Ένας από τους πολλούς Αγωνιστές του 1821, ο οποίος παρέμεινε άγνωστος σε πολλούς και αγνοήθηκε από την επίσημη Πολιτεία, ήταν ο χαΐνης αρματωλός, μοναχός και καπετάνιος Μητροφάνης.
Είναι γνωστό ότι η επίσημη Πολιτεία έχει αποσιωπήσει άδικα τη σημαντική συμμετοχή της Κρήτης στην Επανάσταση του 1821. Κανένα σχολικό βιβλίο δεν περιλαμβάνει ούτε μία παράγραφο για το γεγονός ότι η Κρήτη επαναστάτησε 51 χρόνια πριν, το 1770, με τον Δασκαλογιάννη στα Σφακιά. Οι Κρήτες, μαζί με τον Υψηλάντη, κατέλαβαν τους Μύλους του Άργους, όπως αναφέρει ο Μακρυγιάννης. Επίσης, Κρήτες στον Ανάλατο με τον Καραϊσκάκη, Κρήτες με τον Παπαφλέσα στο Μανιάκι και Κρήτες υπό τον καπετάν Τσαντηράκη στο Μεσολόγγι, συνέβαλαν σημαντικά στην επιτυχία της επανάστασης.
Πρέπει να αναγνωρίσουμε τον ήρωισμό αυτών των Αγωνιστών, περιλαμβάνοντάς τους στην ιστορία της Επανάστασης του 1821, και να μην παραμελούμε την προσφορά της Κρήτης στον αγώνα για την ελευθερία της Ελλάδας.
Του Δημήτρη Κων. Σαρρή*
Η ιστορική αυτή διαστρέβλωση οφείλεται στην εθνική ενοχή, την αυθαίρετη εξαίρεση της Κρήτης από το πρωτόκολλο του Λονδίνου του 1830, οπότε θα εντασσόταν στον εθνικό κορμό και με εντολή των Άγγλων και των ντόπιων φερέφωνών τους, καθότι πρωθυπουργός ήταν ο Καποδίστριας, πρώην υπουργός του τσάρου και πίστευαν ότι, αν η Κρήτη εντασσόταν στην Ελλάδα, θα έφερνε ο Καποδίστριας τους Ρώσους στη Μεσόγειο και θα αμφισβητούσαν τη θαλασσοκρατορία της Μεγάλης Βρετανίας. Δικαιολογία ψευδής, ότι εντάχθηκαν στο Πρωτόκολλο μόνο οι εν επαναστάσει περιοχές και, άκουσον-άκουσον, όπως είπε ο Αγγλόφιλος βουλευτής Λόντος στην Εθνοσυνέλευση, χωρίς ντροπή, ότι δήθεν «η Κρήτη εξαιρέθηκε γιατί δεν εκινήθη παντάπασιν».
Η Κρήτη τελικά εντάχθηκε στον εθνικό κορμό το 1913 μετά από ποταμούς αιμάτων, ολοκαυτωμάτων και επαναστάσεων.
Ένας δε από τους πολλές δεκάδες Αγωνιστές του 1821, άγνωστος και αυτός στους πολλούς, αγνοημένος από την Πολιτεία, ήρωας της Επανάστασης του 1821, ήτανε και ο χαΐνης αρματωλός, μοναχός, καπετάν Μητροφάνης. Γεννήθηκε το έτος 1798, στον Άγιο Ιωάννη Αμαρίου Ρεθύμνου. Είχε επαναστατικό χαρακτήρα και γι’ αυτό διάλεξε τη χαΐνικη ζωή, δηλαδή αντάρτης της εποχής, γιατί δεν άντεχε να βλέπει τον σκλαβωμένο λαό να υποφέρει κάτω από τον τουρκικό ζυγό. Πριν την έναρξη της Επανάστασης του 1821 είχε διαπράξει πολλά ανδραγαθήματα κατά των Τούρκων γενιτσάρων και τους είχε κατατρομάξει και μόνο με την εμφάνισή του. Γι’ αυτό οι γενίτσαροι επιδιώκανε με κάθε τρόπο να τον εξοντώσουνε. Σκέφτηκε ότι θα μπορούσε να αποφύγει και να προφυλαχτεί από τις ενέδρες που του στήνανε οι γενίτσαροι στην περιοχή της Αμπαδιάς, αν γινότανε μοναχός στη Μονή Ασωμάτων. Πράγματι έγινε μοναχός και έλαβε το μοναχικό όνομα “Μητροφάνης”, αλλά χωρίς να εγκαταλείψει τον ένοπλο αγώνα, εκτελώντας στο ακέραιο και τα θρησκευτικά του καθήκοντα.
Ο Μητροφάνης είχε πλούσια δράση στην περιοχή της Αμπαδιάς με δικό του σώμα πολεμιστών και έδρασε σαν άλλος Ξωπατέρας στην περιοχή αυτή. Εκτιμάται ότι πήρε μέρος στη φοβερή μάχη που δόθηκε στον Άγιο Ιωάννη Αμαρίου μεταξύ 18 και 20 Ιουνίου του 1821, όπου σημειώθηκε πανωλεθρία κατά των Τούρκων γενιτσάρων Αμπαδιωτών. Αναφέρεται, επίσης, από τον ιστορικό Ι.Δ. Μουρέλλο, όπου μαζί με τους Καλομενόπουλο και Θεοδωράκη και λίγους πολεμιστές συγκρατούσανε, ώσπου να φτάσουνε βοήθειες, τους 4.000 Τούρκους του Κάστρου (Ηρακλείου), με τον Μπαϊρακαγασή Τσιλιβόμπαση, που πηγαίνανε για τη μάχη του Μοναστηρακίου, που έγινε 9 και 10 Φεβρουαρίου του 1822. Με τους πολεμιστές του πήγε επίσης και πολέμησε στην Πελοπόννησο, κατά του Ιμπραΐμ Πασά, από το έτος 1824 ως το 1827. Όταν επέστρεψε συνέχισε τη χαΐνικη δράση του, αλλά τελικά σκοτώθηκε και αποκεφαλίστηκε σε ενέδρα, από τους Τούρκους και γενιτσάρους Αμπαδιώτες, το έτος 1829, σε ηλικία μόλις 31 ετών, πλησίον της Ιεράς Μονής Ασωμάτων. Δυστυχώς όμως ο Μητροφάνης δεν καταγράφηκε όπως έπρεπε από τους ιστορικούς.
Τιμή και δόξα στον Καπετάν Μητροφάνη. Η μνήμη του αιωνία.
* Ο Δημήτρης Κων. Σαρρής είναι πρώην γ.γ. Αθλητισμού, πρώην υφυπουργός και πρώην νομάρχης Ηρακλείου.