Επιμέλεια κειμένου Ρίκη Ματαλλιωτάκη
Η Ιερά Μονή Σαββαθιανών Η Ιερά Μονή Σαββαθιανών είναι γυναικείο μοναστήρι της Κοινότητος Ροδιάς του Δήμου Μαλεβιζίου και βρίσκεται στα 440 μέτρα υψόμετρο, βορειοδυτικά του χωριού Ροδιά, σε κοιλάδα.
Η Μονή παρουσιάζει έντονο ιστορικό ενδιαφέρον και συνδέεται άμεσα με την ιστορία γένεσης του ελληνικού κράτους, ενώ κατά καιρούς λειτούργησε ως καταφύγιο για τους αδύναμους.
Στα αρχεία της Βενετίας υπάρχουν πολλά έγγραφα τα οποία αναφέρονται στην Ιερά Μονή Σαββαθιανών. Συγκεκριμένα, ένα έγγραφο του 1549 μ.Χ. κάνει λόγο για τη «Μονή του Αγίου Αντωνίου, του κυρ. Σαββατίου», ενώ σε μεταγενέστερα έγγραφα μνημονεύεται άλλοτε ως «Μονή του Αγίου Αντωνίου του κυρ. Σαββάτιου», άλλοτε ως «Μονή των Σαββαθιανών», ώστε αφενός ο Άγιος Σάββας της Μονής του Αλμυρού και αφετέρου ο κυρ. Σαββάτιος, ο πρώτος κτήτοράς της ή ο αρχικός ιδιοκτήτης της, ήταν οι λόγοι για την ονομασία της Ιεράς Μονής Σαββαθιανών.
Σύμφωνα με πληροφορίες που παρατίθενται στο βιβλίο “Ιερά Μονή Σαββαθιανών”, με τον ανέκδοτο κώδικα ο οποίος συντάχτηκε το 1870, η μονή διέθετε 2.197 ελαιόδεντρα – 40 στην περιοχή της μονής, 4 στην Αγία Πελαγία, 1.061 στην περιφέρεια του χωριού Ροδιά και 1.092 στην περιφέρεια του χωριού Καμάρι Μαλεβιζίου. Κατείχε ακόμα αγρούς στην περιφέρεια του μοναστηριού, αλλά και 106 μουζούρια (μονάδα βάρους που χρησιμοποιούταν στην Κρήτη και αντιστοιχεί σε 15 οκάδες σιταριού ή 13 οκάδες κριθαριού) στην περιοχή, 99,5 στην Αγία Πελαγία, 310,5 στη Ρογδιά και 111 στο Καμάρι. Επίσης κατείχε αμπελώνες συνολικά 310 εργατών, 2 ελαιοτριβεία, έναν υδρόμυλο και πολλές εκατοντάδες καρποφόρων και άλλων δέντρων.
Ιδιαίτερης αναφοράς αξίζει το γεγονός πως οι μοναχοί της μονής έλαβαν μέρος στην Επανάσταση του 1821. Κατά δε την επανάσταση του 1866-69, ο μοναχός της και αρχιδιάκονος της Μητρόπολης Κρήτης Ρογδιανός Ευμένιος Βουρεξάκης συγκρότησε ομάδα και πολέμησε γενναία στα στενά του Αλμυρού τον Σεπτέμβριο του 1866, κι έπεσε ηρωικά μαχόμενος υπέρ «πίστεως και πατρίδος». Σαράντα Τούρκοι όρμησαν καταπάνω του, του έκοψαν το κεφάλι και το περιέφεραν επί δύο ημέρες στην πόλη του Ηρακλείου πάνω σε μια λόγχη.
Η Μονή των Σαββαθιανών είχε συνδεθεί επίσης με έναν από τους πιο παράτολμους μαχητές της κρητικής ελευθερίας, τον νεαρό Ηρακλή Κοκκινίδη, ο οποίος τον Μάρτιο του 1868, επικεφαλής μιας μικρής ομάδας αγωνιστών, βρήκε άδοξο τέλος, αφού πρώτα αναμετρήθηκε με πολλαπλάσιο τουρκικό στρατό κοντά στο Γάζι. Το κεφάλι του πετάχτηκε σ’ ένα πηγάδι και αργότερα μεταφέρθηκε στη μονή. Εκεί ετάφη αργότερα και ο πατέρας του Ηρακλής Κοκκινίδης.