Ανακύκλωση Σχεδιασμός & Λειτουργία
Το Σύστημα εισηγείται στους συνεργαζόμενους ΟΤΑ τον βασικό σχεδιασμό του έργου μπλε κάδων.
Σε κάποιες περιπτώσεις, ο σχεδιασμός δε γίνεται βάσει των στοιχείων της απογραφής, καθώς ο πληθυσμός μπορεί, είτε να μεταβάλλεται εποχικά (συνήθως παραθεριστικές περιοχές), ή να έχει μεταβληθεί σημαντικά από τον χρόνο της απογραφής.
Σε αυτές τις περιπτώσεις ο αρχικός σχεδιασμός γίνεται είτε από τα στοιχεία των Στερεών Αποβλήτων ή εκτίμησης του ισοδύναμου πληθυσμού την εποχή που έχουμε τον περισσότερο πληθυσμό (π.χ. καλοκαίρι), καθώς το δίκτυο κάδων και ο εξοπλισμός συλλογής θα πρέπει να καλύπτουν όλες τις εποχές.
Όταν ο πληθυσμός ενός ΟΤΑ είναι τέτοιος ώστε να μη δικαιολογείται η παραχώρηση οχήματος συλλογής, τότε ο ΟΤΑ μπορεί να επιλέξει, είτε να συνεργαστεί με κάποιον άλλο γειτονικό ΟΤΑ και να πάρουν ένα όχημα από κοινού, ή να χρησιμοποιήσει δικό του όχημα συλλογής και να στηριχτεί οικονομικά από την ΕΕΑΑ για τη χρήση του δικού του οχήματος συλλογής βάσει των ποσοτήτων που συλλέγονται από το δίκτυο των μπλε κάδων και οδηγούνται στο ΚΔΑΥ.
Μετά τη συμφωνία στον σχεδιασμό ακολουθεί η διαδικασία για τη δωρεά των οχημάτων συλλογής. Όταν ολοκληρωθεί η διαδικασία, ετοιμάζεται το χρονοδιάγραμμα από κοινού με τον ΟΤΑ το οποίο περιλαμβάνει τις ημερομηνίες έναρξης και ολοκλήρωσης της ενημέρωσης, της τοποθέτησης των κάδων και της έναρξης των δρομολογίων συλλογής.
Ο σχεδιασμός του έργου βασίζεται στον πληθυσμό του προς ένταξη ΟΤΑ, σύμφωνα με την απογραφή του 2011 (στοιχεία Ε.Σ.Υ.Ε.). Ο εξοπλισμός που παραδίδεται στους ΟΤΑ είναι:
- Επαναχρησιμοποιούμενοι σάκοι ανακύκλωσης ίσου αριθμού με τον αριθμό των νοικοκυριών του εκάστοτε προς ένταξη ΟΤΑ.
- Αριθμός μπλε κάδων, έτσι ώστε να καλυφθεί πλήρως ο Δήμος, εφαρμόζοντας την αναλογία 1 κάδος ανά 75 κατοίκους.
- Ένα (1) όχημα συλλογής (ΟΣ) των 15-16 τόνων για δίκτυο τουλάχιστον 250 κάδων (κατ’ αντιστοιχία περίπου σε 20 χιλιάδες κατοίκους) και ένα επιπλέον με την εκτέλεση δύο δρομολογίων προς το ΚΔΑΥ ημερησίως (ή προς το χώρο μεταφόρτωσης) ή την απασχόληση 16 ωρών ημερησίως.
