«Η ΕΛΙΑ ΕΝ ΚΥΡΑ ΚΙ ΟΠΟΤΕ ΘΕΛΕΙ ΚΑΜΝΕΙ»
Αυτό είναι ένα ρητό από τα παλιά χρόνια , όταν οι παραγωγοί αγωνίζονταν ενάντια στις καιρικές συνθήκες και τις αρρώστιες της ελιάς. Πλέον οι καιρικές συνθήκες που ήταν πάντα πρόσκαιρες, έχουν παγιοποιηθεί τα τελευταία χρόνια ως κλιματική αλλαγή.
Τα αποτελέσματα στον πρωτογενή τομέα της κλιματικής αλλαγής είναι εμφανή στην παραγωγή. Πρώτα μετατρέψαμε τους αμπελώνες σε ελαιώνες και τώρα βιώνουμε την ξηρασία στην Κρήτη ή τις πλημμύρες σε άλλες περιοχές της Ελλάδος καιτο σφοδρό χαλάζι που καταστρέφουν την καρποφορία της ελιάς.
Απευθυνθήκαμε σε παραγωγούς και εμπόρους από την Κρήτη για να βγάλουμε συμπέρασμα. Τι περιμένει εμάς τους καταναλωτές αυτήν την χρονιά. Και οι γνώμες τους , οι γνώμες των ανθρώπων που μετρούν χρόνια εμπειρίας στον ελαιοπαραγωγικό τομέα και το εμπόριο το δεν αφήνουν παρερμηνείες.
Ο Ελαιοπαραγωγός κος Μπαγκέρης Νίκος με ελαιουργείο-ελαιοτριβείο στις Κορφές μας εξηγεί.
«Χρονικά, το μάζεμα της ελιάς θα πάει πίσω. Πρέπει να περιμένουμε την καρπόδεση και να ελπίζουμε σε αλλαγή καιρικών συνθηκών. Με αυτό το σενάριο το άλεσμα θα πάει μετά τις 10 του Νοέμβρη. Ολόκληρη η χρονιά θα πάει πίσω λόγω ανομβρίας. Προηγούμενες χρονιές τέτοια περίοδο βρισκόμασταν στο φουλ της διαδικασίας συγκομιδής.»
«Θα πρέπει να ανοίξουν οι αγορές και να δούμε τη ζήτηση. Επίσης είναι σημαντικό να διαμορφωθεί τιμή. Πώς θα κλείσουν οι έμποροι λάδια , αν δεν γνωρίζουν τόσο τη δυνατότητα παραγωγής, όσο και την τιμή. Το καλοκαίρι του 2022 η τιμή ήταν στα 3,3 το κιλό . Αυτή τη στιγμή παρουσίαζε στις αρχές Αυγούστου την υψηλότερη τιμή όλων των εποχών.»
Ο κος Μπαγκέρης επισημαίνει ότι δε θα πρέπει να μαζευτεί ο καρπός αν δεν έχει ολοκληρωθεί ο χρόνος αναμονής από τους ψεκασμούς . Όπως μας είπε η δική του επιχείρηση επιμένει στο ότι καθώς ανάλογα με τη δραστική ουσία είναι ο χρόνος αναμονής, θα πρέπει να δίδεται αυτός ο χρόνος πριν τη συγκομιδή του καρπού , για να είναι όντως έξτρα παρθένο το ελαιόλαδο από χημικές διαδικασίες.
Μιχάλης Αλμπαντάκης: Μέχρι το Σεπτέμβρη του 2024 , δυστυχώς οι Έλληνες θα βιώνουν την άνοδο της τιμής του λίτρου
Η κρίση του ελαιόλαδου , όπως τη βιώνουν οι καταναλωτές , άγγιξε από το Μάιο το υψηλότερο ποσοστό των τελευταίων 26 ετών .Και πού θα φτάσει; Οι καταναλωτές είναι θορυβημένοι , ενώ η ζήτηση στην ελληνική αγορά πάει από το κακό στο χειρότερο , όπως μας παρουσίασε την κατάσταση ο κος Αλμπαντάκης Μιχάλης.
Η Οικογένεια Αλμπαντάκη από το 1966 , δραστηριοποιείτε στο χώρο συλλογής , τυποποίησης και εμπορίας του Κρητικού ελαιόλαδου.
