«Λάμπουν τὰ χιόνια στὰ βουνὰ κι ὁ ἥλιος στὰ λαγκάδια. Ἔτσι λάμπει κ᾿ ἡ κλεφτουριά, οἱ Κολοκοτρωναῖοι, Πὄχουν τ᾿ ἀσήμια τὰ πολλά, τὶς ἀσημένιες πάλες. Αὐτοὶ δὲν καταδέχονται τὴ γῆς νὰ τὴν πατήσουν. Καβάλα πᾶν᾿ στὴν Ἐκκλησιά, καβάλλα προσκυνᾶνε, Καβάλα παίρνουν ἀντίδερο ἀπ᾿ τοῦ Παπᾶ τὸ χέρι. Φλουριὰ ρίχνουν στὴν Παναγιά, φλουριὰ ρίχνουν στοὺς ἅγιους καὶ στὸν ἀφέντη τὸ Χριστό ρίχνουνε τ᾿ ἅρματά τους».
Από τα μέσα του 18ου αιώνα ως και τις αρχές του 19ου ,εβδομήντα μέλη της οικογένειας των Κολοκοτρωναίων σκοτώθηκαν μαχόμενοι ενάντια στους Τούρκους. Ο Θεόδωρος, γιος του Κων/νου, γεννήθηκε στο μεσσηνιακό βουνό Ραμοβούνι, ενώ η μητέρα του καταδιώκονταν από τους Τούρκους. Από τα 15 του ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης αναδείχτηκε σε οπλαρχηγό και κλέφτη. Το καταφύγιο του αποτέλεσε η Ζάκυνθος όταν σε δυο περιπτώσεις την πρώτη με την κάλυψη της εξόδου του Ανδρούτσου από την Πελοπόννησο και τη δεύετρη με το ρωσοτουρκικό πόλεμο βρέθηκε σε μεγάλο κίνδυνο.
Η προσωρινή κυβέρνηση του 1821, της Ελλάδος τον διόρισε στρατηγό των επαναστατικών δυνάμεων της Πελοποννήσου , ενώ οι τακτικές του κατάφεραν τον αποκλεισμό και την κατατρόπωση του Δράμαλη στα Δερβενάκια. Ξεσπά όμως ο εμφύλιος, πριν στεριώσει η ελληνική εξουσία στο Ναύπλιο , και ο στρατηγός καταδικάζεται σε αιχμαλωσία στο μοναστήρι της ΄Υδρας την ίδια ώρα που ο γιος του Πάνος σκοτώνεται στις εμφύλιες διαμάχες.
Δίχως το στρατηγό Κολοκοτρώνη ο ελληνικός στρατός δρα άταχτα και Ο Ιμπραήμ εισβάλλει στην Πελοπόνησσο. Τότε τον θυμηθήκαν πάλι . Ο μόνος ικανός να αντιμετωπίσει τον Ιμπραήμ και να σώσει την επανάσταση ήταν ο φυλακισμένος στα μπουντρούμια της Ύδρας Θεόδωρος Κολοκοτρώνης. Αναγκάζονται να τον ελευθερώσουν και να τον ξανακάνουν αρχηγό. Με τη συμβολή του Κολοκοτρώνη που εφάρμοσε την τακτική της «καμμένης γης» , αλλά και το ανθρωποκυνηγητό ενάντια στους προσκυνημένους κάθε χωριού η Πελοπόννησος σώθηκε.
Με τον Καποδίστρια παίρνουν την τύχη της Ελλάδος στις πλάτες τους. Όμως για άλλη μια φορά η Ελλάδα κυλιέται στη διχόνοια με τους θεσμούς της αντιβασιλείας να «εξουδετερώνουν» τους ήρωες αυτής της χώρας. Όταν ο Καποδίστριας έφτασε στην Ελλάδα το Γενάρη του 1828, βρήκε τη χώρα βυθισμένη στο χάος. Σχημάτισε την προσωρινή κυέρνηση «Πανελλήνιος» από 28 μέλη και ξεκίνησε το έργο ανοικοδόμησης σε όλους τους τομείς . Ίδρυσε στην Αίγινα Εθνική τράπεζα, οργάνωσε τη γεωργία, τη δικαιοσύνη, λειτούργησε σχολεία σε ολόκληρη τη χώρα και φρόντισε για την σταθεροποίηση της οικονομίας και την ασφάλεια της χώρας. Όμως οι αντιφρονούντες θεώρησαν ότι έγινε συγκεντρωτικός και οι (Μαυρομιχαλαίοι, ο Καρατάσος, Ο Γρίβας, Ο Μιαούλης, Οι Κουντουριώτες και ο Μαυροκορδάτος) συνυπέγραψαν την καταδίκη του.
Τον δολοφόνησαν στις 9/10/ 1831 στο Ναύπλιο την ώρα που έβγαινε από την εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα. Ο Καποδίστριας τους είδε και το κατάλαβε ότι θα τον φάνε. Θεώρησε ανανδρεία τη φυγή και έμεινε στη θέση του. Είχε υποστηρίξει με κάθε μέσο υλικό και ηθικό την επανάσταση όταν αποχώρησε ουσιαστικά από τη ρωσική υπηρεσία το 1822, καθώς ο τσάρος Αλέξανδρος δεν ήθελε τότε να σταθεί στο πλευρό της επαναστατημένης Ελλάδας. Ο λαός που ένιωσε την υπερβολική ευαισθησία του και το ηθικό του ανάστημα σχημάτισε ένα γνωμικό. Το φιλότιμο έφαγε τον «κυβερνήτη». Όσο για το φίλο και συναγωνιστή του τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη μετά τη δολοφονία του Καποδίστρια έγινε αρχηγός της ρωσικής παράταξης. Συγκέντρωσε τότε και αυτός τα πυρά της αντιβασιλείας για τα πολιτικά του φρονήματα και ο Γέρος του Μοριά καταδικασμένος με την κατηγορία της εσχάτης προσδοσίας καταδικάστηκε σε θάνατο.
Κατά τη διάρκεια της ιστορικής του παρωδίας «δίκης», δυο δικαστές, ο πρόεδρος Α Πολυζωίδης και ο δικαστής Γ. Τερτσέτης , αρνήθηκαν να υποκύψουν στις πιέσεις της αντιβασιλείας και δεν υπέγραψαν τη θανατική του καταδίκη. Σάπιζε στο Παλαμίδι ο ήρωας έως ότου ενηλικιώθηκε ο Όθωνας όπου μειώθηκε η ποινή σε εικοσαετή κάθειρξη και αργότερα αφέθηκε ελεύθερος. .Τα κολοκοτρωναίικα τραγούδια υμνούν το θάρρος και τη δύναμη αυτής της γενιάς , καθώς ο Κολοκοτρώνης υπήρξε η μεγαλύτερη και σεβαστότερη μορφή της επανάστασης.
Όμως πολλά τα πάθη Κοκολοκτρώνη όπως και του Καποδίστρια και τραγική η διχόνοια αλλά και οι επιδράσεις των Ξένων κύκλων στο ελληνικό ζήτημα. Αυτά τα διδάγματα από εκείνη την περίοδο, είναι σημαντικό να μας θυμίζουν την ιστορία μας, καθώς ένας λαός που δε θυμάται ή δε γνωρίζει την ιστορία του είναι καταδικασμένος να την ξαναζήσει.
Συραγώ Χορταριά