Λειτουργία
Οι δημότες συλλέγουν τα υλικά συσκευασίας τους, χωριστά από τα υπόλοιπα οικιακά απορρίμματα τα αποθηκεύουν στις μπλε τσάντες ανακύκλωσης, που έχουν διανεμηθεί πόρτα – πόρτα, και κατόπιν τα απορρίπτουν στους μπλε κάδους ανακύκλωσης. Η αποκομιδή των μπλε κάδων γίνεται με ευθύνη των συνεργαζόμενων ΟΤΑ. Η προτεινόμενη συχνότητα συλλογής του κάθε κάδου είναι 2 με 3 φορές την εβδομάδα. Σε περιπτώσεις κάδων που βρίσκονται σε εμπορικές περιοχές η ανάγκη της συλλογής μπορεί να είναι καθημερινή. Στη συνέχεια, τα οχήματα συλλογής πηγαίνουν στο ΚΔΑΥ όπου ζυγίζεται το περιεχόμενο τους και αδειάζουν τα ανακυκλώσιμα ώστε να οδηγηθούν για διαλογή σε επιμέρους δευτερογενή υλικά συσκευασίας (πχ από χαρτί/ χαρτόνι, ΡΕΤ, HDΡΕ, ανάμικτα πλαστικά, φιλμ ΡΕ, γυαλί, σίδηρο και αλουμίνιο), και εφόσον είναι εφικτό και άλλα ανακυκλώσιμα μη-συσκευασίες, όπως έντυπα, άλλα και υλικά που από λάθος έχουν απορριφθεί στους μπλε κάδους (πχ μικρές ηλεκτρικές συσκευές κλπ.). Κατόπιν τα διαχωρισμένα υλικά συσκευασίας δεματοποιούνται (εκτός από το γυαλί και συνήθως το σίδηρο) και πωλούνται σε αδειοδοτημένους ανακυκλωτές. Από τη διαδικασία της διαλογής, προκύπτει υπόλειμμα που αποτελείται από απορρίμματα που, είτε δεν είναι υλικά στόχοι και επομένως εσφαλμένα τοποθετήθηκαν από τους κατοίκους στο μπλε κάδο, ή έχουν πολύ μικρό όγκο και η διαλογή τους στην ταινία είναι είτε τεχνικά αδύνατη ή εξαιρετικά ασύμφορη. Οι συνεργαζόμενοι ΟΤΑ έχουν την ευθύνη διαχείρισης του υπολείμματος που τους αναλογεί.
Ο Μπλε Κάδος ανά Περιφέρεια
Είναι όμως όλο το περιεχόμενο των μπλε κάδων ανακυκλώσιμο; «Το 45-47% είναι υπόλειμμα. Πρόκειται είτε για κοινά σκουπίδια ή για υλικά που δεν ανακυκλώνονται. Δυστυχώς βρίσκουμε απίστευτα πράγματα», εξηγεί ο κ. Βεργανελάκης. «Οταν ολοκληρωθεί η διαλογή, μεταφέρουμε το υπόλειμμα στον ΧΥΤΑ Φυλής και ο δήμος αναλαμβάνει το κόστος ταφής».
Τα ΚΔΑΥ δεν λειτουργούν όλα με τον ίδιο τρόπο. Αλλα ανήκουν στην ΕΕΑΑ, άλλα είναι ιδιωτικά, συμβεβλημένα μαζί της (όπως το συγκεκριμένο της WATT) ή ανήκουν σε δήμους ή Φορείς Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (αλλά πάντα λειτουργούν και με την οικονομική στήριξη ΕΕΑΑ). Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΕΑΑ, το 2016 ανακυκλώθηκαν 547.000 τόνοι υλικών συσκευασίας κυρίως από τους μπλε κάδους, τους μπλε κώδωνες και τις υπόλοιπες δραστηριότητες της ΕΕΑΑ. Κάποιες μονάδες στη χώρα μας πραγματοποιούν διαλογή ανακυκλώσιμων υλικών και από σύμμεικτα απορρίμματα (τους πράσινους κάδους). «Κατά τη γνώμη μου, τα υλικά που προκύπτουν από τη διαλογή κοινών αστικών απορριμμάτων είναι κακής ποιότητας και δεν μπορούν να πωληθούν εύκολα. Εχει μεγάλη σημασία τι υλικό μπαίνει στο σύστημα ανακύκλωσης», εκτιμά ο κ. Βεργανελάκης.