Εχει δημιουργήσει τέσσερα ελαιοτριβεία , καθώς και ένα πυρηνελαιουργείο. Ο κος Μιχάλης Αλμπαντάκης συνεργάζεται με ένα δίκτυο 2.500 ,παραγωγών. Όπως επισημαίνει: «Δυστυχώς μέχρι στιγμής με τις υπάρχουσες καιρικές συνθήκες και την παρατεταμένη ανομβρία, το λάδι παρουσιάζει υψηλή οξύτητα , σχεδόν, 1,5 σε οξέα, και είναι χωρίς αρώματα.» Μάλιστα η προηγούμενη μέρα της συνέντευξής μας ήταν μια καλή μέρα όπως μας είπε, καθώς οι παραγωγοί είδαν βροχή στη Μεσσαρά.
Στην ερώτησή μας σχετικά με την εσωτερική ζήτηση αλλά και τη ζήτηση στις αγορές του εξωτερικού , ο κος Αλμπαντάκης αναφέρθηκε στην πλήρη αλλαγή με νέες εταιρείες του χάρτη εμπορίας και με διαμόρφωση αρχικής τιμής κοντά στα 8 ευρώ.
«Είναι γεγονός πως γίνεται στροφή παγκοσμίως στην μεσογειακή διατροφή και σε χώρες , όπως το Ντουμπάι , αλλά και τη Βόρεια Ευρώπη, οι αγορές έχουν διάπλατα ανοίξει για το έχτρα παρθένο ελαιόλαδο και δη το ελληνικό που θεωρείται το καλύτερο στον κόσμο.
Όπως μας εξηγεί ο κος Αλμπαντάκης «δυστυχώς οι καταναλωτές στη χώρα μας , έχουν σταματήσει να καταναλώνουν έξτρα παρθένο ελαιόλαδο, και φτιάχνουν μόνοι τους μείγματα με άλλα λάδια για να μαγειρέψουν.» Μέχρι το Σεπτέμβρη του 2024 , δυστυχώς οι Έλληνες θα βιώνουν την άνοδο της τιμής του λίτρου , ενώ το ευνοϊκό σενάριο που μας δίνει κος Αλμπαντάκης με την γνώση και την εμπειρία του είναι πως « Από τα μέσα του 2024 και κυρίως το 2025 , ευελπιστούμε ότι θα υπάρχει μεγάλη παραγωγή παγκοσμίως.»
«Η αγορά πλέον κινείται ελεύθερα» ,συνεχίζει ο κος Αλμπαντάκης κι ενώ «στην Κρήτη έχει γίνει τεράστια προσπάθεια από τη δεκαετία του 80 να πωλείται εμφιαλωμένο το λάδι, πολλοί καταναλωτές καταφεύγουν στο χύμα , προσπαθώντας να πετύχουν καλύτερη τιμή, με ότι αυτό συνεπάγεται στην καθαρότητα του προιόντος.»
«Εφέτος οι παραγωγοί θα απολαύσουν την άνοδο της τιμής του λαδιού, συνεχίζει ο κος Αλμπαντάκης, για να δει όμως βελτίωση με μείωση της τιμής ο καταναλωτής χρεαζόομαστε δύο ιδιαίτερα παραγωγικά χρόνια. Το πρόβλημα είναι και τα εξαιρετικά μειωμένα αποθέματα.»
Σε ερώτησή μας σχετικά με με την αγορά στο εξωτερικό ο κος Αλμπαντάκης επεσήμανε πως έχει εκτοξευτεί η τιμή του ελαιολάδου σε ολόκληρη την Ευρώπη.« Η Προστασία Γεωγραφικής Ένδειξης ΠΕΓ , θα αποτελεί ισχυρό διαβατήριο για το κρητικό ελαιόλαδο , καθώς ο φάκελος έχει πάρει το δρόμο έγκρισης και από την Ε.Ε. Ήδη η Περιφέρεια σε συνεργασία με τους παραγωγούς έχει αναδείξει το αίτημα της τυποποίησης του κρητικού ελαιολάδου στην Κρήτη και όχι σε οποιαδήποτε άλλη τοποθεσία της Ελλάδος.»
Ο παραγωγός κος Δαμιανάκης Μανόλης από τον Πανασσό, μας δίνει επιπλέον πληροφορίες για τον καρπό . «Χρειάζονται σε πολλά σκευάσματα από 15 έως 20 μέρες για να περάσει η επίδραση του φαρμάκου. . Μόνον το καθαρά βιολογικό αγουρέλαιο και το συμβατικό δίχως πρόσφατους ψεκασμούς επιτρέπεται να βγουν άμεσα αυτήν την περίοδο από τα εργοστάσια.»
«Η κλιματική αλλαγή έχει παίξει το ρόλο της από άκρη σε άκρη σε όλη την Ελλάδα. Οι ελιές έφτασαν στην ανθοφορία κυρίως σε Ηράκλειο και Λασίθι , που επικρατεί ξηρασία αλλά δεν καρποδεσαν. Οι οξύτητες είναι υψηλές γιατί τα δέντρα έχουν ζοριστεί. Για το λόγο αυτό η παραγωγή είναι εξαιρετικά μειωμένη. Επίσης το περσινό λάδι θα δοθεί με ανατίμηση όπως φαίνεται.»
Ο κος Δαμιανάκης κάνει και μια δυσοίωνη πρόβλεψη για την πτώση της παραγωγής με βάση τη δική του σοδειά. «Φέτος ζήτημα αν θα έχουμε 100 κιλά λάδι από 200 δέντρα, ενώ πέρυσι ήταν 300 τα κιλά παραγωγής. Από το Γενάρη πρέπει η αγορά να τροφοδοτηθεί με το καινούριο λάδι καθώς το περσινό δε θα επαρκεί για να καλύψει τη ζήτηση. Δυστυχώς αυτό μπορεί να συνεπάγεται και νοθείες .
Ο κος Δαμιανάκης υποστηρίζει ότι «το επώνυμο λάδι θα πρέπει να κρατήσει την ποιότητά του και εδώ αντιλαμβανόμαστε πόσο σημαντική είναι η τυποποίηση του προιόντος στην Κρήτη, όπως και η επωνυμία του.» Το μη επώνυμο λάδι ενδέχεται να νοθευτεί. . Οι Ιταλοί όπως μας αναφέρει κάνουν τέτοιου είδους νοθείες αγοράζοντας ελληνικό λάδι , το οποίο αναμειγνύουν με μη παρθένο ελαιόλαδο και το πουλάνε ως ελληνικό.
Στην αγορά ελαιόλαδου παρατηρείται τα τελευταία χρόνια ακραία ζήτηση στην Τουρκία . Την περίοδο της υποτίμησης της λίρας η ζήτηση αυτή βοήθησε τους παραγωγούς και τους εμπόρους να διασωθούν . Οι Τούρκοι ευελπιστούν ότι η αυξανόμενη έλλειψη του ποιοτικότερου και ακριβότερου ελαιολάδου από Ελλάδα , Ισπανία και Ιταλία θα τους βγάλει στα ανοικτά.
Σε κάθε περίπτωση στη χώρα της μεσογειακής διατροφής το ελαιόλαδο , παίζει το σημαντικότερο ρόλο στο καθημερινό τραπέζι του νοικοκυριού. Τύποι λαδιών όπως το ραφιναρισμένο ή το μείγμα ελαιολάδου με εξευγενισμένα και παρθένα έλαια δεν έχουν ούτε τις βιταμίνες ούτε τη γεύση του ελαιολάδου.
Όταν δε τηγανίζουμε σε υψηλές θερμοκρασίες οι μοριακές δομές των λιπών όπως τα μαγειρικά λίπη και τα ηλιέλαια-αραβοσιτέλαια υποβάλλονται σε οξείδωση, σχηματίζουν αλδεύδες και υπεροξείδια λιπιδίων που ακόμα και η εισπνοή αυτών των στοιχείων , πόσο μάλιστα η βρώση τους, έχει συνδεθεί με καρδιαγγειακά νοσήματα και καρκίνο.
Ο κος Δαμιανάκης κλείνοντας προτείνει να γίνουν έργα όπως φράγματα μικρά, τα οποία συγκρατώντας τα νερά της βροχής και των ποταμιών, θα μπορούσαν να χρησιμεύσουν ως αποθήκες για το πότισμα της ελιάς το καλοκαίρι.« Πέντε – έξι ποτίσματα χρειάζεται η ελιά για όλη την θερινή περίοδο. Θα πρέπει τόσο οι καλλιεργητές , όσο και η Περιφέρεια σε συνεργασία με τους παραγωγούς να βρει λύσεις , ώστε το δέντρο να ενισχυθεί.»
Οι 'Έλληνες την περίοδο της κατοχής επιβίωσαν χάρη στην ελιά . Ο κόσμος όλος στρέφεται μέσα από ευρωπαϊκά προγράμματα στη μεσογειακή και δη στην κρητική διατροφή ενώ πραγματοποιούνται έρευνες που δίνουν τη χώρα μας με χαμηλότερα ποσοστά σε καρδιαγγειακά νοσήματα λόγω εν πολλοίς του ελαιόλαδου. Αν η αγορά του εξωτερικού απορροφήσει το μεγαλύτερο μέρος λόγω της ανταγωνιστικότητας των τιμών, η ποιότητα διατροφής του Έλληνα θα πέσει στα τάρταρα με ότι αυτό συνεπάγεται μακροπρόθεσμα για την υγεία μας.
Συραγώ Χορταριά