Στην Κρήτη σήμερα, προσφέρεται πλήθος βοτάνων που έχουν χρησιμοποιηθεί από την αρχαιότητα ως φαρμακευτικά φυτά. Είναι πολλά τα κείμενα των αρχαίων συγγραφέων που αποδίδουν στα βότανα εξαιρετικές θεραπευτικές ιδιότητες.
Τα βότανα της Κρήτης φυτρώνουν στα απόκρημνα βουνά του νησιού και συλλέγονται από συλλέκτες για να αποξηρανθούν κάτω από φυσικές συνθήκες και να οδηγηθούν στα σύγχρονα συσκευαστήρια, χωρίς καμία χημική επεξεργασία.
Περίπου 24 φυτά και βότανα αποτελούν βάση για παραδοσιακές θεραπείες .
Όπως το χαμομήλι, το φασκόμηλο ,τον θύμο, το θρύμπι είναι από τα πλέον χρησιμοποιούμενα υλικά, ενώ ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στη δράση του κυδωνιού στον βήχα.
Τα βότανα της Κρήτης ( αναλυτικότερα)
• Μαλοτίρας • Χαμομήλι ( Marticaria chamomila ) • Φασκόμηλο ( Salvia fruticosa ) • Δίκταμο ( Έρωντας) Origanum dicatmus • Μαντζουράνα (Origanum majorana) • Ρίγανη (Origanum Vulgare) • Δάφνη (Laurus nobilis)
• Μέντα (Mentha x piperita) • Τίλιο • Δεντρολίβανο (Rosmarinus officinalis) • Θρούμπα • Αγιόκλημα • Βρώμη • Βασιλικός
Τι πίστευαν οι αρχαίοι για τα θεραπευτικά βότανα και την ίδια την ιατρική; • Στην «Ιλιάδα» όταν ο Ευρύπυλος, τραυματισμένος από βέλος στο ισχίο, βγαίνει από τη μάχη κουτσαίνοντας και παρακαλεί τον Πάτροκλο να τον βοηθήσει, αυτός τον οδηγεί στη σκηνή, και… «Ευθύς του βγάζει ο Πάτροκλος τη σουβλερή σαγίτα/ απ΄το το μερί με το μαχαίρι του, το μαύρο αίμα πλένει/ με χλιο νερό και πάνω απίθωσε πικρή πονοκοιμήτρα/ ρίζα, στο χέρι αφού την έτριψε, και σταματά τους πόνους Έτσι η πληγή γοργά εμαράθηκε και στάθηκε τι αίμα».
Στην αρχαία Ελλάδα οι ιατρικές γνώσεις ήταν αρκετά προηγμένες. Οι γνωστοί γιατροί της αρχαιότητας, τους οποίους μνημονεύει ο Όμηρος και οι μεταγενέστεροι συγγραφείς, ήταν οι "ριζοτόμοι" (έτσι ονομάζονταν οι πρακτικοί γιατροί – βοτανολόγοι που καλλιεργούσαν τα φαρμακευτικά φυτά ή τα μάζευαν από τα δάση). Περίφημοι ριζοτόμοι παρουσιάζονται και στην Κρήτη, οι οποίοι γνώριζαν ένα μεγάλο αριθμό φυτών με αποκλειστική θεραπευτική χρήση, είτε με τη μορφή αφεψημάτων, είτε με τη μορφή εμπλάστρων και αλοιφών, π.χ. το σπλήνιο για τους πόνους της σπλήνας, το δαύκον για τις μυϊκές παθήσεις, το δίκταμο για τα γυναικολογικά προβλήματα.