Τα έσοδα από την πώληση υλικών προς ανακύκλωση ανήκουν στο ΚΔΑΥ (συνυπολογίζονται στην οικονομική στήριξη του ΚΔΑΥ από την ΕΕΑΑ). «Αυτό λειτουργεί και ως κίνητρο για την ποιότητα της διαλογής», εξηγεί ο κ. Γιάννης Ραζής, γενικός διευθυντής της ΕΕΑΑ. «Είναι προτιμότερο να γίνεται η πώληση από τους διαχειριστές των κέντρων διαλογής, που ως ιδιωτικές επιχειρήσεις γνωρίζουν καλά την αγορά». Οταν τα υλικά πωληθούν, το ΚΔΑΥ καταθέτει τα τιμολόγια στην ΕΕΑΑ (η οποία τα «διασταυρώνει» με τις υπόλοιπες καταγραφές και μετρήσεις) για να αποδείξει ότι ο κύκλος «έκλεισε».
Πού πωλούνται
Στη συνέχεια υπάρχουν δύο δρόμοι: τα ανακυκλώσιμα πωλούνται απευθείας σε μεγάλες ελληνικές ή ξένες εταιρείες, που λειτουργούν ως μεσάζοντες στο διεθνές «χρηματιστήριο της ανακύκλωσης» διαχειριζόμενες τεράστιες ποσότητες. Ή πωλούνται σε εταιρείες που τα επεξεργάζονται για να τα μετατρέψουν σε δευτερογενές υλικό, το οποίο με τη σειρά του πωλείται στις ενδιαφερόμενες επιχειρήσεις.
Η ποιότητα των ανακυκλώσιμων υλικών είναι κομβικής σημασίας. «Οι προδιαγραφές των ΚΔΑΥ είναι συγκεκριμένες, δεν μπορεί μια επιχείρηση να λειτουργήσει αλλιώς ανταγωνιστικά», εξηγεί ο γενικός διευθυντής της ΕΕΑΑ, Γιάννης Ραζής. «Η ποιότητα του ανακυκλώσιμου πλαστικού και γυαλιού στην Ελλάδα είναι πολύ καλή. Ομως η απορρόφηση ενός προϊόντος από την αγορά εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Για παράδειγμα, τα πλαστικά «φιλμ» στέλνονταν στην Κίνα. Η αγορά αυτή έκλεισε και έτσι αρκετές χώρες, ανάμεσα στις οποίες κι εμείς, πρέπει να πληρώσουμε για τη σωστή διάθεσή του. Εκεί παρεμβαίνει η ΕΕΑΑ για να μη δημιουργείται πρόβλημα».
«Υπάρχει εταιρεία στην Ανατολική Ευρώπη που αγοράζει σήμερα το ΡΕΤ (υλικό των εμφιαλωμένων μπουκαλιών νερού) 30% ακριβότερα από την τιμή της αγοράς γιατί το χρησιμοποιεί για την παρασκευή ινών», λέει ο κ. Βεργανελάκης. «Αυτό έχει “χτυπήσει” την εγχώρια αγορά, διότι οι Ελληνες πωλούν εκεί την καλύτερη ποιότητα ΡΕΤ».
«Το πλαστικό δεν είναι σκουπίδι, έχει αξία και δημιουργεί θέσεις εργασίας»
Περίπου 700.000 τόνοι πρώτων υλών εισάγονται κάθε χρόνο στην Ελλάδα από τη βιομηχανία πλαστικών, ενώ 370.000 τόνοι παράγονται στη χώρα μας στον κλάδο της μεταποίησης, με τον τζίρο του κλάδου να εκτιμάται στα 2 δισ. ευρώ. Ο Σύνδεσμος Βιομηχανιών Πλαστικών Ελλάδας (ΣΒΠΕ) εκτιμά ότι υπάρχουν σαφή περιθώρια βελτίωσης στον τρόπο ανακύκλωσης στη χώρα μας, προκειμένου να ενισχυθεί η επαναχρησιμοποίησή τους. Παράλληλα, εκτιμά πως η ευρωπαϊκή στρατηγική για τα πλαστικά δίνει την ευκαιρία στον κλάδο να στραφεί σε νέους δρόμους, δημιουργώντας προϊόντα με βάση δευτερογενή υλικά.
«Το πρόβλημα δεν είναι το υλικό, είναι η συμπεριφορά των καταναλωτών», λέει ο Ηλίας Μάμαλης, εκτελεστικός διευθυντής του ΣΒΠΕ. «Το πλαστικό δημιουργεί και στη χώρα μας θέσεις εργασίας και προϊόντα που διευκολύνουν τον τρόπο ζωής. Το δαιμονοποιούμε επειδή το πετάμε. Δεν είναι, όμως, σκουπίδι. Είναι ένα υλικό που έχει αξία. Εκεί χρειάζεται η εκπαίδευση του κόσμου».
Εκτός από την καλύτερη ενημέρωση και εκπαίδευση των πολιτών, ο ΣΒΠΕ θεωρεί ότι πρέπει να υπάρξουν και δομικές αλλαγές και βελτιώσεις στην ανακύκλωση από τους θεσμοθετημένους φορείς και εταιρείες στη χώρα μας. «Για παράδειγμα, πρέπει να γίνει η καλύτερη εκπαίδευση του κόσμου στη σωστή χρήση του μπλε κάδου και να προχωρήσουμε στη δημιουργία του καφέ κάδου για τα κομποστοποιήσιμα. Μεσοπρόθεσμα πρέπει να περάσουμε στα τέσσερα χωριστά ρεύματα για τη συλλογή των ανακυκλώσιμων (σ.σ. χαρτί, γυαλί, πλαστικό, αλουμίνιο) όπως λειτουργεί η Βόρεια Ευρώπη. Οταν ένα ΚΔΑΥ παραλαμβάνει πιο καθαρούς μπλε κάδους, τότε θα προωθήσει καλύτερο υλικό στα εργοστάσια ανακύκλωσης, που με τη σειρά τους θα παράγουν καλύτερο δευτερογενές υλικό για επαναχρησιμοποίηση».
Ο κ. Μάμαλης εκτιμά ότι η νέα στρατηγική της Ευρώπης για τα πλαστικά (οδηγία για κυκλική οικονομία, ανακύκλωση, επαναχρησιμοποίηση) είναι μία ευκαιρία για τον κλάδο. «Η προσαρμογή δεν είναι απλή υπόθεση. Δεν μπορεί από τη μια ημέρα στην άλλη να αντικατασταθεί ένα πλαστικό υλικό με κάποιο άλλο, ανακυκλωμένο. Πρέπει να αναπροσαρμοστεί η εφοδιαστική αλυσίδα από την αρχή, από την παραγωγή έως την πώληση. Οι μεγαλύτερες επιχειρήσεις θα το κάνουν ευκολότερα. Πρέπει όμως να ξεκινήσουμε. Να μεγιστοποιήσουμε το μερίδιο των ανακυκλώσιμων υλικών στα προϊόντα μας, να δημιουργήσουμε νέα προϊόντα με βάση τα δευτερογενή υλικά. Στην Ε.Ε. ήδη οι μεγάλες εταιρείες εργάζονται με γοργούς ρυθμούς, ώστε να δημιουργήσουν τα ειδικά “πρόσθετα” που θα διευκολύνουν την ανακύκλωση του υλικού. Στην Ελλάδα δεν υπάρχει ακόμη σημαντική έρευνα στον κλάδο μας, γιατί είναι μια διαδικασία που χρειάζεται χρόνο, επενδύσεις και υπομονή».
«Ανακύκλωση στα σχολεία – Αλλάζοντας Συμπεριφορές»
Το πρόγραμμα Ανακύκλωση στα σχολεία – Αλλάζοντας Συμπεριφορές εκπονείται υπό την αιγίδα του Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων με τη συνεργασία των αντίστοιχων Δ/νσων Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης.
Στόχος προγράμματος
Η προώθηση της έννοιας της ανακύκλωσης στους εν δυνάμει ανακυκλωτές, μέσα στο χώρο που πραγματοποιείται το μεγαλύτερο μέρος της κοινωνικοποίησής τους και η άμεση ενεργοποίησή τους προς αυτή την κατεύθυνση.
