** Άρθρο της Μαρίας Πιτσικάκη
Πολιτισμός είναι η κουλτούρα μιας κοινωνίας. Δηλαδή ο τρόπος που λειτουργεί ένας λαός, με τα ήθη και τα έθιμα του, τις παραδόσεις του , αλλά και την πολιτιστική κληρονομιά που αφήνει στις επόμενες γενιές.
Ας δούµε, τι έχουν πει και τι έχουν γράψει για τον ΄΄ πολιτισµό΄΄ µέσα στους αιώνες: «Ο Ιησούς δάκρυσε. Ο Βολταίρος χαµογέλασε. Από εκείνο το θείο δάκρυ και εκείνο το ανθρώπινο χαμόγελο προέρχεται η χάρη του σηµερινού πολιτισµού» Βίκτωρ Ουγκώ, Γάλλος συγγραφέας- «Ο πολιτισµός δεν ακυρώνει τη βαρβαρότητα, αλλά πολλές φορές την επικυρώνει. Όσο πιο πολιτισµένος είναι ένας λαός, τόσο πιο βάρβαρος και καταστροφικός µπορεί να γίνει» Ουµπέρτο Εκο, Ιταλός συγγραφέας – «Ο πρώτος άνθρωπος που εκτόξευσε µια προσβολή αντί για µια πέτρα ήταν ο θεµελιωτής του πολιτισµού» Ζίγκµουντ Φρόιντ, Αυστριακός ψυχίατρος – «Δύο είναι οι εχθροί της πολιτικής και του πολιτισµού: ο λαϊκισµός και ο ελιτισµός» – Μάνος Χατζιδάκις, µουσικοσυνθέτης.
Η λέξη πολιτισμός συνδέεται με την καλλιτεχνία τη διανόηση, τη φιλοσοφία, την τεχνολογία, αλλά και τον σεβασμό στις ανθρώπινες αξίες. Η ανάγνωση και η γραφή υπήρξαν ένα τεράστιο βήμα του ανθρώπου στον πολιτισμό. Ο τρόπος ζωής και συμπεριφοράς που αποκτιέται μέσο της παιδείας και της εκπαίδευσης είναι πολιτισμός. Η ευγένεια, ο σεβασμός, στον άλλο, η καθαριότητα είναι πολιτισμός. Οι συνθήκες ζωής και οι ανέσεις στις πόλεις και τα χωριά μας είναι πολιτισμός και ξεχωρίζει για τα εξής: Βελτιώνει την κρίσιμη ικανότητα, προωθεί την ψυχαγωγία, αυξάνει τις γνώσεις, ενθαρρύνει η δημιουργικότητα.
Αυτά ακριβώς τα χαρακτηριστικά, είναι που κάνουν τον άνθρωπο να δημιουργεί κώδικες επικοινωνίας και ηθικής, να ζει στη κοινωνία υπακούοντας στους νόμους της, να φτιάχνει πόλεις, να δημιουργεί τέχνη, επιστήμη, φιλοσοφία, τεχνολογία, αφού ο άνθρωπος είναι το μοναδικό ον που παράγει πολιτισμό.
Υπάρχει ακόμα και το μεγάλο θέμα της συνείδησης, της συνειδητής δημιουργικότητας και της ελευθερίας της βούλησης. Όλες αυτές οι ιδιότητες θεωρούνται αποκλειστικά ανθρώπινα χαρακτηριστικά. Έτσι, ο κάθε άνθρωπος έχει την ικανότητα να προβληματίζεται, να κρίνει καταστάσεις, να επινοεί και να σχεδιάζει το μέλλον του επιλέγοντας μέσα από πολλές δυνατότητες.
Η Αθήνα και η Ρώμη έβαλαν τα θεμέλια του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Στη νεότερη Ελλάδα τη λέξη «πολιτισµός» μετέφρασε και χρησιμοποίησε από την αγγλική λέξη «civilisation» ο Αδαµάντιος Κοραής, ταυτίζοντας τη µε τα ανώτερα προϊόντα του τρόπου ζωής µιας κοινότητας, τα οποία είναι άρρηκτα συνδεδεμένα µε την υψηλή τέχνη, τη φιλοσοφία και τις επιστήμες.
Η λέξη΄΄ πολιτισμός΄΄ δε χρησιμοποιείται μόνο για λαούς ή κοινωνικές ομάδες, αλλά και για συγκεκριμένα άτομα.
Και τι εννοούμε όταν λέμε ότι ένας άνθρωπος είναι πολιτισμένος; Μήπως ότι είναι καλλιεργημένος, ότι έχει παιδεία; Μα, μπορεί κάποιος να έχει μελετήσει πολύ ή να έχει πτυχία και, παρ’ όλα αυτά, η συμπεριφορά του να μην είναι “πολιτισμένη”.
Φαίνεται λοιπόν ότι ο πολιτισμός είναι έννοια ευρύτερη από την καλλιέργεια ή την παιδεία. Θα μπορούσαμε ίσως να πούμε ότι, όταν χρησιμοποιούμε για έναν άνθρωπο τη λέξη πολιτισμένος, η έμφαση πέφτει κυρίως στη συμπεριφορά του, στις σχέσεις του με άλλους ανθρώπους μέσα στην κοινωνία. Άρα πρέπει να δούμε τον πολιτισμό κυρίως ως κοινωνικό φαινόμενο.
Και τι είναι αυτό που κάνει τον άνθρωπο να διαφέρει από τα ζώα; Η γλώσσα; Το λογικό; Η κοινωνικότητα; Ο πολιτισμός;
Λέμε ότι η κοινωνία μας προοδεύει. Όμως τι εννοούμε με τη λέξη πρόοδο; Είναι ικανή η τεχνολογική και οικονομική ανάπτυξη που παρατηρείται να λύσει τα κοινωνικά προβλήματα της ανθρωπότητας; Σήμερα η παγκοσμιοποίηση, κάτω από την ομπρέλα ενός πανανθρώπινου πολιτισμού, υπόσχεται και ως ένα σημείο, δημιουργεί συνθήκες για την ανάπτυξη κοινών στοιχείων με ενωτικό ρόλο σε παγκόσμια κλίμακα όπως οι ηθικές αξίες, η κοινωνική νοημοσύνη και η οικολογική συνείδηση.
Ας φροντίσουμε λοιπόν ο όρος ΄΄πολιτισμός΄΄, όπως έχει εξελιχθεί στην κοινωνία, να συνδέεται με την πρόοδο και τις αξίες της εξελικτικότητας του ατόμου, της ευγενείας και της απελευθέρωσης , ως στοιχεία που έπονται της συμπεριφοράς κάποιου που ζει σε μια πόλη, κάποιου πολιτισμένου, που θα σέβεται το περιβάλλον, τους συνανθρώπους του και τον εαυτόν του.
Μαρία Πιτσικάκη
Υποψήφια Δημοτική σύμβουλος Μαλεβιζίου
με τη ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΕΥΘΥΝΗΣ