Μια κρυμμένη περιοχή φαραγγίσια μόλις 8 χλμ. Από το Ρέθυμνο προς το Νότο , δίνει την αίσθηση μιας χρονοκάψουλας που οι μυημένοι αλλά και οι αρχάριοι μιας πεζοπορίας 2-3 ωρών σίγουρα θα απολαύσουν. Κάτω από το νέο οικισμό των Μύλων ξεκινά το φαράγγι και ενδεχομένως η πινακίδα που προειδοποιεί για πιθανές κατολισθήσεις λόγω πλημμυρών, μπορεί να στέκεται απειλητική, αλλά αυτό το φαράγγι, δεν έχει επικίνδυνα σημεία και οι όποιες διαβρώσεις , δεν έχουν επηρεάσει τα περάσματά του.
Ένα δίκτυο υδρόμυλων ,καλύπτει όλο το μέρος από τους οποίους υπάρχει και ένας αναστυλωμένος σαν ιστορικό αρχιτεκτόνημα.
Οι Μύλοι δημιουργήθηκαν την περίοδο της Ενετοκρατίας και είναι το ιδανικό σημείο για εκμετάλλευση του υγρού στοιχείου, καθώς με ένα πέτρινο σύστημα αγωγών , το νερό μεταφέρονταν από τον ψηλότερο στο χαμηλότερο μύλο αλλά και σε μεγάλες αποστάσεις .
Οι οικισμοί στέκουν ερειπωμένοι ,αλλά η αρχιτεκτονική και η διαρρύθμιση με το χαγιάτι , την εξωτερική πλυσταριά και τα τζάκια προδίδουν την αρχιτεκτονική τους αίγλη.
Ο ιδιοκτήτης της ταβέρνας των Πάνω Μύλων κάνει τις ετοιμασίες του για το άνοιγμα της σεζόν, το φαράγγι είναι ένας παράδεισος τιτιβισμάτων τρεχούμενων νερών , ρυακιών, μικρών καταρραχτών και βλάστησης . Σε κάθε βήμα του μικρού μονοπατιού τα κυκλάμινα ορθώνουν τα κεφαλάκια τους , ενώ οι αιωνόβιοι κορμοί με τα πολύπλοκα ριζικά συστήματα διακλαδίζονται με κρίνους και μυρτιές.
Υπάρχουν τρία εκκλησάκια με κυρίαρχο αυτό των πέντε Παρθένων στη μέση του φαραγγιού. Στην αρχή του Αγίου Ιωάννη και προς τον παλαιό οικισμό βγαίνοντας από το φαράγγι προς το Ξηρό χωριό ένα άλλο μονοπάτι περνώντας από ερειπωμένους μύλους και αρχοντικά σε οδηγεί στο εκκλησάκι της Αγίας Παρασκευής Λέγεται πως στο φαράγγι εγκαταστάθηκαν πρόσφυγες μετά τη Μικρασιατική καταστροφή , όπου τους παραδόθηκαν μικρά καλλιεργήσιμα κτήματα.
Οι ευωδιές από τα εσπεριδοειδή , τα οποία έχουν καρπούς και σίγουρα καλλιεργούνται ακόμα από τους κατοίκους του χωριού , συνοδεύουν την άγρια βλάστηση του φαραγγιού και προδίδουν την ανθρώπινη επιβίωση μέσα σε αυτόν τον μυθικό πλέον χώρο.
Ένα παραμύθι η διάσχισή του , που μας φέρνει κοντά στην καθημερινότητα μιας άλλης εποχής. Εδώ η ζωή δε βιάζεται και αν ο επισκέπτης κλείσει τα μάτια και αφουγκραστεί η μυρωδιά από το περγαμόντο, τα κατάλευκα πλεγμένα κουρτινάκια και ο ήχος του τροχού στον νερόμυλο, με το συνεχές κελάρυσμα και τις βεγγέρες , αγγίζει την ψυχή και τις αιώνιες μνήμες.
Συραγώ Χορταριά