Μεθοδολογία
▪ Τοποθέτηση στο προαύλιο των σχολείων ειδικού μπλε κάδου 360lt από την ΕΕΑΑ με ειδικό αυτοκόλλητο «τι παίζει για ανακύκλωση»
▪ Εκπαίδευση των μαθητών, μέσω εξειδικευμένων συνεργατών της ΕΕΑΑ με ειδικές εκπαιδευτικές παρουσιάσεις
Αναλυτική Τεχνική Περιγραφή
1. Τοποθέτηση στο προαύλιο του σχολείου του ειδικού τροχήλατου μπλε κάδου 360lt με ειδικό αυτοκόλλητο «τι παίζει για ανακύκλωση»
2. Τροφοδοσία του κάδου με ανακυκλώσιμα υλικά από τους μαθητές. (π.χ. συσκευασίες από καντίνα)
3. Τροφοδοσία του κάδου με ανακυκλώσιμο υλικό από τις αίθουσες τα γραφεία κλπ (τα υλικά θα μεταφέρονται με ευθύνη της σχολικής κοινότητας στον κάδο του προαυλίου)
4. Μεταφορά του κάδου του προαυλίου εκτός του σχολείου από τον υπεύθυνο καθαριότητας του σχολείου
5. Αποκομιδή του μπλε κάδου εκτός σχολείου από το συνεργείο του Δήμου.
6. Διανομή ειδικού εκπαιδευτικού cd στο σχολείο και τρίπτυχου εντύπου σε όλους τους μαθητές
7. πραγματοποίηση εκπαιδευτικών παρουσιάσεων για τα οφέλη της Ανακύκλωσης Συσκευασιών εντός της σχολικής κοινότητας από εξωτερικούς συνεργάτες της ΕΕΑΑ.
ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΈΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ:
Α. ΜΟΝΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ
• Εκπαίδευση των μαθητών, μέσω εξειδικευμένων συνεργατών της ΕΕΑΑ με ειδικές εκπαιδευτικές παρουσιάσεις
• Δεν τοποθετείται κάδος μέσα στο σχολείο, οι μαθητές εξυπηρετούνται από τον μπλε κάδο που υπάρχει έξω από το σχολείο.
Β. ΜΟΝΟ ΚΑΔΟΙ
• Τοποθέτηση στο προαύλιο των σχολείων του ειδικού μπλε κάδου 360lt από την ΕΕΑΑ με ειδικό αυτοκόλλητο «τι παίζει για ανακύκλωση»
• Η ΕΕΑΑ παρέχει το υλικό για την εκπαίδευση των μαθητών και οι παρουσιάσεις πραγματοποιούνται από τους ίδιους τους εκπαιδευτικούς.
Προϋποθέσεις
Για να πραγματοποιηθεί το συγκεκριμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα απαιτείται η συνεργασία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και των αντίστοιχων Διευθύνσεων Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης καθώς για τη σωστή λειτουργία του προγράμματος ανακύκλωσης εντός της σχολικής κοινότητας
είναι απαραίτητα:
α) η εξασφάλιση της ομαλής αποκομιδής του μπλε κάδου από τον αντίστοιχο Δήμο και
β) η προσκόμιση αναλυτικής κατάστασης των σχολείων του Δήμου που επιθυμούν να ενταχθούν στο συγκεκριμένο πρόγραμμα κατόπιν της έγκρισης από τις Δ/νσεις Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης
Στόχος, η βιομηχανία
Η νέα στρατηγική της Ε.Ε. για τα πλαστικά στοχεύει στη βιομηχανία. Προβλέπει την κατάρτιση νέων κανόνων για τις συσκευασίες, ώστε να βελτιωθεί η ικανότητα ανακύκλωσης των πλαστικών υλικών που χρησιμοποιούνται στην αγορά και να αυξηθεί η ζήτηση για ανακυκλωμένες πλαστικές ύλες. Οπως εκτιμάται, η εφαρμογή της θα οδηγήσει και σε έναν πιο ανταγωνιστικό κλάδο πλαστικών.
