κιθάρες αλλά και μία δίκη ανθρωποκτονίας.
2.στην εμπόλεμη πόλη απεικονίζονται όλα όσα μπορούν να συμβούν στον πόλεμο και για πρώτη φορά περιγράφονται θεοί.
• Στον Τρίτο Κύκλο περιγράφεται ο αγροτικός βίος κατά την άνοιξη, το θέρος και το φθινόπωρο. Οι αγρότες φαίνονται να είναι ευχαριστημένοι από την εργασία τους όπως και ο Βασιλιάς της πόλης. Τέλος παρουσιάζεται μια θυσία προς τους θεούς και το συμπόσιο που ακολουθεί με χορό και μουσική.
• Στον Τέταρτο κύκλο ο Όμηρος παριστά τον ποιμενικό βίο και την αιφνίδια επίθεση δύο λιονταριών στα βόδια των βοσκών με τα εννιά σκυλιά που ακολουθούν να προσπαθούν ανεπιτυχώς να τα απομακρύνουν. Επίσης, περιγράφει και ένα χορό αποτελούμενο από νέες παρθένες και νέους άντρες που διασκεδάζουν υπό μουσική.
• Στον Πέμπτο Εξωτερικό Κύκλο απεικονίζεται ο Ωκεανός ο οποίος αγκαλιάζει τη γη.
Οι αναλύσεις των ιστορικών, πάντως, αναφέρουν ότι η ασπίδα δεν είναι απλώς η περιγραφή ενός όπλου (και μάλιστα ειρηνικού) αλλά ένας ολόκληρος συμβολισμός. Σύμφωνα με τον Γερμανό συγγραφέα, Βόλφγκανγ Σάντεβαλντ οι τεμνόμενες αντιθέσεις αυτές δείχνουν τις βασικές μορφές μιας πολιτισμένης και ουσιαστικά ομαλής ζωής. Ίσως μάλιστα ήθελε να δείξει τις αντιθέσεις της απλής καθημερινής ζωής με τη βία και τη σκληρότητα του Τρωικού Πολέμου.
![](https://maleviziotis.gr/wp-content/uploads/2024/02/ΑΣΠΙΔΑ.webp)