Το σχέδιο της Ε.Ε.
Η νέα στρατηγική για τα πλαστικά αποτελεί μέρος του σχεδίου της Ε.Ε. για τη μετάβαση σε μια «κυκλική οικονομία». Στόχος της είναι να αντλείται η μέγιστη αξία και χρήση από όλες τις πρώτες ύλες, τα προϊόντα και τα απόβλητα, προωθώντας την εξοικονόμηση ενέργειας και τη μείωση των αερίων του θερμοκηπίου. Οι προτάσεις καλύπτουν τον πλήρη κύκλο ζωής των προϊόντων.
Οι κοινοτικοί πόροι
Η μετάβαση στην «κυκλική οικονομία» θα υποστηριχθεί από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία (ΕΔΕΤ), τα οποία διαθέτουν 5,5 δισ. ευρώ για τη διαχείριση των αποβλήτων, το πρόγραμμα «Ορίζοντας 2020» (το χρηματοδοτικό πρόγραμμα της Ε.Ε. για την έρευνα και την καινοτομία) με 650 εκατ. ευρώ, καθώς και από επενδύσεις σε εθνικό επίπεδο.
Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα ΕΕΑΑ ΙΙ
«Ανακάλυψε και εσύ την Ανακύκλωση συσκευασιών στον μπλε κάδο»
με την έγκριση του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων
Το πρόγραμμα «Μαθαίνω πώς ανακυκλώνω σωστά στον Μπλε Κάδο», είναι εγκεκριμένο από το Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων και στοχεύει στο να διδάξει στα παιδιά των Δημοτικών Σχολείων τον ορθό τρόπο ανακύκλωσης συσκευασιών μέσω του δικτύου των μπλε κάδων. Το υλικό του προγράμματος αποτελείται από πέντε θεματικές εκπαιδευτικές ενότητες τις οποίες, με τη βοήθεια των αναλυτικών οδηγιών που παρέχονται, μπορεί να αναπτύξει ο εκπαιδευτικός στην τάξη. Ο μπλε κάδος μετατρέπεται σε ήρωα-πρεσβευτή της ανακύκλωσης και με ευχάριστο, δημιουργικό και βιωματικό τρόπο, αποκαλύπτει στα παιδιά τα μυστικά και τα οφέλη της ανακύκλωσης.
Στο πλαίσιο του προγράμματος, αυτά τα εκπαιδευτικά πακέτα στάλθηκαν σε όλα Δημοτικά Σχολεία της χώρας, ενώ έχει διαμορφωθεί και ειδικά σχεδιασμένος ιστότοπος www.mplekas.com όπου ο εκπαιδευτικός μπορεί να βρει το ολοκληρωμένο εκπαιδευτικό και εποπτικό υλικό για την ανακύκλωση συσκευασιών στον μπλε κάδο και τα παιδιά να αξιοποιήσουν υλικό για δημιουργική απασχόληση.
Συμβεβλημένες επιχειρήσεις: Η δύναμη του συστήματος
Το 2003 αποτέλεσε μια χρονιά σταθμό για τη χώρα μας, όσον αφορά στον τομέα της Ανακύκλωσης, καθώς ο Νόμος 2939/01 υποχρέωσε πλέον όλες τις επιχειρήσεις που εισάγουν, παράγουν και διαθέτουν στην εγχώρια αγορά αυτών, συσκευασμένα προϊόντα, να μεριμνούν για τη συλλογή και ανακύκλωση των συσκευασιών τους.
Αναλυτικότερα, στην εν λόγω νομοθεσία υπόκεινται οι πρωτογενείς, δευτερογενείς και τριτογενείς συσκευασίες που διακινούνται στην ελληνική αγορά, τα απόβλητα των συσκευασιών από όλες τις πηγές (βιομηχανία, εμπόριο, γραφεία, καταστήματα, υπηρεσίες, νοικοκυριά κ.λπ.).
Συχνές Eρωτήσεις
Πηγές:kathimerini.gr¨- herrco.gr